Γκίκας Χαρδούβελης: «Αποφύγαμε τη χρεοκοπία, ο μαραθώνιος συνεχίζεται»

«Κόκκινη γραμμή του Πρωθυπουργού είναι η σωτηρία της χώρας» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα της Κυριακής» ο καθηγητής κ. Γκίκας Χαρδούβελης, οικονομικός σύμβουλος και επικεφαλής του γραφείου του πρωθυπουργού κ. Λουκά Παπαδήμου. Ο κ. Χαρδούβελης έχει εργαστεί στην Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και έχει διδάξει στο Columbia, όπου γνώρισε τον Πρωθυπουργό στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Αργότερα ετέθη επικεφαλής των τμημάτων έρευνας της Εθνικής (1995 - 2000) Τράπεζας και της Eurobank (2005 - 2011) και είναι η δεύτερη φορά που συμμετέχει στην κλειστή ομάδα χάραξης πολιτικής του Μεγάρου Μαξίμου, αφού την περίοδο 2000 - 2004 κατείχε την ίδια θέση δίπλα στον κ. Κ. Σημίτη. Ο κ. Χαρδούβελης εκτιμά ότι τα προβλήματα δεν έχουν λυθεί και αναγνωρίζει την πολύ κακή κατάσταση της οικονομίας. Πιστεύει ωστόσο ότι το «κλειδί» για την επιστροφή στην ανάπτυξη είναι η εμπέδωση της βεβαιότητας ότι η χώρα θα παραμείνει στην ευρωζώνη, καθώς αυτό θα επιδράσει θετικά στην επανεκκίνηση της οικονομίας.


Στο Eurogroup οι ευρωπαίοι εταίροι μάς έδωσαν το πράσινο φως για το ξεκίνημα της εκταμίευσης του δεύτερου μεγάλου πακέτου χρηματοδότησης της Ελλάδας, ύψους €130 δισ. Σώθηκε η χώρα;

«Ξεπεράσαμε τον πρώτο μεγάλο σκόπελο. Δεν ήταν εύκολο για πολλούς ευρωπαίους εταίρους να αποδεχτούν ότι η συμμετοχή τους στην ευρωζώνη συνεπάγεται και την υποχρέωση να στηρίζουν υπερχρεωμένες χώρες και μάλιστα με τεράστια ποσά. Ούτε ήταν εύκολο για το ΔΝΤ να συμμετέχει σε μια διαπραγμάτευση που έμμεσα το πίεζε για ακόμη μεγαλύτερη μελλοντική χρηματοδότηση μιας σχετικά πλούσιας σε παγκόσμιο επίπεδο χώρας όπως η Ελλάδα».

Γιατί δεν τελείωσε η υπόθεση της διάσωσης; Τι άλλο πρέπει να γίνει;

«Πέρα από τις προαπαιτούμενες ενέργειες, ο βαθμός συμμετοχής των ιδιωτών-κατόχων ομολόγων στην εθελούσια ανταλλαγή ομολόγων μέσω της διαδικασίας του PSI δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος. Θα το ξέρουμε σε περίπου 10 ημέρες και ελπίζουμε ότι τότε θα έχουμε "κουρέψει" ένα σημαντικό ποσοστό του χρέους. Αν αυτό γίνει, η χώρα παίρνει μια σημαντική ανάσα για να προχωρήσει. Ο κίνδυνος χρεοκοπίας ή και εξόδου από τη ζώνη του ευρώ αποφεύγεται και έτσι σταδιακά επανέρχεται το κλίμα εμπιστοσύνης στους επενδυτές, στους καταναλωτές και στους καταθέτες».

Αρκεί η διαγραφή μέρους του χρέους για τη διάσωση της οικονομίας;

«Φυσικά και η μερική διαγραφή του χρέους δεν αποτελεί πανάκεια. Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι βαθύ, διαρθρωτικό και μεγάλο και έχει σωρευτεί στη διάρκεια δεκαετιών. Η Ελλάδα αποφεύγει μεν τη χρεοκοπία και μειώνει την αβεβαιότητα του αύριο, αλλά πρέπει να συνεχίσει τον μαραθώνιο να χτίσει την πραγματική της οικονομία σε στέρεες βάσεις. Η προσπάθεια αυτή πρέπει να γίνει ακολουθώντας μια λελογισμένη δημοσιονομική πολιτική που θα είναι μεν τονωτική για την ανάπτυξη αλλά και συγχρόνως θα συνεχίσει να συντελεί στη διαρκή μείωση του δημόσιου χρέους».

Μα είναι δυνατόν η σημερινή περιοριστική δημοσιονομική πολιτική να είναι τονωτική για την ανάπτυξη;

«Συμφωνώ ότι βραχυπρόθεσμα η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική παρατείνει την ύφεση. Οι δύσκολες ημέρες του 2011 συνεχίζονται και το 2012, με τα προβλήματα της ανεργίας να επιτείνονται. Το χτίσιμο της νέας Ελλάδας δεν είναι πλέον αναίμακτο. Επειδή καθυστερήσαμε την προσαρμογή των δομών της οικονομίας για έναν περίπου χρόνο και η οικονομία εκτροχιάστηκε χωρίς να έχουμε επιτύχει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, τώρα πολλαπλασιάζεται το βραχυπρόθεσμο κόστος στους πολίτες, στις οικογένειες που ζουν με τον φόβο της ανεργίας, στα χρεωμένα νοικοκυριά που τους μειώνεται ο μισθός, στις επιχειρήσεις που κλείνουν από έλλειψη ρευστότητας ή και ζήτησης των προϊόντων τους. Το φάρμακο εξυγίανσης της οικονομίας γίνεται πικρότερο, αλλά είναι απαραίτητο διότι ανάπτυξη και πρόοδος δεν έρχονται με άρρωστο το σώμα της οικονομίας. Δεν μπορούμε να ζούμε μακαρίως όπως πριν με τα δανεικά των άλλων. Και κανένας δεν μας δανείζει στην ελεύθερη διεθνή αγορά. Το πάρτι τελείωσε».

