Τεχνοκράτες ή πολιτικοί;

Η σκόνη που σηκώθηκε από τον σχηματισμό της κυβέρνησης Σαμαρά δεν λέει να κατακάτσει. Η βασική ένσταση είναι η εξής: σχηματίστηκε μια κυβέρνηση ΝΔ που την απαρτίζουν κυρίως πολιτικά στελέχη της και δεν έγινε μια κυβέρνηση των καλυτέρων, μια κυβέρνηση είτε άξιων τεχνοκρατών είτε μια κυβέρνηση ευρύτατου πολιτικού φάσματος.

Κατ΄αρχήν ξεχνάμε το εξής απλό: ο διορισμός των υπουργών είναι αποκλειστική ευθύνη του πρωθυπουργού, ο οποίος τους διορίζει και τους παύει κατά το δοκούν. Έτσι λειτουργεί το πολίτευμα. Μια κυβέρνηση δεν είναι εταιρεία, είναι εκτελεστικό όργανο. Πρωθυπουργός λοιπόν ορκίστηκε ο Σαμαράς. Επομένως έχουμε κυβέρνηση Σαμαρά και όχι κυβέρνηση Σημίτη ή Παπαρήγα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι η κυβέρνηση αυτή σχηματίστηκε κατόπιν συμφωνίας της ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ και την ΔΗΜΑΡ, εφόσον δεν υπήρξε αυτοδυναμία. ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ όμως, για τους δικούς τους λόγους, αποφάσισαν μικρή συμμετοχή στην κυβέρνηση και έδωσαν στον Σαμαρά την ελευθερία να επιλέξει αυτούς που νόμιζε. Επομένως το ότι έχουμε μια κυβέρνηση κυρίως ΝΔ και όχι τρίχρωμη, είναι προϊόν απόφασης του Βενιζέλου και του Κουβέλη. Κατά τη γνώμη μου η απόφαση τους αυτή είναι σωστή, διότι η ΝΔ πήρε 30% και έχει την σχετική πλειοψηφία και επίσης απαιτείται αυτή την κρίσιμη στιγμή κάποια πολιτική συνοχή στο εκτελεστικό μέρος, ειδάλλως η κυβέρνηση αυτή γρήγορα θα αποδιαρθρωθεί. Είναι δυνατόν δηλαδή να έχουν μεσολαβήσει δύο εκλογικές αναμετρήσεις και στο τέλος να έχουμε ξανά υπουργούς τον Χρυσοχοϊδη, τον Λοβέρδο, την Διαμαντοπούλου και τον Βενιζέλο;
Όχι. Ορθώς λοιπόν ο κ. Βενιζέλος πήρε την απόφαση για μη συμμετοχή των στελεχών του στην
κυβέρνηση. Επίσης, κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ και ΔΗΜΑΡ είναι πολιτικά αδύνατον να υπάρξει, διότι τα δύο κόμματα δεν έχουν σημεία πολιτικής συμφωνίας, εφόσον διαφωνούν στα σοβαρότερα ζητήματα μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν, (ιδιωτικοποιήσεις, μεταναστευτικό). Οι κυβερνήσεις συνεργασίας γίνονται προφανώς με συγγενείς πολιτικούς χώρους και δεν συνιστούν βίαιη συγκόλληση αντικρουόμενων πολιτικών. Μόνον σε έκτακτες περιστάσεις, μπορεί να σχηματιστούν τέτοιες κυβερνήσεις, οι οποίες όμως είναι αναγκαστικά βραχύβιες και έκτακτες. Πουθενά στον κόσμο δεν σχηματίζονται κυβερνήσεις οικουμενικές, παρεκτός και μιλάμε για εμφύλιο πόλεμο ή για εισβολή. Όλες οι κυβερνήσεις συνεργασίας είναι μεταξύ συγγενών κομμάτων. Τι κυβέρνηση να κάνει ο Ψαριανός και η Ρεπούση με τον Στυλιανίδη και τον Παναγιωτόπουλο;
Επομένως ορθώς και ο κ. Κουβέλης επέλεξε την μικρή συμβολική σχεδόν συμμετοχή του στην κυβέρνηση. Και ορθώς δόθηκε στον Σαμαρά η δυνατότητα να σχηματίσει μια κυβέρνηση κυρίως με στελέχη της ΝΔ. Το τελευταίο ερώτημα που τίθεται είναι γιατί δεν χρησιμοποίησε άξιους τεχνοκράτες, αλλά τα πολιτικά του στελέχη. Το ερώτημα αυτό πηγάζει από μια γενικότερη σήμερα παγκόσμια πολιτική τάση: την κυριαρχία των αγορών πάνω στο κράτος και την πολιτική κοινωνία.
