Πόλεμος στη Συρία – Ένα σύγχρονο ολοκαύτωμα

της Βασιλικής Σουλαδάκη

Εδώ και πέντε χρόνια από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος στη Συρία, παρακολουθώ, όπως οι περισσότεροι, αποσβολωμένη πολλές φορές την ανείπωτη τραγωδία, την καταστροφή και τον θάνατο. Πολλές φορές με ένα αίσθημα ενοχής επειδή δεν μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό, αλλά και προσπαθώντας να μην εξοικειωθώ με τα νούμερα των θυμάτων και τις φωτογραφίες φρίκης που σχεδόν καθημερινά παρελαύνουν σε

ιστοσελίδες, εφημερίδες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία είναι η πιο θανατηφόρα σύγκρουση του 21ου αιώνα μέχρι στιγμής.

Ένα μεγάλο μέρος της χώρας έχει γίνει ερείπια, ενώ εκατομμύρια Σύριοι έχουν καταφύγει στο εξωτερικό. Πέντε χρόνια από τότε που άρχισε η σύγκρουση, πάνω από 450.000 Σύριοι έχουν σκοτωθεί στις μάχες, πάνω από ένα εκατομμύριο είναι οι τραυματίες και πάνω από 12 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους. Μιλάμε στην κυριολεξία για ένα σύγχρονο ολοκαύτωμα δηλαδή.

Είναι κάποιες φράσεις που έχουν καρφωθεί στο μυαλό μου, στριφογυρίζουν και επανέρχονται επίμονα: Μια φράση του Αντόρνο «Το να γράφεις ποίηση μετά το  Άουσβιτς είναι βάρβαρο», μια φράση, πάλι του Αντόρνο, που ανατρέπει την προηγούμενη «Η αδιάκοπη οδύνη έχει το ίδιο δικαίωμα να εκφραστεί, όσο και το μαρτύριο του ουρλιαχτού, για τούτο ίσως να είναι λάθος να έχουμε πει πως μετά το  Άουσβιτς δεν μπορεί να γραφτεί ποίηση» και μια φράση του Ιωσήφ Στάλιν, σε τελείως διαφορετικό ύφος, «Ο θάνατος ενός ανθρώπου είναι τραγωδία, η εξόντωση εκατομμυρίων είναι στατιστική». Ο Στέφανος Ροζάνης στο βιβλίο του «Ο αδιανόητος θάνατος» αναφέρει ότι μαζί με τον επιθανάτιο ρόγχο εκατομμυρίων θυμάτων (εννοεί το ολοκαύτωμα) άφησε την τελευταία του πνοή ο παραδοσιακός ουμανισμός.

Στη Συρία, αν και με διαφορετικούς όρους συντελείται κατά τη γνώμη μου, όπως ανέφερα και πιο πάνω, ένα σύγχρονο ολοκαύτωμα. Ο Zygmunt Bauman είχε υποστηρίξει ότι η πιθανότητα επανάληψης ενός ολοκαυτώματος είναι υπαρκτή. Μέχρι το 1941, υποστηρίζει ο Bauman, κανείς δεν περίμενε το Ολοκαύτωμα, και όταν εν τέλει έναν χρόνο αργότερα τα γεγονότα έγιναν γνωστά, συνάντησαν παγκόσμια δυσπιστία. Οι άνθρωποι αρνήθηκαν να πιστέψουν σε αυτό που έβλεπαν τα μάτια τους. Σήμερα δεν χρειάζεται καν να φανταστούμε, ούτε μπορούμε να αρνηθούμε αυτό που βλέπουμε καθημερινά στις ειδήσεις. Είναι εκεί. Η φρίκη μπροστά μας γυμνή. Τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες; Τι πρέπει να φοβόμαστε και τι πρέπει να πολεμήσουμε;

ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ ΤΩΝ «ΙΕΡΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ» ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΙ

Ζούμε σε μια εποχή αναβίωσης των «Ιερών Πολέμων» και της γενοκτονίας που επιβάλλουν θρησκευτικοί φανατισμοί. Βιώνουμε την επανάκαμψη παράλογων εθνικισμών και ακροδεξιών αντιλήψεων που καλλιεργούν λαϊκιστές πολιτικοί και φασιστικά μορφώματα που ενδύονται τον μανδύα των κομμάτων «του λαού», καλλιεργώντας συστηματικά το μίσος, τον φόβο και τη μισαλλοδοξία. Με τη βοήθεια αναρίθμητων ιστοσελίδων, των σόσιαλ μίντια, κατασκευάζουν ειδήσεις και γεγονότα που δεν υπήρξαν ποτέ και –το χειρότερο– διαμορφώνουν συνειδήσεις, και έτσι μια μεγάλη μερίδα πολιτών, ανίκανων να φιλτράρουν μέσα στον αγώνα της καθημερινότητάς τους αν αυτά που διαβάζουν ή ακούν αληθεύουν, μεταβάλλονται σε άβουλα όντα, βορά στις σκοπιμότητες κάθε ακροδεξιού και λαϊκιστή παράφρονος. Μέσα στον καταιγισμό των ερεθισμάτων και της μαζικής δημαγωγίας, πολλοί αναζητούν τη λύση και μια ταυτότητα μέσα σε φανατισμούς, κατασκευασμένους εχθρούς και μισοξενισμό.

Διάβασα ένα κείμενο το καλοκαίρι ενός νέου δικηγόρου από τη Συρία που τώρα ζει και εργάζεται στις ΗΠΑ, που περιέγραφε την επίσκεψή του στο  Άουσβιτς, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του αναλογιζόμενος τα τραγικά γεγονότα στη χώρα του. Επισκέφθηκε στο  Άουσβιτς για να δει την καταστροφική πραγματικότητα των φρικαλεοτήτων που είχε διαπράξει κάποτε άνθρωπος εναντίον ανθρώπου. Διαπίστωσε πως η ροπή του ανθρώπου στην αποκτήνωση και στον κυνισμό είναι εντυπωσιακή. Διαβάζουμε τους αριθμούς των θυμάτων ως στατιστικές. Ο ίδιος παραδεχόταν πως, μην μπορώντας να διαχειριστεί την κτηνωδία του πολέμου μετά την εγκατάστασή του στις ΗΠΑ, σταμάτησε να επικοινωνεί με οικεία του άτομα που παρέμειναν στην πατρίδα του.

Είναι αλήθεια πως ως πολίτες δεν μπορούμε να κάνουμε σχεδόν τίποτα για να σταματήσουμε την αιματοχυσία, που δυστυχώς η διεθνής κοινότητα και η Δύση δείχνει ανήμπορες να τερματίσουν, λόγω γεωπολιτικών συμφερόντων που συνήθως αγνοούν τον ανθρώπινο παράγοντα ή τέλος πάντων τον θεωρούν παράπλευρη απώλεια. Κυνικό αλλά αληθές. Μπορούμε όμως να αντισταθούμε στη μισαλλοδοξία και στον ρατσισμό, μπορούμε να μη φοβόμαστε ότι αυτοί οι άνθρωποι θα καταστρέψουν την κουλτούρα και την πατρίδα μας, μπορούμε όπου έχουμε τη δυνατότητα να συνδράμουμε μαζί με οργανώσεις που αποδεδειγμένα κάνουν σοβαρή δουλειά, παρά τις αδυναμίες και τις αστοχίες σε πολιτικό επίπεδο και της παρούσας κυβέρνησης και κάποιων ευρωπαϊκών χωρών που… συγκινούνται και υποκύπτουν σε εθνικιστικά παραληρήματα και ανορθολογικούς φόβους. Τα εκατομμύρια των προσφύγων απλώς θέλουν να ζήσουν ειρηνικά, να έχουν την ευκαιρία να ευημερήσουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με ασφάλεια. Οι νέοι ζητάνε ευκαιρίες για να σπουδάσουν και να εργαστούν.

Πώς μπορούμε να τους αρνηθούμε καταφύγιο, στον όποιον βαθμό είμαστε σε θέση να το παρέχουμε; Θα βρεθούν οι Σύριοι ποτέ σε θέση να σταματήσουν τη βία, τον θάνατο και να τιμωρήσουν τους εγκληματίες; Δυστυχώς είναι αμφίβολο. Όμως, είμαι βέβαιη ότι εμείς, παρά το γεγονός ότι δεν είμαστε σε θέση να αναγκάσουμε τις εμπλεκόμενες χώρες σε εξεύρεση πολιτικής λύσης για τον τερματισμό του πολέμου στη Συρία, εν τούτοις μπορούμε να μη φοβόμαστε τους πρόσφυγες στη χώρα μας. Αυτό, φυσικά, ισχύει και για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και τους πολίτες της. Μπορούμε να τους βοηθήσουμε να ξεκινήσουν από την αρχή και να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους χωρίς φόβο, θάνατο ή καταστροφή.

* Η Βασιλική Σουλαδάκη είναι διεθνολόγος.

http://www.axiaplus.gr/%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%83%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%8D%CE%B3%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF-%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CF%8D/