Ένα βήμα σημειωτόν, δύο βήματα πίσω

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Η επιστολή Τσακαλώτου αποτελεί πρόλογο νέων -μόνιμων και όχι εφάπαξ- δεσμεύσεων που θέλουν οι δανειστές να αναλάβει η κυβέρνηση στο συμπληρωματικό Μνημόνιο και αποδοχή πρόσθετης «πολιτικής επιτροπείας» στις κινήσεις της

Η χθεσινή δημοσιοποίηση της επιστολής Τσακαλώτου προς το Eurogroup και τον ESM εκ πρώτης όψεως ήταν μια κίνηση επαναφοράς στην προτέρα κατάσταση. Δηλαδή, στην κατάσταση πριν την «απόφαση» του ESM (δηλαδή του Σόιμπλε) να παγώσει τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Έτσι, τουλάχιστον, την προέβαλε η κυβέρνηση. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου έτσι. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνει είναι κατά πολλά «κλικ» δυσμενέστερες σε σχέση με αυτές

που περιελάμβανε τόσο το αρχικό Μνημόνιο, όσο και η επικαιροποίησή του, μετά την πρώτη αξιολόγηση το περασμένο καλοκαίρι.

Το συμπληρωματικό Μνημόνιο (SMoU) ανέφερε ότι, εάν τα δημοσιονομικά μέτρα «αποδίδουν αρκετά ώστε να οδηγήσουν σε μόνιμη υπεραπόδοση έναντι των στόχων του προγράμματος, οι αρχές μπορούν, σε συμφωνία με τους θεσμούς, να εξετάσουν τη χρήση του διαθέσιμου δημοσιονομικού περιθωρίου για την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας (ιδίως του προγράμματος για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα) και / ή να μειώσουν το φορολογικό βάρος με την προϋπόθεση ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων είναι εξασφαλισμένη». Στις ίδιες περίπου διατυπώσεις κινείτο και το σχέδιο συμφωνίας που είχε ετοιμάσει το κουαρτέτο τον Νοέμβριο.

Ακρωτηριάζονται και οι ελάχιστες ελευθερίες κινήσεων

Στην επιστολή Τσακαλώτου, ακόμη κι αυτή η ελάχιστη, ανάπηρη «ελευθερία» κινήσεων ακρωτηριάζεται περαιτέρω: Πρώτον, η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι στο εξής δεν μπορεί κάνει τίποτε πριν την επικύρωση των στοιχείων για το πλεόνασμα από τη Eurostat, πράγμα που γίνεται περί τον Απρίλιο. Είναι μια δέσμευση που εκτείνεται μέχρι και το 2019. Δεύτερον, δεν μπορεί να κάνει τίποτε χωρίς την έγκριση του κουαρτέτου και μάλιστα στο πλαίσιο των αξιολογήσεων. Και τρίτον, στα μέτρα κοινωνικής προστασίας και μείωσης των φορολογικών βαρών που μέχρι τώρα αναγνωρίζονταν ως πιθανοί προορισμοί του υπερ-πλεονάσματος προστίθενται διαζευκτικά ή αποκλειστικά- «ειδάλλως» αναφέρει η επιστολή- η «δημιουργία “μαξιλαριού ρευστότητας” ή/και η αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών».

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μέτρα όπως το έκτακτο βοήθημα στους συνταξιούχους και η αναστολή του ΦΠΑ στα προσφυγονήσια, δεν ήταν απλά εφάπαξ, όπως αναγκάστηκε να αναγνωρίσει η κυβέρνηση, αλλά ήταν και η τελευταία φορά που συνέβησαν, στο πλαίσιο τουλάχιστον του τρίτου Μνημονίου. Το κουαρτέτο έκαψε προκαταβολικά την όποια ευχέρεια της κυβέρνησης για επικοινωνιακές κινήσεις εκλογικής χρησιμότητας το 2017, το 2018, αλλά και το 2019, που θεωρητικά είναι το απώτατο εκλογικό όριο αυτής της κυβέρνησης. Κι αυτό γιατί αν η υπεραπόδοση ήταν σχετικά εύκολη πάνω στον στόχο για πλεόνασμα 0,5% το 2016, είναι σχεδόν ανέφικτη σε σχέση με τους στόχους 1,75% και 3,5% για τα επόμενα δυο χρόνια. Κι αν προκύψει τέτοια μικρή υπεραπόδοση, θα δεσμευτεί πρωτίστως στο απόθεμα ασφαλείας ή στην αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Σε κάθε, όμως, περίπτωση, η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να την αξιοποιήσει πολιτικά και να τη μετατρέψει σε μέτρα ανακούφισης -και εκλογικής τόνωσης- παρά μόνο σε χρόνο που καθορίζουν οι δανειστές. Για παράδειγμα, αν με κάποιο μαγικό τρόπο το 2017 επιτευχθεί ένα πρωτογενές πλεόνασμα 2,5%, έναντι μνημονιακού στόχου 1,75% η κυβέρνηση θα πρέπει να περιμένει την πιστοποίησή του τον Απρίλιο του 2018 και την ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης του Μνημονίου, θεωρητικά τον Ιούνιο του ίδιου έτους, εκτός κι αν «παίξει» παράταση. Και δεν είναι σαφές τι θα γίνει το εκλογικό 2019, εκτός του ορίου ηλικίας του Μνημονίου. Έτσι, οι δανειστές κερδίζουν μια πρόσθετη πολιτική «επιτροπεία» στις κινήσεις της κυβέρνησης.

