Πάρε τα λεφτά και τρέχα

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Λίγες ημέρες πριν από την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου στη Γερμανία, με τίτλο «Το τέλος των μετρητών», ο Νόρμπερτ Χέρινγκ, οικονομικός αναλυτής της εφημερίδας «Χάντελσμπλατ», εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι τράπεζες κήρυξαν τον πόλεμο στα μετρητά.

In God We Trust. All Others Pay Cash (Στον Θεό έχουμε πίστη. Οι υπόλοιποι πληρώνουν μετρητά)

Αγνώστου

Ο Νόρμπερτ Χέρινγκ δεν είναι από τους ανθρώπους που το βάζουν εύκολα κάτω. Και η ταμίας της τράπεζας, στο κέντρο της Φρανκφούρτης, το κατάλαβε με τον χειρότερο τρόπο.
Οταν του είπε ότι δεν μπορούσε να του δώσει 15.000 ευρώ από τον λογαριασμό του, χωρίς γραπτή
προειδοποίηση τριών εργάσιμων ημερών, αυτός απείλησε ότι δεν θα φύγει από την τράπεζα μέχρι να πάρει τα χρήματά του.
Στον διευθυντή του υποκαταστήματος, που προσπαθούσε να τον ηρεμήσει, δήλωνε (ψευδώς) ότι χρειαζόταν τα χρήματα για να αγοράσει αυτοκίνητο. Και όταν αυτός τον ρώτησε (με ελαφρώς ανακριτική διάθεση) τι μάρκα θα πάρει… ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε.
Στην πραγματικότητα η «φασαρία» που έκανε ο οικονομικός αναλυτής της «Χάντελσμπλατ» ήταν ένα από τα τελευταία στάδια πολυετούς έρευνας που πραγματοποιεί για την προσπάθεια των μεγάλων τραπεζών να εξαφανίσουν το συντομότερο δυνατό τα μετρητά.
Αν και η κυκλοφορία του νέου του βιβλίου συνέπεσε με τη συζήτηση για την κατάργηση των χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ, ο ίδιος πιστεύει ότι η προσπάθεια εξαφάνισης των μετρητών έχει τη βάση της στα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και όχι στην Ευρώπη.
«Υπάρχουν δυο βασικοί λόγοι», μου εξηγεί, «για τους οποίους οι τράπεζες θέλουν να ξεφορτωθούν τα μετρητά. Καταρχήν γιατί δεν μπορούν να τα τυπώσουν οι ίδιες, με αποτέλεσμα τα χαρτονομίσματα να λειτουργούν ανταγωνιστικά στο δικό τους χρήμα που είναι ψηφιακό. Από το δικό τους χρήμα αποκομίζουν κέρδος, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει με τα μετρητά που τυπώνονται από την κεντρικη τράπεζα».
«Το σημαντικότερο όμως» συνεχίζει ο ίδιος «είναι ότι τα μετρητά τούς δημιουργούν πιθανό πρόβλημα ρευστότητας. Αν όλοι οι καταθέτες αποσύρουν τις καταθέσεις τους είναι γνωστό ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να ανταποκριθούν».
Οπως αναλύει διεξοδικά στο βιβλίο του, η αδυναμία των πολιτών να αποσύρουν μετρητά, όταν αντιλαμβάνονται ότι το τραπεζικό σύστημα μπορεί να βρεθεί σε κρίση, μπορεί μεν να περιορίζει τα περιστατικά τραπεζικού πανικού αλλά σε βάθος χρόνου γιγαντώνει την αστάθεια του συστήματος.
«Οι τράπεζες», εξηγεί ο Χέρινγκ, «μπορούν να δημιουργήσουν «φούσκες» παρέχοντας δάνεια, τα οποία συμπαρασύρουν την οικονομία, όπως είδαμε να συμβαίνει στην Ελλάδα, την Ισπανία και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες με τα δάνεια υψηλού ρίσκου.
