Μνημονιακή λογική και όραμα. Του Δημήτρη Θ. Ζάχου

Η οικονομική κρίση, η οποία μαστίζει την ελληνική κοινωνία κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, ταρακούνησε συθέμελα την ελληνική κοινωνία: Ένα μεγάλο της μέρος ζει ή απειλείται να ζήσει κάτω από το όριο της φτώχειας, η ανεργία διογκώνεται μέρα με τη μέρα, ενώ όσοι και όσες εργάζονται ή έχουν κάποιο αξιοπρεπές εισόδημα βιώνουν μια ταχεία πορεία φτωχοποίησης. Η ανασφάλεια και ο φόβος κυριαρχούν ακόμη και σ’ εκείνες τις μερίδες του πληθυσμού που αρχικά θεώρησαν ότι η κρίση δεν τις αφορά και δεν θα τις αγγίξει. Η αποτελεσματικότητα των πολιτικών που ακολουθούνται τα τελευταία τρία χρόνια αμφισβητούνται ολοένα, ενώ εδραιώνεται η πεποίθηση ότι κύριος στόχος
τους είναι η αποσάρθρωση του κοινωνικού κράτους και η παράδοση των δημόσιων συλλογικών αγαθών και των φυσικών πόρων σε ιδιώτες ή σε πολυεθνικές εταιρείες. Έτσι, ο προβληματισμός για το «τι να κάνουμε» από εδώ και πέρα επαναφέρει την πολιτική στις συζητήσεις ακόμη & εκείνων που είχαν για χρόνια αφεθεί στις αγκάλες του ευδαιμονισμού και του life style. Φαίνεται πλέον πως είναι ελάχιστοι όσοι και όσες πείθονται από τους περιοδικούς πανηγυρισμούς για τη «σωτηρία της πατρίδας» και την έξοδο από την κρίση.

Η παραπάνω περιγραφή αφορά στη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων της Ελλάδας. Όχι όμως το σύνολό της, αφού είναι ξεκάθαρα διακριτή μια άτυπη ομάδα υποστήριξης των μνημονίων, στην οποία θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν: Οι κερδισμένοι από τις κρίση & το περιβάλλον τους, οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, οι υποστηρικτές της διατήρησης της κοινωνικής ιεραρχίας και του «νόμου και της τάξης» και οι επαγγελματίες «υπηρέτες του δημοσίου συμφέροντος». Οι θέσεις, οι απόψεις και τα συμφέροντα των μελών της παραπάνω ομάδας τυγχάνουν μεγάλης προβολής, τόσο από τα κλασσικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τα οποία ελέγχουν τα μέλη της, όσο και από διάφορους ιστότοπους (sites) του διαδικτύου, όπου η παρουσία τους είναι ηχηρή & δυνατή. Δημοσιογράφοι, οικονομολόγοι, επιλεγμένοι καθηγητές πανεπιστημίων και άνθρωποι της αγοράς πρωτοστάτησαν στην εφαρμογή μιας –δοκιμασμένης σε άλλες χώρες στρατηγικής- η οποία είχε ως κύριο στόχο να αποπροσανατολίσει τους αποδέκτες της, τόσο ως προς τις δομικές αιτίες της κρίσης, όσο και ως προς τις επιδιώξεις της προτεινόμενης & επιβαλλόμενης θεραπείας. Οι κύριοι άξονες αυτής, της επιτυχημένης όπως αποδείχθηκε, στρατηγικής ήταν:
1. Η υπερπροβολή των ζητημάτων της διαφθοράς. Η απαίτηση της πάταξης της διαφθοράς (υπαρκτό & μεγάλο πρόβλημα) προβάλλεται ως κύριο «διαρθρωτικό» μέτρο της νεοφιλελεύθερης συνταγής, πετυχαίνοντας έτσι μια κάποια συναίνεση από μεγάλες πληθυσμιακές μερίδες. Η εμφάνιση της κρίσης ως αποτέλεσμα της διαφθοράς καταφέρνει να συσκοτίσει το ρόλο που διαδραμάτισε και διαδραματίζει ο οικονομικός νεοφιλελευθερισμός, όπως και το γεγονός ότι αυτή η πολιτική που προβάλλεται ως μη αμφισβητήσιμη λύση σωτηρίας είναι αυτή που δημιούργησε & παρατείνει την κρίση.
2. Η δημιουργία ενοχικού συναισθήματος σε εκείνους και εκείνες που καλούνται να υποστούν τις συνέπειες της κρίσης. Στη λογική αυτή, για το ελληνικό χρέος δεν ευθύνεται η οικονομική πολιτική και ο «αναπτυξιακός» σχεδιασμός που ασκήθηκε τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά οι συντεχνίες, οι συνεταιρισμοί, τα συνδικαλιστικά σωματεία και οι δημόσιες επιχειρήσεις.
3. Η στοχοποίηση & διαπόμπευση κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων, με στόχο την καθιέρωση μιας κουλτούρας «αλληλοφαγώματος» & τελικά την αδυναμία συνεννόησης και επιδίωξης κοινής δράσης.[1]
4. Η εργαλειοποίηση του φόβου & η χρήση του ως μέσου αντιμετώπισης και καταπολέμησης των κοινωνικών αντιδράσεων.