Υπερασπίστηκε η κυβέρνηση μία ελάχιστη κόκκινη γραμμή;

«Κόκκινη γραμμή του Πρωθυπουργού είναι η σωτηρία της χώρας. Και το καταφέρνουμε μειώνοντας στο ελάχιστο τις υφεσιακές παρενέργειες. Πρώτον, έπειτα από σκληρές ολονύκτιες διαπραγματεύσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έπειτα από συνεχείς τηλεφωνικές επαφές του ίδιου του Πρωθυπουργού με όλους τους σημαίνοντες αρχηγούς κρατών και όλους τους υψηλόβαθμους τεχνικούς στη διαπραγμάτευση, αποφύγαμε την κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού, που αν γίνονταν τότε η ύφεση εφέτος ίσως και να άγγιζε διψήφιο νούμερο. Δεύτερον, πετύχαμε - και έχω ίδια αντίληψη γι' αυτό - στο νέο μνημόνιο, σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο μνημόνιο, να υπάρχει αναφορά αποφυγής επιπλέον περιοριστικών μέτρων το 2013 αν η ύφεση είναι βαθύτερη ή διαρκέσει παραπάνω από αυτό που προβλέπεται στο οικονομικό πρόγραμμα. Τέλος, καταφέραμε η μείωση στις συντάξεις να ακουμπά μικρό ποσοστό του πληθυσμού των συνταξιούχων».

Μειώθηκε ωστόσο ο κατώτατος μισθός.

«Η τρόικα είχε θέσει μια σειρά από ζητήματα για τη μείωση του μισθολογικού κόστους προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα. Στη διαπραγμάτευση προτιμήσαμε τη μείωση του κατώτατου μισθού σε επίπεδα λίγο χαμηλότερα της Ισπανίας, ως ένα μέτρο που πλήττει λιγότερο τα εισοδήματα και τη συνολική ζήτηση στην οικονομία, ενώ συγχρόνως μειώνει και τη "μαύρη" εργασία».

Το σκέλος της διαπραγμάτευσης για το χρέος και το PSI δημιουργεί επίσης ερωτήματα, αφού το ελληνικό χρέος θα πληρώνεται μέσω ειδικού λογαριασμού και η Ελλάδα δεν θα μπορεί να κηρύξει στάση πληρωμών ακόμη και αν το επιθυμεί. Συμφωνείτε;

«Δεν πρόκειται να κηρύξουμε στάση πληρωμών. Κι αυτό θέλουμε να το διακηρύξουμε με κάθε τρόπο. Η στάση πληρωμών δεν φέρνει ανάπτυξη. Δεν λύνει τα προβλήματα. Ούτε θα αφήσουμε την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, που το μόνο που μπορεί να φέρει είναι πληθωρισμό, πολύ μεγαλύτερη μείωση των μισθών, καταστροφή πολλών υγιών θεσμών και επιχειρήσεων και απώλεια περιουσιών. Θέλουμε να ξαναχτίσουμε τη χώρα και όχι να την αφήσουμε να λεηλατηθεί από επιτήδειους. Η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα ήταν και μία ήττα στρατηγικής σημασίας. Η χώρα από μέλος του σκληρού πυρήνα της ΕΕ θα βρισκόταν στο περιθώριο της Ευρώπης».

Πιστεύετε ότι για να πετύχει η εφαρμογή του προγράμματος θα πρέπει να παραμείνει η κυβέρνηση Παπαδήμου ενισχυμένη από τεχνοκράτες και μετά τις εκλογές;

«Η κυβέρνηση Παπαδήμου έχει συγκεκριμένους στόχους κι αυτούς προσπαθεί να εκπληρώσει. Ας αφήσουμε τα σενάρια. Το τι θα γίνει μετά τις εκλογές θα το αποφασίσουν οι πολίτες στις κάλπες. Οποια όμως και αν είναι η επόμενη κυβέρνηση, για να πετύχει θα πρέπει να είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές που είναι αναγκαίες για να υπάρξει ανάπτυξη».

Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας
Προγράμματα για νέους ανέργους
Προετοιμάζει η κυβέρνηση κάποια άμεση αναπτυξιακή πρωτοβουλία;

«Στο προηγούμενο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ αποφασίστηκε η διοχέτευση πόρων για την απασχόληση των νέων και την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στο πνεύμα αυτό, επεξεργαζόμαστε νέα προγράμματα μείωσης της ανεργίας των νέων, κυρίως μέσα από την ενίσχυση της νεανικής επιχειρηματικότητας, ενώ έχοντας τη σημερινή οπτική γωνία της κρίσης, ενεργοποιούμε τους έως σήμερα αδιανέμητους πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Επιπλέον, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον πρόεδρό της κ. Ζοζέ Μπαρόζο και τον επίτροπο κ. Γιοχάνες Χαν, επιδιώκουμε τη στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων».

Τι θέλετε να πετύχετε με τη συνεργασία αυτή;

«Πρώτον, να διοχετευτούν σημαντικά κεφάλαια κίνησης προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με εγγύηση πόρους του ΕΣΠΑ και, δεύτερον, να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό στις συμβάσεις παραχώρησης των μεγάλων έργων των αυτοκινητοδρόμων, πολλά από τα οποία έχουν σταματήσει λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της κρίσης στους προϋπολογισμούς τους. Τα έργα των αυτοκινητοδρόμων έχουν υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία και πρέπει σύντομα να τα επανεκκινήσουμε».

TO BHMA online