Η αλήθεια του αυτονόητου

Aνοιγμα σε κάθε ωφέλιμο στοιχείο, χωρίς στεγανά, με ξεκάθαρο βλέμμα που αναγνωρίζει πως πολλά απ’ τα στερεότυπα που μας γαλούχησαν δεν έχουν πλέον θέση στην πολιτική ζωή

Πάει καιρός που αποτελεί κοινή παραδοχή πως η Ελλάδα βρίσκεται στο κρισιμότερο στάδιο της μεταπολεμικής ιστορίας της. Πάει, επίσης, καιρός που αυτή η διαπίστωση έχει περάσει από τη σφαίρα του απλού συμπεράσματος στην εφαρμοσμένη, καθημερινή πρακτική που επηρεάζει το σύνολο των Ελλήνων. Ισορροπώντας ανάμεσα στην αναγνώριση της ανάγκης για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας και τη δυσκολία της εφαρμογής τους στην πράξη, ανάμεσα στην παραδοχή πως απαιτούνται επώδυνα μέτρα για να αλλάξουν οι εθνικές συντεταγμένες και την αναστάτωση που κάποια απ’ αυτά φέρνουν στον καθένα μας, η Ελλάδα πορεύεται ήδη στον δεύτερο χρόνο μιας βαθιάς αλλαγής. Την ίδια στιγμή, δίπλα στoυς κλυδωνισμούς της οικονομίας διαφαίνεται όλο και περισσότερο το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στην πολιτική και, κατ΄ επέκταση, στη σκέψη μας.
Μοιάζει, ενδεχομένως, άκαιρη πολυτέλεια να μιλά κανείς για πολιτική όταν βασικό μέλημα όλων είναι η επιβίωση και η διάσωση μέσα από δεκάδες καθημερινούς σκοπέλους. Ωστόσο, δεν γίνεται να μην αντιληφθούμε, πολίτες και πολιτικοί, τις νέες συνθήκες που υπαγορεύει η σημερινή συγκυρία. Συνθήκες απ’ τις οποίες –όπως κι από τη δική μας ανταπόκριση σε αυτές – θα κριθούν πολλά στα επόμενα χρόνια, για εμάς και τις επόμενες γενιές.
Το νέο πολιτικό τοπίο έχει, αναπόφευκτα, τις ρίζες του στο παρελθόν. Ωστόσο διαμορφώνεται σήμερα, αυτές τις ώρες, κάτω από συνθήκες δύσκολες που μοιάζουν αποτρεπτικές για οποιαδήποτε δημιουργία. Συνθήκες που έχουν για αφετηρία την απαξίωση για την πολιτική, τη δυσπιστία για τους λειτουργούς της, την απογοήτευση από τις πρακτικές των κομμάτων και την ανασφάλεια για το μέλλον. Παρά την αισιοδοξία και την πρόσκαιρη «παύση πυρός» που σηματοδοτεί η έλευση μιας συναινετικής κυβέρνησης, στην πράξη είναι νωρίς για να προσδιορίσει κανείς πώς θα μορφοποιηθεί και με ποιους όρους θα λειτουργήσει στο επόμενο διάστημα η πολιτική σκηνή. Είναι νωρίς για να καταλάβουμε αν θα μπολιαστεί με τα σπέρματα ενός νέου δημόσιου διαλόγου ή θα επιστρέψει αυτούσια σε γνώριμες, από δεκαετίες, τακτικές πολιτικής επιβίωσης. Ωστόσο, σε μια πρόχειρη
απόπειρα χαρτογράφησης του άγνωστου «μετά», τολμώ να προδιαγράψω κάποια απ’ τα κύρια χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει για να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες και να προβλέψει, στο δυνατόν, τις μελλοντικές. Το πρώτο είναι στοιχεία ουσιαστικής αλλαγής, που θα αντιστοιχηθούν με το δημόσιο αίσθημα και θα διαφοροποιηθούν με ό,τι δεν αντέχει πια το βάρος παλιότερων πρακτικών. Το δεύτερο είναι το άνοιγμα σε κάθε ωφέλιμο στοιχείο, χωρίς στεγανά, με ξεκάθαρο βλέμμα που αναγνωρίζει πως πολλά απ’ τα στερεότυπα που μας γαλούχησαν δεν έχουν πλέον θέση στην πολιτική ζωή. Σήμερα, στις νέες συνθήκες, δεν έχει διαφορά η προέλευση κάθε χρήσιμης ιδέας. Το αν είναι «αριστερή» η παραδοχή πως η χώρα εξάντλησε τα περιθώριά της ή «δεξιά» η αίσθηση πως κάποιου είδους αυθαιρεσίες πρέπει να σταματήσουν δεν μπορεί πλέον να αποτελεί κριτήριο για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Το τρίτο είναι η αλήθεια που, παρότι θα έπρεπε να αποτελεί τη βάση της πολιτικής δραστηριότητας, λείπει τόσο που χρειάζεται να αναζητηθεί απ’ την αρχή. Η αλήθεια που πηγάζει απ’το απλό και, ενίοτε, το αυτονόητο. Από τα νούμερα των κάθε είδους προϋπολογισμών ως το λόγο των πολιτικών, η αλήθεια πρέπει να αναζητηθεί και να ακολουθηθεί συστηματικά και συντεταγμένα, συνδετικός ιστός της πολιτικής σκέψης με την καθημερινή πολιτική λειτουργία.
koinonikos sundesmos