Ο Λαός ως εργαλείο

Η συνάντηση  των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας καλώς έγινε. Κάθε κίνηση διαλόγου είναι καλοδεχούμενη. Πολύ περισσότερο είναι ευπρόσδεκτη κάθε αναζήτηση συναίνεσης. Βεβαίως η συνάντηση μπορούσε να έχει γίνει μήνες ή εβδομάδες πριν και σίγουρα πριν επιλεγεί η προσφυγή σε δημοψήφισμα που είναι εξ ορισμού διλημματικό και άρα διχαστικό.

* Υπάρχει λοιπόν το δημοκρατικό ευρωπαϊκό τόξο; *Είναι θετική η έκδοση κοινής ανακοίνωσης των αρχηγών των κομμάτων του δημοκρατικού τόξου που δηλώνουν τον ευρωπαϊκό τους προσανατολισμό. Είναι σημαντικό καταρχάς το γεγονός ότι γίνεται αποδεκτή η ύπαρξη ενός παρόμοιου φάσματος, δημοκρατικού και ευρωπαϊκού, με τη συμμετοχή των

δύο κυβερνητικών εταίρων και τριών κομμάτων της αντιπολίτευσης. Αυτό  συνέβη μια ημέρα μετά το δημοψήφισμα στο οποίο είδαμε τη «Χρυσή Αυγή» να συντάσσεται με το μέτωπο του «όχι» μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, ενώ η ΝΔ, το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ μετείχαν στο μέτωπο του «ναι».

Η επιδίωξη όμως της συναίνεσης στο πιο υψηλό και πιο στενό επίπεδο  αντιπροσώπευσης, αυτό της μονοπρόσωπης εκπροσώπησης κάθε κόμματος από τον αρχηγό του, έγινε παραδόξως μια μόλις ημέρα μετά τον θρίαμβο της άμεσης δημοκρατίας με ένα δημοψήφισμα που δεν αναζητούσε συναίνεση, αλλά αποσαφήνιση ( «ξεκαθάρισμα» ) υπέρ μιας όσο γίνεται πιο ισχυρής πλειοψηφίας που θα εξουδετέρωνε πολιτικά την ισχνή μειοψηφία. Η αντιπαράθεση προσέλαβε άλλωστε και «ηθικοπατριωτικό» χαρακτήρα με προσωπικές επιθέσεις κατά των  «εθελόδουλων» του «ναι». 

* Το όχι που γίνεται ναι *

Η πανηγυρική επικράτηση του «όχι» σε μια ολόκληρη αντίληψη περί μέτρων που αποτυπώθηκε στις θέσεις των ευρωπαϊκών θεσμών της 25.6 εμπεριείχε εξαρχής την αντίφαση του γεγονότος ότι τα μέτρα αυτά είχαν γίνει αποδεκτά από την ελληνική κυβέρνηση σε ποσοστό περίπου 90 % .

Η συνάντηση των πολιτικών αρχηγών ερμήνευσε με την  ανακοίνωση της το περιεχόμενο του «όχι» . Το όχι - συμφώνησαν τα πέντε κόμματα - δεν σημαίνει ρήξη, αλλά ναι σε μια αποδεκτή συμφωνία. Και επειδή το «αποδεκτή συμφωνία» είναι πλεονασμός, αφού κάθε συμφωνία είναι εκατέρωθεν αποδεκτή, αλλιώς δεν υφίσταται, το «όχι» σημαίνει «ναι» σε συμφωνία και μάλιστα το ταχύτερο δυνατό. Στην ερμηνεία αυτή συμφώνησαν οι αρχηγοί των δυο κομμάτων του «όχι» ( το τρίτο, η ΧΑ, δεν μετείχε στη συνάντηση), αλλά και οι αρχηγοί των τριών κομμάτων του «ναι»! Η ερμηνεία μετατρέπει λοιπόν το «όχι» σε «ναι», εφόσον θα έρθει μια συμφωνία που περιγράφεται πάρα πολύ γενικά, με τρόπο που καθιστά τη διαφωνία σχεδόν αδύνατη. Μόνο που η διαπραγμάτευση δεν γίνεται μεταξύ των ελληνικών κομμάτων, παρότι το δημοψήφισμα μοίρασε τους έλληνες πολίτες ωσάν αυτοί να διαπραγματευόντουσαν μεταξύ τους.

* Το αντιπροσωπευτικό σύστημα κατισχύει του δημοψηφίσματος ; *

Η πραγματική εικόνα στη συνάντηση ήταν αυτή ενός πρωθυπουργού που περιβεβλημένος με την προσωπική πολιτική ισχύ του 61% υπέρ του «όχι», ζητά τη στήριξη των κομμάτων της (δημοκρατικής ευρωπαϊκής) αντιπολίτευσης στους επόμενους χειρισμούς του και τη λαμβάνει υποσχόμενος ένα «ναι». Αυτό όμως γίνεται στο πλαίσιο  της συνταγματικής κατανομής αρμοδιοτήτων και ευθυνών μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης σε κάθε  αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό πολίτευμα.  Δεν συγκροτήθηκε εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης. Η κυβέρνηση κυβέρνηση και η αντιπολίτευση αντιπολίτευση. Το δημοψήφισμα  στη φάση αυτή δείχνει να υποτάσσεται στη λογική του αντιπροσωπευτικού συστήματος.

