Νίκησε η τοπική αυτοδιοίκηση;

Νίκος Σαραντάκος

Το ιστολόγιο προτιμά να λεξιλογεί παρά να πολιτικολογεί, αλλά δεν ζει και σε άλλο πλανήτη. Την επομένη μιας σημαντικής εκλογικής αναμέτρησης, έτσι κι αλλιώς το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στα εκλογικά αποτελέσματα, οπότε ένα αμιγώς λεξιλογικό άρθρο θα φαινόταν παράταιρο.

Έτσι, στα επόμενα θα πολιτικολογήσω α βολοντέ, όχι σαν ουδέτερος παρατηρητής (υπάρχουν;) αλλά σαν έντιμος σχολιαστής που έχει σαφώς ταχθεί με μια συγκεκριμένη πλευρά. Έντιμος με την έννοια ότι θα πω αυτά που σκέφτομαι, χωρίς να προσπαθώ να τα παρουσιάσω πειραγμένα για να κερδίσω
κάποιαν αντιπαράθεση ή να σας πείσω - και θα περιμένω φυσικά να ακούσω και τις δικές σας απόψεις.
Υπό κανονικές συνθήκες, όταν κρίνουμε τα αποτελέσματα εκλογών, για να δούμε πώς τα πήγαν οι πολιτικές δυνάμεις, κάνουμε σύγκριση με τα αποτελέσματα των αμέσως προηγούμενων ομοειδών εκλογών. Αν κρίναμε με το μέτρο αυτό και συγκρίναμε με τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010, θα συμπεραίναμε θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ, σημαντική υποχώρηση των κομμάτων της συγκυβέρνησης, μικρή πτώση του ΚΚΕ -και στρατοσφαιρική άνοδο της Χρυσής Αυγής.
Ωστόσο, οι συνθήκες δεν είναι κανονικές: από το 2010 ως σήμερα έχουν έρθει τα πάνω κάτω, ο ΣΥΡΙΖΑ από το 4% έχει εκτοξευτεί στο 27% ενώ το κραταιό ΠΑΣΟΚ του 2010 πνέει τώρα τα λοίσθια. Οπότε, είναι εύλογο να γίνονται συγκρίσεις και με τις εκλογές του 2012. Αν κάνουμε αυτή τη σύγκριση, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη πανωλεθρία, αφού μάλλον σε καμιά περιφέρεια δεν συγκρατεί τις δυνάμεις του 2012, ενώ η συγκυβέρνηση τα πήγε μάλλον καλά, ιδίως η κεντροαριστερή συνιστώσα της. Αλλά και αυτή η σύγκριση θα ήταν παραπλανητική, και μάλιστα περισσότερο παραπλανητική.
Πριν προχωρήσω, μια παρένθεση: παρόμοιο μεθοδολογικό πρόβλημα σύγκρισης θα έχουμε και την επόμενη Κυριακή όπου θα κληθούμε να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Ολοφάνερο γίνεται ότι η σύγκριση με τις προηγούμενες ομοειδείς εκλογές - τις ευρωεκλογές του 2009 - πολύ λίγο νόημα έχει, όσο κι αν η κυβέρνηση αποφάσισε να μοιράσει την εκλογική επιχορήγηση για τις ευρωεκλογές κυρίως με βάση τα αποτελέσματα του 2009. Για να έχει νόημα η σύγκρισή μας, σε ό,τι αφορά τις ευρωεκλογές, πρέπει να πάρουμε πολύ περισσότερο υπόψη τα αποτελέσματα του 2012.
Υποστηρίζω ότι, αν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών μπορούν βάσιμα να συγκριθούν με τα αποτελέσματα του 2012, αυτό ισχύει πολύ λιγότερο για τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές, τόσο στους δήμους όσο και στις περιφέρειες, οι απερχόμενοι αιρετοί άρχοντες έχουν πανίσχυρους μηχανισμούς πελατείας κι έτσι η εκλογική τους επιρροή τοπικά βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με την επιρροή των κομμάτων που τους στηρίζουν, εκτός αν πιστεύει κανείς π.χ. ότι το ΠΑΣΟΚ θα συγκεντρώσει την επόμενη Κυριακή 22% στην Αττική επειδή πήρε τόσο ο κ. Σγουρός στις περιφερειακές.
