Αυτοκριτική: άγνωστο σπορ στην Ελλάδα

Συμπαθώ τους ανθρώπους που κάνουν αυτοκριτική. Τους συμπαθώ ακόμα περισσότερο αν αυτό το κάνουν με έναν αυτοσαρκαστικό τρόπο, χωρίς να φοβούνται να τσαλακώσουν την εικόνα τους. Ακούγοντας έναν άνθρωπο που κάνει την ειλικρινή αυτοκριτική του, εμένα μου εμπνέει εμπιστοσύνη. Ακούγοντας έναν άνθρωπο να λέει ότι αυτός όλα καλά τα έκανε, αλλά οι άλλοι φταίνε, μου προκαλεί αποστροφή.

Στην Ελλάδα έχει πέσει λίγο παραπάνω δόση εγωισμού στα γονίδια μας, έτσι ώστε η αυτοκριτική να εκλαμβάνεται ως αδυναμία. Πότε είναι η τελευταία φορά που κάποιος κρατικός ή άλλος λειτουργός υπέβαλε αυτοβούλως κι όχι εξαναγκαστικά την παραίτησή του, μετά από έναν άστοχο χειρισμό; Πότε κάποιος παραδέχθηκε το λάθος του; Οι ελάχιστες εξαιρέσεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Συνήθως αντιδρούν σαν τα μικρά παιδιά που κάνουν τη ζημιά και μετά λένε «Δεν το έκανα εγώ, αυτός φταίει…». Έτσι έχουμε καταλήξει να είμαστε η χώρα όπου βασική επιδίωξη δεν είναι να δημιουργήσουμε κάτι, αλλά να προσέχουμε «να μην γίνει η στραβή».
Αλλά και στη ζωή του καθενός μας η αυτοκριτική δεν θα έπρεπε να κρύβεται κάτω από την κουβέρτα του εγωισμού. Η καριέρα και η ζωή μας γενικά δεν είναι το κατοστάρι της μια αναπνοής. Είναι μάλλον ένας μαραθώνιος. Όποιος λοιπόν προσπαθεί να κάνει πράγματα, αναπόφευκτα κάνει και λάθη. Τα λάθη όμως δεν τον βγάζουν από το παιχνίδι, αρκεί να μπορεί να μάθει από αυτά. Και το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει για αυτό είναι αυτοκριτική. Η παραδοχή των λαθών και η αυτοκριτική είναι μια πράξη μέγιστης ευθύνης και αξιοπρέπειας. Αφενός είναι λυτρωτική για αυτόν που την κάνει, αφετέρου φανερώνει έναν ειλικρινή και ευθύ χαρακτήρα που δεν διστάζει να «πάρει πάνω του» τις αστοχίες του, και όχι να ψάχνει σαν παιδάκι να τις σκορπίσει στους γύρω του. Μπορεί κάποιος να χάσει μια μάχη, αλλά η αυτοκριτική τον βοηθάει να μην χάσει τον πόλεμο.
Δεν είναι εύκολο να παραδεχθείς ότι έκανες λάθος. Πόσες φορές το έχουμε παραδεχθεί οι ίδιοι
δημοσίως; Πόσες φορές κάναμε δημόσια αυτοκριτική για τα λάθη μας; Όχι στον καθρέφτη, αλλά μπροστά στα παιδιά μας, στο σύντροφό μας, στους φίλους ή στους συνάδελφούς μας; Κι όχι για λάθη που κάναμε επειδή δεν προβλέψαμε σωστά, αλλά για λάθη που κάναμε ενώ ξέραμε το σωστό, αλλά προτιμήσαμε το εύκολο.
Η αυτοκριτική απαιτεί μια γενναιότητα και καμιά φορά αυταπάρνηση που δεν την βρίσκουμε εύκολα γύρω μας. Απαιτεί να βάλεις το «εγώ» κάτω από την αλήθεια κάτι που δεν είναι προφανές σε όλους. Για πολλούς το «εγώ» είναι σημαντικότερο κι από την αλήθεια και η αυτοκριτική είναι μια γη που ποτέ δεν θα πατήσουν. Η ζωή μας άλλωστε είναι ένα άθροισμα σωστών και λάθος αποφάσεων. Όσο περισσότερες είναι σωστές τόσο το καλύτερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και οι λάθος. Το χειρότερο όμως είναι να προσπαθούμε από εγωισμό να δικαιολογήσουμε τις λάθος αποφάσεις, προσθέτοντας ακόμα μεγαλύτερα λάθη. Εκεί έρχεται η αυτοκριτική που σαν αντίβαρο μας βοηθάει να κρατάμε την πορεία.
Η αυτοκριτική θεωρείται ενέργεια αυτοϋπονόμευση ενώ στην πραγματικότητα είναι μάλλον ενέργεια αυτοβελτίωσης. Θεωρείται συνώνυμη με την ομολογία αποτυχίας αντί να είναι μια φυσιολογική, διορθωτική ενέργεια προς γνώση ημών των ιδίων αλλά κυρίως των επόμενων. Η αυτοκριτική επίσης μπορεί να μας φέρει πιο κοντά σ’ αυτούς που διαφωνούν μαζί μας, αμβλύνει αντί να οξύνει τις διαφορές και δημιουργεί ένα συναινετικό κλίμα που μπορεί να ρίξει τα τείχη που υψώνουν οι εγωισμοί.
Πολλές φορές ακούγεται «Δεν είναι ώρα για αυτοκριτική, αλλά για αποφάσεις». Αυτά τα δύο δεν είναι αλληλοαποκλειόμενα, αλλά μάλιστα πολλές φορές η αυτοκριτική οδηγεί σε καλύτερες αποφάσεις. Αν ο καθένας μας όταν κάτι πήγαινε στραβά αναρωτιόταν «Τι δεν έκανα εγώ καλά;» κι όχι «Πού να ρίξω τώρα το φταίξιμο;» θα ήμασταν μια πολύ καλύτερη ομάδα. Και η ζωή, όπως και να το κάνουμε, είναι ομαδικό άθλημα...
protagon.gr