Ωστόσο, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε το εξής: οι πολιτικές κυβερνήσεις προκύπτουν κατόπιν εκλογών. Ο λαός δηλαδή αποφασίζει ποιος θα κυβερνήσει. Εάν παρακάμψουμε αυτήν την αρχή, τότε βαδίζουμε σε επικίνδυνα μονοπάτια αμφισβήτησης της δημοκρατίας και των αρχών της. Οι κυβερνήσεις δεν είναι ενώσεις «αρίστων», διότι τότε δεν θα μιλάγαμε για δημοκρατία, αλλά για αριστοκρατία, για ολιγαρχία. Οι κυβερνήσεις είναι η έκφραση της γενικής πολιτικής βούλησης, του κοινωνικού συμβολαίου δηλαδή μεταξύ λαού και αντιπροσώπων. Εάν λοιπόν ο λαός επιλέγει ΝΔ και την επομένη ο αρχηγός της κάνει υπουργούς τον Στουρνάρα, τον Γιαννίτση, τον Ζαννιά και ενδεχομένως τον Γκίκα Χαρδούβαλη ή τον Παπαδήμο, τότε έχουμε κανονική πολιτική εκτροπή. Μπορεί ο πρωθυπουργός να έχει το ελεύθερο της επιλογής των συνεργατών του στην κυβέρνηση, αλλά αυτό περιορίζεται προφανώς από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Επομένως ορθώς ο κ. Σαμαράς επέλεξε τα πολιτικά του στελέχη, ποιους να επιλέξει; Τα πολιτικά στελέχη των άλλων κομμάτων; Η τοποθέτηση τεχνοκρατών σε κυβερνήσεις ή και ο σχηματισμός κυβερνήσεων τεχνοκρατών είναι προϊόν πίεσης των αγορών πάνω στα εθνικά κράτη και αυτό συνιστά σοβαρότατη εκτροπή από την δημοκρατία, καθώς περιορίζεται η λαϊκή βούληση σε όφελος των ισχυρών οικονομικά τάξεων.
Διότι, εάν πάρουμε στα σοβαρά αυτήν την οπτική, τότε δεν χρειάζονται καν εκλογές: θα αρκούσε ένα σοβαρό εκλεκτορικό σώμα, το οποίο θα εξέταζε τα βιογραφικά των υποψηφίων υπουργών και θα διόριζε τους «αρίστους». Αυτό δηλαδή ακριβώς που γίνεται με τον διορισμό του Συμβουλίου του Στέμματος στις μοναρχίες. Ξεχνούμε όμως ότι τα ζητήματα που εκκρεμούν στις Δημοκρατίες είναι πρωτίστως πολιτικά και όχι ζητήματα οικονομίας, υγείας, παιδείας, μεταφορών κλπ, νοούμενα ως ξεχωριστά ζητήματα. Πολιτική κυβέρνηση σχηματίζουμε, όχι ερευνητικό κέντρο. Δεν θα βάλουμε στο υπουργείο υγείας καρδιολόγο, διότι δεν τον θέλουμε για εγχείρηση, τον θέλουμε να βάλει τάξη στον Λουράντο. Δεν θα βάλουμε στο Γεωργίας τον κτηνοτρόφο, διότι δεν θέλουμε κάποιον να αρμέγει, αλλά να αποφασίζει που θα πάνε τα λεφτά. Δεν θα βάλουμε επίσης στο Οικονομικών έναν τραπεζίτη ή έναν λογιστή, διότι αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να αποφασίσουμε τι θα πούμε στη Μέρκελ και στον Τσίπρα και τι θα αποφασίσουμε επί πολιτικής βάσεως για την πορεία της Ελλάδας μέσα στο ευρώ. Τα τεχνικά ζητήματα τα χειρίζονται οι τεχνοκράτες των υπουργείων και στο τέλος την πολιτική απόφαση πρέπει να την πάρει κάποιο πολιτικό στέλεχος το οποίο έχει και την πολιτική ευθύνη και την υποχρέωση της λογοδοσίας σ’ αυτούς που τον έστειλαν στη Βουλή.
Κλείνω με τα ολιγομελή σχήματα: καμία σημασία δεν έχει ο αριθμός των υπουργών. Είναι αυτός που είναι. Εάν δηλαδή έχουμε λίγους υπουργούς έχουμε καλύτερη κυβέρνηση; Από πού συνάγεται αυτό; Τότε ας παραδεχθούμε ότι οι καλύτερες κυβερνήσεις είναι οι τριανδρίες της Ρώμης και τα μικρά ανακτοσυμβούλια των βασιλιάδων.
Η κυβέρνηση Σαμαρά θα πετύχει ή θα αποτύχει εξαιτίας των πολιτικών που θα εφαρμοστούν και κυρίως εξαιτίας της ευρωπαϊκής βοήθειας που θα δωθεί ή όχι στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα δεν είναι σοβαρά πράγματα.
pratagon.gr