Κατά συνέπεια, για να σταθμίσουμε τις επιδόσεις των κομμάτων στις χτεσινές εκλογές, πρέπει να πάρουμε υπόψη τόσο τις εκλογές του 2009 όσο και του 2012, μια λύση που έχει το μειονέκτημα ότι αφήνει μπόλικο περιθώριο σε ερμηνείες αλλά είναι η μόνη που μπορεί να μας δώσει έναν αξιόπιστο μπούσουλα. Φυσικά, τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο στις δημοτικές εκλογές, όπου παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο τα πρόσωπα, παρά τα κόμματα που τους στηρίζουν - θα έπρεπε μάλιστα να πω “που τους στηρίζουν κρυφά, χωρίς να το δηλώνουν”, αφού στους περισσότερους δήμους της χώρας οι απερχόμενοι δήμαρχοι - που είχαν εκλεγεί το 2010 με τη σημαία ενός εκ των δύο εταίρων του παλιού δικομματισμού που πέθανε- έσπευσαν να απαλλαγούν από την επιζήμια κομματική στήριξη, η οποία από εγγύηση επιτυχίας μετατράπηκε σε χιτώνα του Νέσσου, και να παρουσιαστούν ανεξάρτητοι. Θα είδατε ίσως στην τηλεόραση τον κ. Ιωαννίδη να αποδίδει την ηχηρή ήττα του στην περιφέρεια Μακεδονίας ακριβώς στο ότι είχε το επίσημο χρίσμα του κόμματός του!
Σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ, με το χέρι στην καρδιά είμαι ευχαριστημένος. Τα αποτελέσματα δεν ήταν ούτε θρίαμβος ούτε πανωλεθρία, αλλά ήταν ένα θετικό πρώτο βήμα.Ο ΣΥΡΙΖΑ σε τοπικό και σε οργανωτικό επίπεδο δεν είναι κόμμα του 27% (ούτε και κόμμα του 4% βέβαια), είναι κόμμα του 10-12%. Ο οργανωτικός του ιστός είναι ακόμα υπανάπτυκτος, οι δυνάμεις του δεν έχουν πάντοτε την απαραίτητη ενότητα, πολλές τοπικές οργανώσεις είναι εντελώς άμαζες. Σε επαρχιακούς -καλλικρατικούς- δήμους στους οποίους τον Ιούνιο του 2012 πήρε όχι ευκαταφρόνητα ποσοστά (17-21% ας πούμε) φέτος δεν μπόρεσε καν να καταρτίσει ψηφοδέλτιο. Επιπλέον, στις περιφερειακές, που έχουν λίγο περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα από τις δημοτικές εκλογές, οι παρατεταμένες εσωτερικές διαφωνίες για ορισμένους υποψηφίους έδρασαν υπονομευτικά στην όλη προσπάθεια.
Προσωπικά, δεν περίμενα τόσο καλά αποτελέσματα και φοβόμουν μήπως υπάρξουν αποτελέσματα που θα επιτρέπανε στους επιδέξιους παραπλανητές να φιλοτεχνήσουν μια μαγική εικόνα “ΝΔ 33% – ΣΥΡΙΖΑ 18%”, την οποία θα πρόβαλλαν μετά για όλη την υπόλοιπη βδομάδα τα μέσα χειραγώγησης ελπίζοντας να επηρεάσουν τους πολίτες και να δημιουργήσουν κλίμα και για τις ευρωπαϊκές εκλογές. Ίσως και τώρα το επιχειρήσουν αυτό, αλλά η λαμπρή επίδοση της Ρένας Δούρου στην Αττική και του Γαβριήλ Σακελλαρίδη στην Αθήνα έβαλαν τη σφραγίδα τους στην αποτίμηση των εκλογών συνολικά, διότι, κακά τα ψέματα, η Αθήνα και η Αττική δίνουν τον τόνο, όσο κι αν προσπάθησαν οι ταχυδακτυλουργοί των καναλιών, σε μια επίδειξη δημιουργικής εκλογολογιστικής, να συμψηφίσουν τον δήμο Αθηναίων με τον δήμο Βορείων Τζουμέρκων (τον αναφέρω για παράδειγμα, χωρίς να έχω να του καταμαρτυρήσω τίποτα, αντίθετα ο δήμαρχός του είναι και φίλος του έργου του Γ. Κοτζιούλα).
