NYT: Το στοίχημα της ηγεμονίας και οι προκλήσεις για τον Ομπάμα

Καθώς ο Πρόεδρος Ομπάμα ξεκινά τη δεύτερη θητεία του, η διεθνής κατάσταση δεν είναι ήρεμη. Οι ισχυρές χώρες πλήττονται από οικονομική κρίση ή βρίσκονται σε στάδιο πολιτικής μετάβασης. Αναταραχή επικρατεί στη Μέση Ανατολή. Η ένταση αυξάνεται στην Ασία. Παγκόσμιοι θεσμοί όπως ο ΟΗΕ, το G20 ή η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πιο αδύναμοι και δυσλειτουργικοί. Η φιλελεύθερη διεθνής τάξη που καθιερώθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχει αρχίσει και διαλύεται. Των Martin Indyk και Robert Kagan.Αυτή η στιγμή της αβεβαιότητας και της αστάθειας αποτελεί ευκαιρία για τον Ομπάμα. Οταν οι ΗΠΑ εισήλθαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ο φιλόσοφος Τζον Ντιούι παρατήρησε
ότι ο κόσμος βρισκόταν σε μια «εύπλαστη σύνδεση». Πολλοί προοδευτικοί πίστευαν ότι ο ταραγμένος κόσμος της εποχής εκείνης προσέφερε στις ΗΠΑ την ευκαιρία να αναμορφώσουν το διεθνές σύστημα σε κάτι καλύτερο. Οι Αμερικανοί απέφυγαν αυτή την πρόκληση και την ανέλαβαν μόνο ύστερα από μια δεύτερη καταστροφική διάλυση της παγκόσμιας τάξης. Σήμερα βρισκόμαστε σε άλλη μια εύπλαστη στιγμή και ο Πρόεδρος έχει μοναδική ευκαιρία να ενισχύσει και να επεκτείνει τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη, από την οποία οι Αμερικανοί και τόσοι άλλοι στον κόσμο έχουν ωφεληθεί.

Ο Ομπάμα δεν έχει πολλά να δείξει για τα πρώτα τέσσερα χρόνια. Για να είμαστε δίκαιοι, η οικονομική κρίση που κληρονόμησε έκανε την προσήλωση στην εξωτερική πολιτική πιο δύσκολη. Ο προκάτοχός του χειρίστηκε άσχημα τους δύο πολέμους που κληρονόμησε ο Ομπάμα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με μεγάλο κόστος σε ζωές, σε χρήματα και στο γόητρο της Αμερικής. Ο Ομπάμα άρχισε να αποκαθιστά αυτό το γόητρο και να προωθεί τη μεγαλύτερη σύνδεση με την Ανατολική Ασία.

Αλλά οι περισσότερες προκλήσεις βρίσκονται εκεί όπου τις βρήκε ο Ομπάμα όταν ανέλαβε την εξουσία - ή σε χειρότερη κατάσταση: από τη βαλτωμένη ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή και την αναταραχή στον αραβικό κόσμο έως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τη διαρκώς και πιο ισχυρή Κίνα. Η πρόσφατη ενασχόληση του Ομπάμα με την επανεκλογή του έχει αφήσει τον κόσμο να αναρωτιέται: πού είναι οι ΗΠΑ;

Ωστόσο ο Μπαράκ Ομπάμα βρίσκεται σε ισχυρή θέση να διεκδικήσει την παγκόσμια ηγεσία. Αρκεί να επιτύχει συμφωνία με το Κογκρέσο για να αντιμετωπιστεί η δημοσιονομική κρίση. Πώς μπορεί να εκμεταλλευθεί αυτή την εύπλαστη στιγμή;

Το «μεγάλο στοίχημά» του θα πρέπει να είναι να αποτρέψει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Στην Ανατολική Ασία ο κύριος στόχος θα πρέπει να είναι να προωθήσει μια περιφερειακή τάξη που υποστηρίζει τη νέα ηγεσία της Κίνας να ακολουθήσει μια ειρηνική και παραγωγική κατεύθυνση, και αντί να στηρίζεται στη στρατιωτική ισχύ της να συνεχίσει την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη. Αυτό απαιτεί και την ενίσχυση των ασιατικών συμμαχιών της Αμερικής. Με την Ινδία, τη μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο και τις άλλες ανερχόμενες δυνάμεις στην Ασία, τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα είναι κρίσιμα για την οικοδόμηση μιας συνεργασίας που μπορεί να λειτουργήσει ως πυλώνας της νέας φιλελεύθερης τάξης.

Ο Ομπάμα θα πρέπει να κάνει και άλλα για να στηρίξει τη φιλελεύθερη οικονομική τάξη. Η ολοκλήρωση συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου με την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού αλλά και με την Ευρώπη θα ενισχύσει τις αμερικανικές εξαγωγές και τη διεθνή οικονομική ανάκαμψη. Η εξαγωγή αμερικανικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη και στην Ασία θα βοηθήσει να περιοριστεί η εξάρτηση των χωρών αυτών από τη Ρωσία και το Ιράν.

Η ενίσχυση της φιλελεύθερης πολιτικής τάξης σημαίνει υποστήριξη των αναδυόμενων δημοκρατιών. Κράτη όπως η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Νότια Αφρική, το Μεξικό και η Τουρκία γίνονται όλο και πιο σημαντικά οικονομικά. Παλεύουν όμως να βρουν την ταυτότητά τους ως δημοκρατικές δυνάμεις.

Ο Ομπάμα θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να στηρίξει τον δύσκολο αγώνα για δημοκρατία στον αραβικό κόσμο, ζητώντας από την κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο να τηρήσουν τους δημοκρατικούς κανόνες αλλά και οδηγώντας την προσπάθεια για ειρηνική επίλυση της κατάστασης στη Συρία. Οι ΗΠΑ χρειάζονται παγκόσμια στρατηγική.

Με προσοχή, ενδιαφέρον και ξεκάθαρο όραμα που αντικατοπτρίζει τις φιλελεύθερες αμερικανικές προοδευτικές ιδέες ο Μπαράκ Ομπάμα έχει τώρα την ευκαιρία να διαμορφώσει τις διεθνείς εξελίξεις προς όφελος των ΗΠΑ και της ανθρωπότητας.

* O Μάρτιν Ιντικ είναι διευθυντής του τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς και ο Ρόμπερτ Κέιγκαν μέλος του ίδιου Ινστιτούτου. Συνέγραψαν από κοινού το βιβλίο «Μεγάλα στοιχήματα και μαύροι κύκνοι: ένα βιβλίο προεδρικής ενημέρωσης».
tvxs.gr