* Plebiscitum και όχι referendum *

Φαίνεται συνεπώς ότι το συγκεκριμένο δημοψήφισμα (για το οποίο υπάρχει μία λέξη στα ελληνικά, αλλά δυο διαφορετικές στα λατινικά) δεν ήταν ένα κανονικό referendum, αλλά ένα plebiscitum που ιστορικά συνδέεται με την λαϊκή επικύρωση προσώπων και όχι στρατηγικών επιλογών.

Το κοινό υπόστρωμα όλων αυτών των χειρισμών είναι μια εργαλειακή αντίληψη περί λαού, η δημοψηφισματική βούληση του οποίου ερμηνεύεται στην αίθουσα συνεδριάσεων του προεδρικού μεγάρου και λειτουργεί ως πολιτική και βεβαίως εσωκομματική ενίσχυση όχι ενός οργάνου όπως ο εκάστοτε πρωθυπουργός, αλλά  ενός προσώπου, αυτού του κ. Τσίπρα.

Ο λαός θεσμικά ως κυρίαρχος, αλλά πολιτικά ως εργαλείο προώθησης ενός ευρύτερου σχεδίου, συνεισέφερε στο δημοψήφισμα μια ισχύ που λειτουργεί τώρα αποσυνδεδεμένη από κάποιο συγκεκριμένο περιεχόμενο.

Στη φάση αυτή, μέσα από την απόλυτη γενικολογία της κοινής δήλωσης των πολιτικών αρχηγών, η ισχύς αυτή φαίνεται να στρέφεται προς την επιδίωξη  συμφωνίας με την ΕΕ και το ΔΝΤ.

* Το ναι μπορεί να ξαναγίνει όχι; *

Με την ίδια ευκολία μπορεί μετά από λίγες ημέρες να χρησιμοποιηθεί ως νομιμοποιητική βάση για την απόρριψη οποιασδήποτε πρότασης κριθεί ως ασύμβατη όχι με τις γενικές διατυπώσεις της κοινής ανακοίνωσης των αρχηγών, αλλά με την καθολική απόρριψη που βρίσκεται πίσω από τη λέξη «όχι» που επικράτησε στο δημοψήφισμα. Τότε το «όχι» που πήγε να γίνει «ναι» μπορεί να ξαναγίνει «όχι».

Οι γενικές και ανώδυνες διατυπώσεις της κοινής ανακοίνωσης δίνουν το στίγμα μιας εθνικά χρήσιμης διάθεσης για συναίνεση. Όμως αυτές οι διατυπώσεις πολύ απέχουν από το περιεχόμενο μιας ολοκληρωμένης συμφωνίας που περιέχει αποκατάσταση της ρευστότητας, χρηματοδοτική κάλυψη, διαβεβαίωση για παρεμβάσεις ως προς το χρέος σε συνέχεια αυτής του 2012, πρόσθετη αναπτυξιακή βοήθεια πλέον του ΕΣΠΑ, της ΚΑΠ και της EIB, διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά και συγκεκριμένα δύσκολα δημοσιονομικά μέτρα, μέτρα Μνημονίου 3.

* Το τέλος της μεταπολίτευσης ; *

Έχω σημειώσει ότι  ο κ. Καμμένος επιμένει να μιλά για το τέλος της μεταπολίτευσης που συνδέεται με δυο κεκτημένα: την αδιατάρακτη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Δεν αποδίδω στη διαπίστωση αυτή κάποιο απτό  περιεχόμενο, αλλά οφείλω να την καταγράψω. Ο κ. Τσίπρας λέει άλλωστε ότι αποτάσσεται τη ρήξη και δηλώνει επίμονα ότι αποζητά συμφωνία και συναίνεση. Αρκεί να το εννοεί. Αφού προκάλεσε εκλογές λόγω αδυναμίας εκλογής ΠτΔ, αφού συνήψε αμέσως μια ετερόκλητη  κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝΕΛ, αφού άφησε να περάσουν πέντε ολόκληροι μήνες με τον τρόπο που πέρασαν, αφού προκάλεσε ένα τέτοιο δημοψήφισμα στο οποίο υπήρξε  ταύτιση ψήφου της κυβέρνησης με την  ΧΑ.

Ας ελπίσουμε ότι έχουν όλοι συνείδηση των καταστάσεων και των κινδύνων.

http://www.evenizelos.gr/