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τα πήγε παντού καλά -το αντίθετο. Ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε τα όριά του -και ελπίζω να τα είδε. Στενά κομματικές υποψηφιότητες χωρίς ευρύτερη απεύθυνση συνήθως απέτυχαν, με ιδιαίτερα οδυνηρή την αποτυχία στον δήμο Θεσσαλονίκης (όπου θα ήταν ευκταία μια συνεργασία με τον Γ. Μπουτάρη, εφόσον είχε προλειανθεί το έδαφος από πολύ νωρίτερα) και στην περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, αλλά και στην Κρήτη. Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, πέρα από τις άμαζες οργανώσεις, είναι ότι πολλά μέλη του είναι απολύτως δυσανεκτικά στις ευρύτερες συνεργασίες και νοσταλγούν την καθαρότητα και την αμεριμνησία του 4%, για να μην πω πως κάνουν ό,τι μπορούν για να επιστρέψει το κόμμα στα γνώριμα ποσοστά του. Χαρακτηριστικός είναι ο αυτοκτονικός τρόπος με τον οποίο υποδέχτηκε η δυσανεκτική μερίδα της βάσης του ΣΥΡΙΖΑ τα πολύ δειλά βήματα ευρύτερων συνεργασιών που τόλμησε να προτείνει η ηγεσία του κόμματος σε σχέση με τους υποψήφιους περιφερειάρχες. Κατόρθωσαν μάλιστα να ματαιώσουν τη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ στην πολύ καλή ανεξάρτητη υποψηφιότητα του Καρυπίδη στη Δυτ. Μακεδονία, επειδή κάποιος βοηθός του, ανάμεσα στις δεκάδες αναδημοσιεύσεις που ανέβαζε στον τοίχο του στο Φέισμπουκ, έβαλε δυο απαράδεκτα πράγματι σχόλια αντιγραμμένα από το Χωνί (μια “αντιμνημονιακή” εφημερίδα του Καζάκη).
Τέλος πάντων, τα εσωκομματικά δεν ενδιαφέρουν τον πολύ κόσμο που υποφέρει. Ελπίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να απαλλαγεί από τη νοοτροπία του αριστερόμετρου, να απομονώσει τους μυγοσπαθάτους, τους ανθρωποδιώχτες και τα άλλα βαρίδια και να προχωρήσει στις πλατιές συνεργασίες που έχει ανάγκη ο τόπος, τόσο μακροπρόθεσμα όσο και ενόψει του δεύτερου γύρου των εκλογών.
Όσο για τον δεύτερο γύρο, ένας επιπόλαιος παρατηρητής θα έλεγε ότι η Δούρου και ο Σακελλαρίδης παρά τις ανέλπιστα καλές επιδόσεις τους έχουν μικρές πιθανότητες να κατακτήσουν τελικά την πρώτη θέση στον δεύτερο γύρο, εφόσον οι αντίπαλοί τους φαίνεται εκ πρώτης όψεως να έχουν πολύ μεγαλύτερες δεξαμενές για να αντλήσουν ψήφους. Ωστόσο, η πρώτη θεώρηση δεν επαληθεύεται πάντοτε, ούτε η μεταφορά των ψήφων γίνεται απρόσκοπτα. Καταρχάς, και οι συνδυασμοί του ΣΥΡΙΖΑ έχουν αρκετό περιθώριο δυνητικής ενίσχυσης από τους πολίτες που στήριξαν άλλους συνδυασμούς της ευρύτερης αριστεράς (από τη ΔΗΜΑΡ και τους Οικολόγους ως την Ανταρσύα και τη βάση του ΚΚΕ, γιατί η ηγεσία του προτιμάει να δει δεξιούς να εκλέγονται παρά συριζαίους), κι έπειτα οι πολίτες στον δεύτερο γύρο παραδοσιακά στρέφονται εναντίον του υποψηφίου που πρόσκειται στην κυβέρνηση. Θα θυμάστε, ας πούμε, τις δημοτικές εκλογές του 1982 όταν στην Πάτρα ο υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ Θ. Άννινος υπολειπόταν πολύ στον πρώτο γύρο από τον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ, αλλά στον β’ γύρο τον πέρασε με μεγάλη διαφορά επειδή οι ψηφοφόροι των άλλων συνδυασμών θέλησαν να τιμωρήσουν την κυβέρνηση.
Μια και ανέφερα το ΚΚΕ, πρέπει να πω ότι πήγε πολύ καλά, αφού κατάφερε, όπως ήταν ζητούμενο (και αναμενόμενο) να ‘επαναπατρίσει’ σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του που είχαν διαρρεύσει στον ΣΥΡΙΖΑ από τον Μάιο έως τον Ιούνιο του 2012, κάτι που εξηγεί και τις σχετικά χαμηλές επιδόσεις των συριζαίων σε περιοχές που έχει δύναμη το ΚΚΕ (π.χ. Βόρειο Αιγαίο). Συνδυασμοί της Λαϊκής Συσπείρωσης μπόρεσαν να περάσουν στον β’ γύρο σε περισσότερους δήμους απ’ ό,τι το 2010, με πιο εντυπωσιακή επιτυχία την Πάτρα, όπου ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη δηλώσει την υποστήριξή του, όπως άλλωστε έγινε και στην Πετρούπολη, ενώ πρώτο βρίσκεται το ΚΚΕ και στο Χαϊδάρι. Παρά την αλγεινή εντύπωση που προκάλεσε η μαινόμενη Λιάνα Κανέλλη στα τηλεοπτικά πάνελ, ευελπιστώ ότι ο κόσμος του ΚΚΕ θα στηρίξει τους υποψηφίους της Αριστεράς στην Αττική, στα Ιόνια, στην Αθήνα, και στους πολλούς ακόμα δήμους όπου βρίσκονται αντιμέτωποι με δεξιούς π.χ. στην Κέρκυρα. (Για την ειδική περίπτωση του Βόλου, θα πω παρακάτω).
Όσο για τις υψηλές επιδόσεις της Χρυσής Αυγής στην Αττική και κυρίως στην Αθήνα, χωρίς να θέλω να τις προσπεράσω σαν κάτι το ασήμαντο, δεν τις βρίσκω ιδιαίτερα απειλητικές, ίσως επειδή τις περίμενα -μάλιστα φοβόμουν πολύ χειρότερα. Θα έλεγα ότι η Χρυσή Αυγή, που διατυμπάνιζε ότι θα πάρει την πρώτη θέση στην Αθήνα, μάλλον η ηττημένη των εκλογών είναι. Ωστόσο, αποδείχτηκε αυτό που πολλοί φοβόμασταν, ότι οι δικαστικές διώξεις δεν οδήγησαν σε καταβαράθρωση των ποσοστών της ΧΑ. Και ούτε θα μειωθούν τα ποσοστά της αν η κυβέρνηση, όπως ήδη εξάγγειλε από τα τηλεοπτικά πάνελ ο κ. Βορίδης, υιοθετήσει ακόμα περισσότερο τη χρυσαβγίτικη ατζέντα: κάτι τέτοιο επιχείρησε να κάνει και ο Σαρκοζί στη Γαλλία και τώρα η Μαρίν Λεπέν διεκδικεί την πρώτη θέση.
Ίσως μεγαλύτερη απειλή να θεωρώ την ανάδυση του μπερλουσκονισμού, όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα στον Βόλο και στον Πειραιά. Κι αν στον Βόλο βρέθηκε στη δεύτερη θέση ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ που ελπιζω ότι θα πάρει τη στήριξη τόσο από τον απερχόμενο κεντροαριστερό δήμαρχο Π. Σκοτινιώτη όσο και (κατ’ εξαίρεση έστω!) από τον υποψήφιο του ΚΚΕ, τα πράγματα στον Πειραιά είναι πιο δύσκολα, αφού ο εκλεκτός του εφοπλιστή Μαρινάκη είναι πρώτος και έχει για αντίπαλο τον απερχόμενο δήμαρχο Μιχαλολιάκο που πρόσκειται στη ΝΔ (αλλά που προδόθηκε από πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματός του που έσπευσαν να δηλώσουν υποταγή στον κ. Μαρινάκη).
Στον Πειραιά, ο συνδυασμός που στηρίχτηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, ύστερα από γενναία αλλά άνιση μάχη πήρε την τρίτη θέση. Προσωπικά, αν ψήφιζα στον Πειραιά, στον δεύτερο γύρο θα ψήφιζα τον Μιχαλολιάκο και το ίδιο συστήνω σε όλους. Αν δεχτούμε ότι έχουμε στον δεύτερο γύρο “δύο τέρατα” (τίτλος διηγήματος του Παπαδιαμάντη), προτιμώ να ενισχύσω το γερασμένο, το κατερχόμενο, εκείνο που σε πέντε χρόνια θα μπορέσω να το νικήσω, και όχι το νεαρό, το άπληστο, το ανερχόμενο, που αν βγει τώρα θα μου κατσικωθεί μια ζωή. Προτιμώ για δήμαρχο τον δεξιό πολιτικό από το κακέκτυπο του Μπερλουσκόνι. Και λυπάμαι που το θνησιμαίο ΠΑΣΟΚ έσπευσε, σε αγαστή σύμπνοια με τον Μητροπολίτη Σεραφείμ, να αγκαλιάσει τον συνδυασμό του κ. Μώραλη, λες και θέλει με τον επιθανάτιο ρόγχο του να δώσει φύσημα ζωής στο τέρας του μπερλουσκονισμού.
Όμως είπα πάρα πολλά, περισσότερα απ’ όσα λογάριαζα στην αρχή. Ακούω τις δικές σας εκτιμήσεις, που δεν είναι φυσικά ανάγκη να συμπίπτουν με τις δικές μου, ή να αφορούν τις πτυχές που έθιξα στα παραπάνω.
Και υπόσχομαι το αυριανό άρθρο να μην έχει καμιά σχέση με την επικαιρότητα, πολιτική και άλλη!
ΥΓ Θα αναρωτηθείτε για τον τίτλο. Πρόκειται για μια δήλωση του Ανδρέα Παπανδρέου, ύστερα από κάποιες δημοτικές εκλογές που δεν είχαν πάει πολύ καλά για το κόμμα του. Την άκουσα χτες να επαναλαμβάνεται στα τηλεοπτικά πάνελ - και έβαλα το ερωτηματικό για να το συζητήσουμε.
http://tvxs.gr/