Τραπεζική απληστία και κρίση

Θα αρχίσω το σημερινό σημείωμα με ορισμένα στοιχεία τα οποία είναι γνωστά σε όσους έχουν διαβάσει την “Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού”, όπως π.χ. ο Νόμος Glass-Steagall (“Ανατομία…- 51. Ο νόμος Glass-Steagall“), ο οποίος ίσχυσε στις ΗΠΑ το 1933. Θυμίζω ότι ο συγκεκριμένος νόμος διαχώριζε σαφώς τις εμπορικές τράπεζες (δηλαδή, αυτές που χορηγούσαν δάνεια) από τις επενδυτικές. Σκοπός του εν λόγω νόμου ήταν να αποφευχθεί η ανάληψη επενδυτικών κινδύνων εκ μέρους των εμπορικών τραπεζών, στις οποίες εμπιστεύονταν οι καταθέτες τις αποταμιεύσεις τους. Δυστυχώς, υπό την πίεση των τραπεζιτών, η κυβέρνηση Κλίντον κατάργησε τον συγκεκριμένο νόμο το 1999. Έτσι, άνοιξε ο δρόμος για την περίφημη τραπεζική απληστία (όρος τού Τζόζεφ Στίγκλιτς), η
οποία με την σειρά της άνοιξε τον δρόμο για την καπιταλιστική κρίση του 2008.
Τον Σεπτέμβριο του 2008, τα υπέρμετρα διογκωμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ άρχισαν να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Για πρώτη φορά στην ιστορία του, ο καπιταλισμός δεχόταν ισχυρό χτύπημα στην κεντρική του κολώνα: τις τράπεζες. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έσπευσε να διαθέσει πακτωλό δισεκατομμυρίων για να σώσει το οικοδόμημα από την κατάρρευση, επιχορηγώντας την μια τράπεζα μετά την άλλη: Freddie Mac, Fannie Mae, Goldman Sachs, AIG… Οι πρώτοι υπολογισμοί τού υπουργού οικονομικών Χανκ Πώλσον έκαναν λόγο για 200 δισ. δολλάρια. Σύντομα, όμως, οι ανάγκες των κλυδωνιζόμενων τραπεζών επανυπολογίστηκαν στο ένα τρισ. Μέσα σε λίγες μέρες έγινε φανερό πως ούτε δυο τρισεκατομμύρια δεν θα έφταναν για να στηριχτούν όλες οι τράπεζες. Έτσι, όταν την Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2008 η Lehman Brothers ζήτησε βοήθεια, ο Πώλσον σήκωσε τα χέρια ψηλά και η Lehman Brothers σωριάστηκε. Εκείνη η “Μαύρη Δευτέρα” ορίστηκε ως η απαρχή τής κρίσης που βιώνουμε μέχρι σήμερα. (σημ.: Περισσότερα στο: “Ανατομία…- 76. Το ξέσπασμα της κρίσης“)
Αυτά έγιναν τότε. Κάποιοι σκέφτηκαν ότι το πρόβλημα δημιουργήθηκε λόγω του τεράστιου μεγέθους των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, το οποίο καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια διάσωσης. Έτσι αποφάσισαν να προωθήσουν μια σειρά μέτρων, τα οποία θα απαγόρευαν την διόγκωση αυτών των ιδρυμάτων ενώ παράλληλα θα ξαναζωντάνευαν το πνεύμα τού Νόμου Glass-Steagall, μη επιτρέποντας στις εμπορικές τράπεζες επενδυτικές δραστηριότητες. Το σύνολο αυτών των μέτρων απετέλεσε τον περίφημο Νόμο Βόλκερ (Volker Rule), ο οποίος ενσωματώθηκε στον Νόμο Dodd-Frank. Φυσικά, οι τραπεζίτες δεν χάρηκαν με αυτούς τους νόμους. Έτσι, μέσω των λόμπυ που διαθέτουν, άσκησαν -και ακόμη ασκούν- πιέσεις για τροποποιήσεις αυτών των νόμων, οι περισσότερες των οποίων έχουν γίνει αποδεκτές σε σημείο ώστε οι αρχικοί νόμοι να έχουν γίνει αγνώριστοι.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, οι μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες. Σήμερα, το μέγεθος των “έξι αδελφών” (Bank of America, Goldman Sachs, Morgan Stanley, JP Morgan, Citigroup, Wells Fargo) είναι κατά 28% μεγαλύτερο σε σχέση με το 2007 (την χρονιά πριν το ξέσπασμα της κρίσης) και αγγίζει τα 10 τρισ. δολλάρια, ενώ το σύνολο της περιουσίας των τραπεζών των ΗΠΑ υπολογίζεται σε σκάρτα 15 τρισεκατομμύρια, δηλαδή περίπου στο 90% του ΑΕΠ της χώρας.
Αν τα παραπάνω νούμερα ηχούν εκκωφαντικά στ’ αφτιά σας, βάλτε ωτασπίδες γιατί ήρθε η ώρα να μιλήσουμε και για την Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία της EBF (European Banking Federation – Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Τραπεζών), η περιουσία των ευρωπαϊκών τραπεζών αγγίζει τα 36 τρισ. ευρώ, ποσό που ισούται με 2,82 φορές το συνολικό ΑΕΠ των 27 χωρών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσο δε για τις τράπεζες της Ευρωζώνης, η περιουσία τους είναι 3,23 φορές μεγαλύτερη από το συνολικό ΑΕΠ των χωρών που έχουν ενταχθεί στο ευρώ!
Αν ζαλιστήκατε με τους αριθμούς, θα το πω με απλά λόγια: για να συγκεντρώσουν οι πολίτες των χωρών τής Ευρωζώνης περιουσία ίση με αυτήν που έχουν οι τράπεζές τους, πρέπει να δουλεύουν σχεδόν 39 μήνες. Και όμως, είναι αυτοί οι πολίτες που καλούνται να “βάλουν πλάτη” για να σωθούν οι τράπεζές τους…
Οι παραπάνω αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Αφού αυτός ο υπέρμετρα διογκωμένος τραπεζικός τομέας βρίσκεται σε κρίση, κανένα πακέτο μέτρων δεν μπορεί να τον σώσει, μιας και τα ποσά που απαιτούνται για κάτι τέτοιο είναι παντελώς αδύνατον να βρεθούν. Αργά ή γρήγορα (σ.σ.: μάλλον γρήγορα, κατά την προσωπική μου εκτίμηση) θα επαληθευθεί η -πολλάκις επιβεβαιωμένη κατά το παρελθόν- μαρξιστική οικονομική ανάλυση, σύμφωνα με την οποία, εφ’ όσον  η σοβούσα καπιταλιστική κρίση οφείλεται σε υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, η μόνη δυνατή λύση συνίσταται σε καταστροφή μεγάλου τμήματος των συσσωρευμένων κεφαλαίων.
Όσα κι αν ισχυρίζονται ντόποιοι και ξένοι “φωστήρες”, στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος δεν υπάρχει άλλη διέξοδος. End of (sucess) story.
ΥΓ: Μια μικρή ιδέα για το τι σημαίνει καταστροφή κεφαλαίων, μας έδωσαν όσα έγιναν πρόσφατα με τις τράπεζες της μικροσκοπικής Κύπρου. Μια πολύ μικρή ιδέα…
http://eleutheriellada.wordpress.com