Το ασφαλιστικό μόνιμος «πόρος» του κόφτη

Αυτές είναι οι «θετικές» δεσμεύσεις της επιστολής Τσακαλώτου. Ακόμη χειρότερες, όμως, είναι οι «αρνητικές» της δεσμεύσεις, δηλαδή τι θα συμβαίνει όταν όχι μόνο δεν υπάρχει υπεραπόδοση σε σχέση με τους στόχους για το πλεόνασμα, αλλά αντίθετα υπάρχει υστέρηση. Σύμφωνα με το άρθρο 233 του Ν. 4389/2016 που κατοχυρώνει τον λεγόμενο δημοσιονομικό «κόφτη» (Αυτόματος Μηχανισμός Δημοσιονομικής Προσαρμογής Προϋπολογισμού) η τυχόν απόκλιση από τον στόχο «διορθώνεται» με μέτρα 0,5% έως 2% του ΑΕΠ, ανάλογα με το ύψος της υστέρησης. Όμως, ο ισχύων νόμος δεν προσδιορίζει τις δαπάνες που πρέπει να περικοπούν, αφήνοντας την ευχέρεια επιλογής στην κυβέρνηση. Ο νόμος ορίζει μόνο 11 κατηγορίες δαπανών που αποκλείονται από τις περικοπές (π.χ. δαπάνες υγείας και πρόνοιας). Στην επιστολή Τσακαλώτου «οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να λάβουν αντισταθμιστικά μέτρα στο πεδίο των δαπανών για τις συντάξεις, για να καλύψουν τη διαφορά ανάμεσα στο αποτέλεσμα και τον δημοσιονομικό στόχο του 2016». Έτσι, η κυβέρνηση αποδέχεται ακόμη και τον τιμωρητικό χαρακτήρα του εκβιασμού που άσκησαν οι δανειστές και παραιτείται από την ελάχιστη ελευθερία κινήσεων που της έδινε ο νόμος βάσει του οποίου έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση.

Προς τέρψιν του Σόιμπλε και προσέλκυση του ΔΝΤ

Δεν είναι σαφές αν το συνταξιοδοτικό σύστημα, που η τελευταία προκρούστια μεταρρύθμισή του μπαίνει σε πλήρη εφαρμογή τη νέα χρονιά, θα είναι «εφάπαξ», για το 2017, ή θα αποτελεί «μόνιμο πόρο» του δημοσιονομικού κόφτη που ενεργοποιείται σε περίπτωση υστέρησης από τους μνημονιακούς στόχους για τα πλεονάσματα. Το πιθανότερο είναι ότι επιστρατεύτηκε αφενός για να ικανοποιήσει τη ρεβανσιστική διάθεση του Β. Σόιμπλε και των άλλων υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης που συστρατεύτηκαν μ’ αυτόν -το αν είναι επαρκές θα το μάθουμε στις 12/1/2017, οπότε συνεδριάζει το EuroWorkingGroup-, και αφετέρου για να δελεάσει το ΔΝΤ, το οποίο επιμένει να ανοίξει και πάλι το ασφαλιστικό προκειμένου να καλυφθούν οι στόχοι για τα πλεονάσματα. Έτσι, φαίνεται ότι η δεύτερη αξιολόγηση και το συμπληρωματικό μνημόνιο που θα προκύψει απ’ αυτήν θα ενσωματώνει τις -ρητές και γραπτές- νέες δεσμεύσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ που περιέχονται στην επιστολή Τσακαλώτου. Η επιστολή αποτελεί τον πρόλογο του επόμενου SMoU, αν και όποτε κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση.

https://eleutheriellada.wordpress.com/2016/12/30/%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B2%CE%AE%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CF%89%CF%84%CF%8C%CE%BD-%CE%B4%CF%8D%CE%BF-%CE%B2%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%AF%CF%83%CF%89/#more-85385