Ραγισμένο οικοδόμημα το πολιτικό σύστημα

 

Οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μια εξ ορισμού αναμέτρηση δεύτερης τάξης, αφήνουν πάντα επαρκή χώρο ώστε να αποτυπωθούν με μεγαλύτερη ελευθερία οι ενδιάθετες τάσεις της κοινής γνώμης, ακόμη και όταν οι κομματικές ηγεσίες επιχειρούν να επιβάλουν ένα υπερτοπικό διακύβευμα, οιονεί εθνικής εκλογής.

Ηαναμέτρηση της περασμένης Κυριακής δεν απέκλινε από αυτόν τον κανόνα. Γι΄ αυτό και παρά την ακραία πολιτικοποίησή της, ιδιαίτερα τις τελευταίες δύο εβδομάδες- την οποία συνεχίζει η Ν.Δ. με τη φιλοδοξία να συγκροτήσει ένα ετερόκλητο αντιμνημονιακό μέτωπο- το εκλογικό σώμα μόνο εν μέρει ανταποκρίθηκε σε αυτό το κάλεσμα.

1 Η πρώτη και μαζικότερη αντίδραση στη ρητορική των πολιτικών κομμάτων ήταν η διευρυμένη εκλογική αποχή, την οποία επέλεξε περίπου 1,5 εκατομμύριο ενεργών μέχρι πρόσφατα ψηφοφόρων. Στο κλασικό τρίπτυχο Διαμαρτυρία- Αποχώρηση- Αποδοχή (Voice- Εxit - Loyalty), πρώτη φορά η Αποδοχή εμφανίζεται σε τέτοιο βαθμό συρρικνωμένη. Οι 26 υποψήφιοι τους οποίους υποστήριξαν τα δύο μεγάλα κόμματα, σε αρκετές περιπτώσεις και με τη σύμπραξη και του ΛΑ.ΟΣ. (από 13 το καθένα), μετά βίας ξεπέρασαν αθροιστικά τα 3,5 εκατομμύρια ψήφων, δηλαδή περίπου το 50% των ενεργών ψηφοφόρων, αυτών που είχαν προσέλθει στις κάλπες πριν από μόλις ένα χρόνο, τον Οκτώβριο του 2009.

2 Η δεύτερη αντίδραση αφορούσε τη διεύρυνση της λελογισμένης και οροθετημένης διαμαρτυρίας, η οποία αποτυπώθηκε στην αύξηση του ποσοστού και κυρίως των ψήφων που συγκέντρωσαν οι συνδυασμοί που υποστήριξε το ΚΚΕ. Πρόκειται, από την πλευρά του ΚΚΕ, για μια νέου τύπου επιλογή, σε ρήξη με την παλαιότερη επιθυμία του η οποία είχε στόχο να του εξασφαλίσει τον έλεγχο ορισμένων δήμων. Σήμερα για το ΚΚΕ, με την εξαίρεση της Ικαρίας και δευτερευόντως της Πετρούπολης (οι μόνοι δήμοι όπου είναι παρόν στον δεύτερο γύρο), στόχος δεν είναι ο έλεγχος και η παραδειγματική διαχείριση κάποιων δήμων. Είναι, αντίθετα, να αναδειχθεί σε κύριο (και σχεδόν αποκλειστικό) εκφραστή της διαμαρτυρίας, εισπράττοντας τα αντίστοιχα οφέλη.

Στον ίδιο πόλο θα πρέπει να τοποθετηθεί και η εντυπωσιακή επίδοση των συνδυασμών της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς (ΑΝΤΑΡΣΥΑ), οι οποίοι συγκέντρωσαν περίπου 100.000 ψήφους (τέσσερις φορές περισσότερες από όσες τον Οκτώβριο του 2009). Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο αυτών επιλογών- του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ - είναι η στάση που υιοθέτησαν ενόψει του δεύτερου γύρου, δηλαδή η απόλυτη άρνηση συμμετοχής, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε τοπική συγκυρία.

Τέλος, στην ίδια κατηγορία θα μπορούσε να τοποθετηθεί και η Ελεύθερη Αττική του Αλέκου Αλαβάνου, η αποτυχία της οποίας δείχνει όμως ότι οι πολίτες που επιλέγουν τη διαμαρτυρία επιθυμούν τη σχετικώς οργανωμένη αποτύπωσή της και όχι τη βολονταριστική έκφρασή της.

3 Μια τρίτη αντίδραση που εκφράστηκε κυρίως στις δημοτικές εκλογές, ήταν η πλήρης απόρριψη, σε αρκετές περιπτώσεις, των επίσημων κομματικών υποψηφίων. Ετσι, π.χ., στο Περιστέρι ο επίσημος υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ περιορίστηκε στο 12,6% (έναντι 43,7% για το ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 2009), ενώ στην Κέρκυρα, ο διαφαινόμενος καταποντισμός τελικά αποφεύχθηκε λόγω εκπρόθεσμης υποβολής της υποψηφιότη- τας. Αλλά και σε ορισμένους άλλους δήμους, ο επίσημος υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ αποκλείστηκε από τον δεύτερο γύρο αφού είχε επιβληθεί κεντρικά, αγνοώντας προϋπάρχουσες τοπικές αυτοδιοικητικές κινήσεις με στελέχη από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, (Σέρρες, Φλώρινα κτλ.). Παρόμοια τύχη είχαν πάντως και αρκετές επιλογές της Ν.Δ. Ετσι, π.χ., στο προπύργιο του Καραμανλισμού, τις Σέρρες, ο επίσημος υποψήφιός της συγκέντρωσε μόλις το 29,7% (έναντι 43,0% για τη Ν.Δ. στις βουλευτικές εκλογές), στην Πάτρα το 17,7% (από 26,9%) και στο Ηράκλειο 9,5% (από 22,7%).

Οι κερδισμένοι του α΄ γύρου - ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑυιοθέτησαν ως στάση την απόλυτη άρνηση συμμετοχής, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε τοπική