Η κατάσταση αυτή τερματίζεται όταν οι άνθρωποι χάνουν την πίστη τους στις τράπεζες και ζητούν τα χρήματά τους. Εάν όμως δεν είναι σε θέση να απομακρύνουν τις καταθέσεις τους (με τη μορφή χαρτονομισμάτων) οι «φούσκες» συνεχίζουν να μεγαλώνουν, ενώ οι τράπεζες μπορεί να προχωρήσουν σε ακόμη πιο ριψοκίνδυνες επιλογές».
Το σκάσιμο της «φούσκας», επισημαίνει ο Γερμανός δημοσιογράφος, είναι τελικά αναπόφευκτο «αλλά τώρα το φαινόμενο έχει γιγαντωθεί και οι επιπτώσεις του θα είναι ακόμη πιο καταστροφικές».
Η αδυναμία όμως των πολιτών να κρατήσουν τα χρήματα στο «μαξιλάρι» αλλάζει και τους κανόνες του περίφημου bail in – του «κουρέματος» δηλαδή καταθέσεων που δοκιμάστηκε στην Κύπρο και έκτοτε συμπεριλαμβάνεται στα «υπερόπλα» των τραπεζών αλλά και της Ε.Ε. «Με τους νέους κανόνες για το bail in» μου εξηγεί ο Χέρινγκ «καθορίζεται ότι πριν χρησιμοποιηθούν χρήματα του κράτους για τη διάσωση (μιας τράπεζας) θα υποστούν πρώτα απώλειες οι δανειστές. Στην περίπτωση όμως που έχεις καταθέσεις σε μια τράπεζα, είσαι εσύ ο δανειστής».
Ενώ λοιπόν ο ίδιος θεωρεί ότι η τάση εξαφάνισης του χρήματος έχει τη ρίζα της στις ΗΠΑ, ο ίδιος θεωρεί ότι και το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα μπαίνει δυναμικά στη μάχη. «Εκτός από το ΔΝΤ», σύμφωνα με τον Χέρινγκ, «η Ευρωπαϊκή Ενωση συνδέεται άμεσα με αυτή την προσπάθεια – παρά το γεγονός ότι ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, κρατά χαμηλό προφίλ στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Καταρχήν η ΕΚΤ συμβουλεύει τις κυβερνήσεις να μη γίνονται συναλλαγές με μεγάλα ποσά σε μετρητά. Παραλείπει βέβαια να αναφέρει ότι αυτό παραβιάζει το άρθρο 128 της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης που αναγνωρίζει τα τραπεζογραμμάτια σαν νόμιμο χρήμα».
Πέρα από το μεγάλο παιχνίδι των τραπεζών και των ευρωπαϊκών θεσμών ο Χέρινγκ αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου του στις δυνατότητες που προσφέρει η κατάργηση των μετρητών στον εκάστοτε «Μεγάλο Αδελφό» που θα είναι σε θέση να παρακολουθεί και την τελευταία οικονομική συναλλαγή των «υπηκόων» του.
Το βασικό αντεπιχείρημα των υποστηρικτών του ηλεκτρονικού χρήματος, ότι δηλαδή η εξαφάνιση των μετρητών θα επιτύχει συντριπτικό χτύπημα στη διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα, δεν φαίνεται να τον πείθει.
Οσοι παρακολουθούν τις περιπέτειες της διεθνούς τραπεζικής, θυμούνται ότι πριν από μερικά χρόνια η HSBC αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ξέπλυνε 881 εκατομμύρια δολάρια από καρτέλ ναρκωτικών της Κολομβίας και του Μεξικού.
Ενώ λοιπόν το ηλεκτρονικό χρήμα θα μπορούσε να χτυπήσει τους φτωχοδιάβολους με την εξαφάνιση π.χ. της μικρο-φοροδιαφυγής, είναι αμφίβολο αν θα επηρεάσει το οργανωμένο έγκλημα που έχει ανακαλύψει εδώ και δεκαετίες μεθόδους ξεπλύματος του μαύρου χρήματος.
 http://www.efsyn.gr/