Ignore the one who marginalizes the weak_ the poorest_ the man with a disability_ the immigrant_ the homeless .. Blogger Dimitris Nikogloy_ Blog Εn Αrxikos Politis_ news republication and not only_ daily news without bosses ..
mail nikogloydhm@hotmail.com nikogloydhm@gmail.com
Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2023
Ποιος νομίζεις ότι είσαι;
Στο ερώτημα «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε;», όποιο και αν είναι το συλλογικό υποκείμενο που μας ενδιαφέρει - η ελληνική κοινωνία, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, αυτό που ορίζουμε ιστορικά και πολιτιστικά ως Δύση, η ανθρωπότητα με τις κραυγαλέες ανισότητες και αντιθέσεις της- μπορεί προφανώς να δοθεί μια εύκολη απάντηση μέσα από τις έρευνες της λεγόμενης κοινής γνώμης που αναζητούν τον τρόπο με τον οποίο ένα συλλογικό υποκείμενο προσλαμβάνει τον εαυτό του. Εκεί βεβαίως που αυτό είναι εφικτό.
Επειδή ήδη από την αφετηρία της η προσέγγιση αυτή είναι δυτικοκεντρική, πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι ακόμη και αν τα εργαλεία της κοινωνιολογίας και της εθνολογίας δεν επαρκούν, υπάρχουν πάντα τα εργαλεία της ανθρωπολογίας που μας επιτρέπουν να διευρύνουμε τον ορίζοντά μας. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η ανθρωπότητα ζει ταυτοχρόνως σε διαφορετικές εποχές, ότι δεν υπάρχει μια ανθρώπινη κατάσταση αλλά πολλές. Ότι μπορεί παντού και για όλους να υπάρχει ένα διαρκές ταυτοτικό ζήτημα, είναι όμως διαφορετικό αυτό να αφορά την πρόσληψη της Ιστορίας ή τη θέση μας μέσα στην κοινωνική διαστρωμάτωση και διαφορετικό να αφορά τις αρχαϊκές προϋποθέσεις της επιβίωσης.
Άλλωστε το «ποιοι είμαστε πράγματι», οντολογικά, είναι κάτι που δεν το μαθαίνουμε εμείς, παρά τα εντυπωσιακά βήματα της επιστήμης σε πεδία όπως η ανάγνωση του γονιδιώματος ή η χαρτογράφηση του εγκεφάλου. Το μαθαίνουν σταδιακά και εν μέρει οι επίγονοί μας και η δική τους αγωνία και αβεβαιότητα μεταφέρεται στους δικούς τους επιγόνους.
Το «ποιοι είμαστε» ταυτοτικά, το πλαίσιο της αυτοσυνειδησίας μας συμπίπτει εν πολλοίς με το «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε». Αυτό όμως που «νομίζουμε ότι είμαστε», εξαρτάται από αυτό που «νομίζουν οι άλλοι ότι είμαστε», πρόκειται συνεπώς για μια σχέση εκτεθειμένη σε διαρκείς παρεξηγήσεις και δυσλειτουργίες παρά τις επίμονες προσπάθειες της φιλοσοφίας να τις υπερβεί ή έστω να τις περιορίσει.
Η γνωστή έκφραση «ποιος νομίζεις ότι είσαι;» που σε επιτιμά και σε προσγειώνει στα μηδαμινά μεγέθη σου μέσα στο σύμπαν, στον κόσμο, στην Ιστορία, στην καμπύλη της ανθρωπότητας ή έστω στα πολύ μικρότερα από ό,τι νομίζεις μεγέθη σου μέσα στον περίγυρό σου, μέσα στον συσχετισμό όλων των δυνάμεων που σε αφορούν και σε επηρεάζουν, συμπυκνώνει τους κινδύνους που περικλείει κάθε αντίληψη για το «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε» και πολύ περισσότερο για το «ποιος / ποια νομίζω ότι είμαι». Το ερώτημα στον ενικό μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε το βάρος του ερωτήματος στον πληθυντικό που προϋποθέτει την ένταξη σε μια ομάδα / συλλογικό υποκείμενο.
Οι έρευνες και τα δοκίμια για την αυτοπρόσληψη και την κατανόηση κοινωνιών και κοινωνικών ομάδων, εθνικών και εθνοτικών ομάδων, μειονοτήτων, πολιτικών κομμάτων και παρατάξεων, έρχονται και επανέρχονται χωρίς να χάνει την ισχύ του το ερώτημα «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε;».
Πολύ συχνά το ερώτημα «ποιοι είμαστε;» τίθεται για να σοκάρει κοινωνίες όπως η αμερικανική. Μια γνωστή ταινία έχει το τίτλο «Who We Are: A Chronicle of Racism in America» και είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας και καταγραφής. Το 2004 ο Samuel P. Huntington, θεωρητικός της σύγκρουσης των πολιτισμών, δημοσίευσε το βιβλίο του, ‘Who Are We?: The Challenges to America's National Identity’. Ο καθηγητής Γ. Πρεβελάκης, δημοσίευσε το 2017, βιβλίο με τον τίτλο ‘Qui sont les Grecs? Une identité en crise’. Το 1983 ο ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος δημοσίευσε βιβλίο με τον τίτλο «Ο χαρακτήρας των Ελλήνων. Ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα και την ιστορική μόρφωση των νεοελλήνων.»
