Μελέτη του οίκου Moody’s προβλέπει ότι η βόμβα στα θεμέλια του Ασφαλιστικού θα σκάσει σύντομα

Η Ευρώπη είναι μια κυρία που, αν και δεν ωρίμασε από τα λάθη της, προσπαθεί φιλάρεσκα να σταματήσει τον χρόνο... Μάταια. Η δημογραφική κρίση επιδεινώνεται δραματικά από τις δημοσιονομικές πολιτικές που φαίνεται να επηρεάζουν όσο τίποτε άλλο τι κάνουν οι πολίτες της Ευρώπης μέσα στις κρεβατοκάμαρές τους. Τα τελευταία χρόνια ο μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων της αυξάνεται σταθερά κατά τρεις με τέσσερις μήνες κάθε χρόνο. Το 2050, πάνω από το 50% του πληθυσμού της θα είναι άνω των 50 ετών. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τους ηλικιωμένους, το 2000 ζούσαν σε όλο τον πλανήτη 600.000.000 άνθρωποι ηλικίας άνω των 60 ετών. Υπολογίζεται ότι έως το 2025 ο αριθμός αυτός θα έχει φτάσει το 1,2 δισ., ενώ το 2050 θα έχει ξεπεράσει τα 2 δισ. Το θέμα των ηλικιωμένων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κόσμος τον 21ο αιώνα, με δεδομένο ότι στις αναπτυγμένες και τις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων λόγω της επιμήκυνσης της διάρκειας ζωής και της μείωσης του αριθμού των γεννήσεων.

Οι συνταξιούχοι

Οι συνέπειες είναι γνωστές. Τα προβλήματα των ασφαλιστικών και των συνταξιοδοτικών ταμείων έχουν γίνει αγχόνη. Τώρα μια έκθεση του οίκου Moody's σκιαγραφεί ένα ακόμη πιο ζοφερό μέλλον εξαιτίας της πληθυσμιακής γήρανσης στην πιο κρίσιμη συγκυρία των τελευταίων δεκαετιών για την παγκόσμια οικονομία. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο οίκος Moody's προβλέπει ότι ο «πρωτοφανής» ρυθμός γήρανσης του πληθυσμού θα επιβραδύνει την ανάπτυξη για τα επόμενα 20 χρόνια. Συνολικά ένας στους πέντε κατοίκους του πλανήτη θα είναι ηλικίας άνω των 65 σε μιάμιση δεκαετία από σήμερα. Ο Moody's αναφέρει ότι με βάση τα στοιχεία αυτά μπορούμε να μιλάμε για έναν «δημογραφικό φόρο», καθώς όλο και λιγότεροι εν ενεργεία πολίτες θα εργάζονται και θα παράγουν, έχοντας πέρα από τις δικές τους ανάγκες να καλύψουν και τις ανάγκες όλο και περισσότερων εργασιακά ανενεργών πολιτών. Μία συνέπεια αυτής της συγκυρίας θα είναι ο περιορισμός των αποταμιεύσεων που θα μπορούν να δίνονται σε επενδύσεις.

Η Ελλάδα και η Φινλανδία είναι οι χώρες που το 2015 θα μπουν στο «κλαμπ των υπερήλικων χωρών», όπου ήδη βρίσκονται η Ιαπωνία, η Γερμανία και η Ιταλία. Αυτό εκτιμά έρευνα του οίκου αξιολόγησης. Μια χώρα θεωρείται ότι «γερνάει» όταν οι άνω των 65 ετών πολίτες της αποτελούν τουλάχιστον το 7% του συνολικού πληθυσμού. Ηδη «ηλικιωμένες» θεωρούνται οι χώρες όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι τουλάχιστον 14% και «υπερήλικες» εκείνες οι χώρες όπου οι 65χρονοι και πιο ηλικιωμένοι αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 20% του πληθυσμού. Το 2020 το ποσοστό υπερηλίκων εκτιμάται ότι θα ανέβει στο 21,5%, το 2025 στο 23,2% και το 2030 στο 24,6%. Το 2015 οι υπερήλικες στην Ελλάδα θα είναι το 20,2% του πληθυσμού, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας. Τα μεσοπρόθεσμα δημογραφικά δεδομένα για τη χώρα δεν είναι ενθαρρυντικά, καθώς το 2020 το αντίστοιχο ποσοστό υπερηλίκων εκτιμάται ότι θα ανέβει στο 21,5%, το 2025 στο 23,2% και το 2030 στο 24,6%.

Η έρευνα σχολιάζει επίσης ότι τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η μετανάστευση, μέσω της οποίας γίνεται «μετάγγιση» νεανικού και ενεργού πληθυσμού σε χώρες με δυσμενή δημογραφική σύνθεση, τελικά έχει μάλλον μόνο προσωρινό όφελος, αφού σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αλλάζει τις δημογραφικές ισορροπίες.
Στις πέντε προαναφερθείσες χώρες που θα θεωρούνται υπερήλικες το 2015 θα προστεθούν το 2020 η Γαλλία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Πορτογαλία, η Μάλτα, η Σλοβενία, η Κροατία και η Βουλγαρία. Εως το 2030 οι χώρες αυτής της ομάδας θα ανέρχονται σε 34. Συνολικά περίπου έξι στις 10 χώρες που περιελήφθησαν στην έρευνα του Moody's γερνούν, με τους άνω των 65 ετών πολίτες να ξεπερνούν το 7% των αντίστοιχων εθνικών πληθυσμών. Το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο στον αναπτυγμένο κόσμο, αλλά και σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Χιλή και η Ταϊλάνδη. Ακόμα και χώρες με σαφώς πιο νεανική δημογραφική σύνθεση, όπως η Τουρκία και η Βραζιλία, καταγράφουν τάσεις γήρανσης του συνολικού πληθυσμού.
Ο οίκος Moody's σημειώνει ότι οι χώρες που θα υποστούν το μεγαλύτερο δημογραφικό πλήγμα τα επόμενα χρόνια θα είναι αυτές που είναι αντιμέτωπες με υψηλά ποσοστά ανεργίας και χαμηλά εισοδήματα, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία.

Υπάρχουν όμως και αυτοί που αμφισβητούν τις επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στην οικονομία. Το βασικό επιχείρημά τους είναι ότι οι εργαζόμενοι, αν και είναι λιγότεροι, είναι παραγωγικότεροι. Μείωση γεννήσεων σημαίνει περισσότερα χρήματα στην εκπαίδευση λιγότερων παιδιών. Η θεωρία λέει ότι εκπαίδευση και παραγωγικότητα είναι ευθέως ανάλογες. Πέραν αυτού, δεν αποδεικνύεται μείωση παραγωγικότητας λόγω αύξησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Ακόμη κι αν η ηλικία τούς καθιστά λιγότερο αποδοτικούς, πείρα και τεχνογνωσία αντικαθιστούν την όποια ελάττωση.


Οι μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία και η τρίτη ηλικία που είναι στο περιθώριο

Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι η αιτία του δημογραφικού προβλήματος είναι διαφορετική και ότι για πολλά φταίει η «αλλαγή των αξιών». Πριν από δύο γενιές η Ισπανία έβγαινε από την εποχή του Φράνκο και ήταν μια ισχυρή καθολική χώρα, με υψηλή γεννητικότητα (από τις πιο υψηλές της Ευρώπης), αφού το 1960 κάθε γυναίκα έκανε τέσσερα παιδιά και έως το 1976 έκανε τρία. Δεν υπήρχαν, αφού δεν επιτρέπονταν, ούτε διαζύγια ούτε αντισύλληψη. Από το 1980 και μετά πολλά άλλαξαν προς το καλύτερο, με περισσότερες δυνατότητες μόρφωσης, εργασίας, πολιτικής ελευθερίας και οικονομικής ευμάρειας για τις Ισπανίδες.

Ο εκσυγχρονισμός όμως αυτός ήρθε με ένα τίμημα: Η οικογένεια, που ως θεσμός ήταν κυρίαρχος στην ισπανική κοινωνία, έχασε τον πρωτεύοντα ρόλο της. Προτεραιότητες των νέων γυναικών έγιναν η καριέρα, ο πλούτος, η αγορά σπιτιού, η διασκέδαση, τα ταξίδια και όχι η δημιουργία οικογένειας και τα πολλά παιδιά. Πολλές Ισπανίδες, όπως οι γυναίκες της Β. Ευρώπης, άρχισαν να απορρίπτουν τον γάμο. Αν και ο πληθυσμός της Ισπανίας είναι μεγαλύτερος από αυτόν του 1976, ο ετήσιος αριθμός των γάμων έπεσε από τους 270.000 στους 170.000. Στην ουσία, η Ισπανία και οι άλλες μεσογειακές χώρες υιοθέτησαν τις φιλελεύθερες αξίες και νόρμες της βόρειας Ευρώπης, μαζί με τους αντίστοιχους ρυθμούς γεννήσεων, χωρίς όμως να έχουν το οικονομικό υπόβαθρο να αντέξουν τις συνέπειες.

Με το κοινωνικό κράτος να αποσυντίθεται, τα ασφαλιστικά ταμεία να αδειάζουν, την οικονομική κρίση να πλήττει συνταξιούχους που καλούνται στα γεράματα να στηρίξουν τα άνεργα παιδιά τους, η Ευρώπη αναδεικνύεται «βασίλισσα» της γήρανσης του πληθυσμού, έχοντας μάλιστα βάλει την τρίτη ηλικία στο περιθώριο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δημογραφικού Ινστιτούτου της Βιένης, οι 15 χώρες-μέλη της Ε.Ε. καταγράφουν μεγάλη μείωση στις γεννήσεις από το 2008 έως σήμερα. Αντιθέτως, την τριετία 2005-2008, που θεωρήθηκε τριετία της ανάπτυξης, καταγράφηκε αύξηση γεννήσεων σε 19 από τις 24 χώρες-μέλη της Ε.Ε. Μαζί με τη μείωση του πληθυσμού θα δούμε προφανώς λιγότερο παραγωγικούς ανθρώπους, γεγονός που θα έχει συνέπειες όχι μόνο στις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης αλλά και σε όλους τους τομείς.
http://www.dimokratianews.gr/-