Η έκβαση των δύο εκλογικών αναμετρήσεων και ο σχηματισμός της τρικομματικής κυβέρνησης ενσωμάτωσε μια νέα μερίδα διανοούμενων, χαρακτηριστικό των οποίων είναι ότι δε φαίνεται να δυσκολεύονται ιδιαίτερα να μετακινηθούν από βασικές τους θέσεις. Πρόκειται για μια ετερόκλητη ομάδα ανθρώπων, ορισμένοι από τους οποίους μέχρι πριν από λίγο καιρό αντιμάχονταν με φανατισμό τις μνημονιακές πολιτικές. Ενοποιητικό στοιχείο τους φαίνεται να είναι η προσπάθεια που καταβάλουν να διακριθούν και να καταστούν «οργανικοί διανοούμενοι» του συστήματος. Γι αυτό και ορισμένες φορές προσφεύγουν σε ακραία, πολωτικά και τελικά επικίνδυνα επιχειρήματα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση όσων από αυτούς και αυτές επικαλούνται την τοποθέτησή τους στην Αριστερά ή το αριστερό τους παρελθόν, οι οποίοι/ες δεν δυσκολεύονται να συμπορευτούν με ακροδεξιούς, μεταβάλλοντας ή νερώνοντας τις θέσεις τους σε κύρια ζητήματα όπως της ιθαγένειας, το μεταναστευτικό και των ατομικών δικαιωμάτων, για «να σωθεί η πατρίδα» βέβαια!. Έτσι, επιχειρείται η εδραίωση μιας νέας κοινωνιολογικής ανάλυσης, η οποία εκτός από την πάλη των τάξεων καταργεί και τη διάκριση πλούτου/φτώχειας, όπως και αυτή των δεξιών/αριστερών πολιτικών δυνάμεων. Αντ’ αυτών, ως επίκαιρο και σύγχρονο εργαλείο ανάλυσης προβάλλεται το δίπολο στασιμότητα / μεταρρύθμιση, το οποίο σε μια πιο ωμή εκδοχή σηματοδοτεί την αντιπαράθεση καθεστωτικών και αντικαθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο αποκτά νόημα η συζήτηση για τη μεταπολίτευση και τη δυναμική που απέκτησε το αίτημα για κοινωνική αλλαγή στα πρώτα της χρόνια. Οι συστημικοί διανοούμενοι αποδίδουν στο αίτημα για εκδημοκρατισμό της ελληνικής κοινωνίας μια σειρά από μη αρεστές στάσεις, νοοτροπίες και πράξεις, ενώ περίπου ταυτίζουν τον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα με την τρομοκρατική βία! Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη προσπάθεια δυσφήμησης του Πολυτεχνείου η οποία έφτασε μέχρι την πρόταση κατάργησης του σχολικού εορτασμού της 17ης Νοεμβρίου. Η εικόνα της κοινωνίας που μοχθούν να επιβάλλουν στη «μάζα» οι υπερασπιστές των μνημονίων είναι αυτή, όπου άτομα και ομάδες συμβιώνουν αρμονικά χωρίς συγκρούσεις και αντιτιθέμενα συμφέροντα, σεβόμενοι τις ιεραρχικές κοινωνικές τους θέσεις και εκτελώντας τους ρόλους τους. Σε μια τέτοια εικόνα δεν χωράει ο εορτασμός του Πολυτεχνείου, αφού αυτό, ως σύμβολο του αγώνα για δημοκρατία, ελευθερία και ισότητα, προωθεί μια κουλτούρα ρήξης, συγκρούσεων και διεκδικήσεων.
tvxs.gr