Η «ελληνικότητα» γίνεται αντιληπτή από την κοινή γνώμη ως εξαιρετισμός σε σχέση με τον ευρωπαϊκό και ευρύτερα τον δυτικό κανόνα. Το ίδιο όμως ισχύει και για τη «γερμανικότητα» ή τη «γαλλικότητα». Η αναγνώριση του πλουραλισμού των εθνικών ταυτοτήτων είναι συνεκτικός ιστός και προϋπόθεση συνοχής για την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Και η Ευρώπη όμως είναι μικρή και ανεπαρκής σε σχέση με τη Δύση ως στρατηγική οντότητα. Η ίδια δε η Δύση που εξαρτάται πρακτικά από τις διακυμάνσεις της αμερικανικής εσωτερικής πολιτικής, αντιλαμβάνεται ότι εκτός από τους παραδοσιακούς της αντιπάλους, οφείλει τώρα να συνομιλεί με τον παγκόσμιο Νότο.
Η παγκόσμια έρευνα αξιών (World Values Survey / WVS) διεξάγεται σε δεκάδες χώρες, μεταξύ αυτών το έβδομο κύμα περιέλαβε και την Ελλάδα (ΕΚΚΕ / διαΝΕΟσις). Είχα την ευκαιρία να μετάσχω στην παρουσίαση το 2018. Η Ελληνική κοινωνία έχει πάντα μια αξιακή ταυτότητα αποφατική. Περισσότερο δυτική από την ανατολική της αυτοπρόσληψη. Ορθόδοξη αλλά περισσότερο κοντά στην καθολική και προτεσταντική Ευρώπη από ό,τι στα ορθόδοξα Βαλκάνια. Με έντονο θρησκευτικό αίσθημα αλλά χωρίς να πείθεται από την επαγγελία της μετά θάνατον ζωής. Κοινωνικά και οικονομικά φιλελεύθερη αλλά σε πολλά θέματα αρχαϊκή. Κρατικιστική και αντικρατικιστική. Δημοκρατικά ευαίσθητη αλλά έτοιμη να αποδεχθεί ένα ισχυρό ηγετικό πρότυπο. Δείχνει να είναι μια κοινωνία περιορισμένης επίγνωσης των κινδύνων και επιφυλακτικότητας ως προς την αποδοχή των ίδιων των δυνατοτήτων της. Οι Έλληνες θεωρούν πάντα τον εαυτό τους τον περιούσιο λαό του Θεού αλλά τη χώρα τους μειονεκτούσα σε σχέση με το δυτικοευρωπαϊκό κεκτημένο. Το έθνος των Ελλήνων είναι απαιτητικό ιστορικά και ολιγαρκές πολιτικά αλλά έτοιμο να κινηθεί με ταχύτητα και άνεση από το ζενίθ του συντηρητισμού της «κανονικότητας» στο ναδίρ της απόλυτης διακινδύνευσης των πάντων για να αντιδράσουμε στα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας που επέβαλαν οι ευρωπαίοι εταίροι και το ΔΝΤ. Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν μια πανήγυρις της εθνικής ανεξαρτησίας για το 62% των πολιτών και είναι τώρα μια υφέρπουσα απειλή επιστροφής στον εφιάλτη της κρίσης.
Το «ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε» και ο τρόπος που τοποθετούμε τον συλλογικό εαυτό μας στα πολλά επίπεδα της ταυτότητάς μας, εθνικής και ευρωπαϊκής, βαλκανικής και μεσογειακής, νότιας και δυτικής, πολιτιστικής και οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής, είναι ένα ερώτημα που ευτυχώς για τη σχέση μας με τη δημοκρατία και την Ιστορία μένει διαρκώς ανοικτό.
* Ο καθηγητής Ευάγγελος Βενιζέλος είναι πρώην αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Μονή Σινά: Διπλωματικός πυρετός μεταξύ Ελλάδας- Αιγύπτου για το ιδιοκτησιακό καθεστώς – Τα σημεία- κλειδιά της συνάντησης τη Δευτέρα, τι επιδιώκει η Αθήνα στο Κάιρο
Σε εντατικό διπλωματικό διάλογο βρίσκονται η Αθήνα και το Κάιρο ενόψει της συνάντησης για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής της Αγίας Αικατ...

-
«Η γραμματέας που προσέλαβα… έχει περισσότερα προσόντα από τον Κυριάκο Μητσοτάκη… Απλώς δεν ξεκινάνε όλοι την καριέρα τους από διευθυν...
-
Τον Οκτώβριο θα καταθέσει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις προτεραιότητές της για την αξιοποίηση των πόρων που της αναλογούν από το ...
-
Το Ελληνικό Παιδικό Χωριό στο Φίλυρο διοργανώνει το Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019 και ώρα 20:00 , στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελεί...
-
Σε άρθρο στη διαδικτυακή Welt περιγράφεται πώς πρόσφυγες με πλαστά ή παραποιημένα ταξιδιωτικά έγγραφα διακινούνται από ελληνικά αεροδρόμ...
-
Μεταξύ των μέτρων που εισηγήθηκε ο κος Νεοφύτου περιλαμβάνονται η απόδοση ευθυνών «σε όσους μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση, όποιοι ...
-
Του Δημήτρη Νίκογλου Η αναξιοκρατία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που ταλανίζουν τη σύγχρονη κοινωνία. Πρ...
-
Στον απόηχο του χθεσινού Eurogroup, τη δυσπιστία των σχολιαστών του γερμανικού τύπου συναντούν οι εξαγγελίες περί πρωτογενούς πλεονάσμα...
-
«Είναι αναγκαία η συνέχιση της προοδευτικής πολιτικής» υπογράμμισε ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης Νίκος Πα...
-
Αφετηρία για το προσκλητήριο του επικεφαλής του ΜέρΑ 25 είναι τα γεγονότα των τελευταίων ημερών που οδήγησαν στην απόφαση του Eurogroup ...
-
Συνεχίζει να είναι θολό το τοπίο για το κοινωνικό μέρισμα. Στην κυβέρνηση μελετούν τα στοιχεία για την πορεία εκτέλεση του προϋπολογισμο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου