Φοροδιαφυγή: Ερωτήσεις - απαντήσεις

 Ti είναι; Φοροδιαφυγή είναι η, με πρόθεση, σχεδιασμό και συγκεκριμένο σκοπό, προσπάθεια μη πληρωμής φόρων και λοιπών υποχρεωτικών εισφορών προς το κράτος. Υπό μία ευρεία έννοια, στη φοροδιαφυγή εμπίπτουν οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι, οι ειδικοί φόροι, οι δασμοί, τέλη και εισφορές.

Γιατί γίνεται; Οι συναλλακτικές σχέσεις, οι σχέσεις εξουσίας-εξουσιαζόμενων και κράτους-πολιτών, είναι βασικοί λόγοι φοροδιαφυγής. Φοροδιαφυγή υπάρχει γιατί αναπτύσσεται και εξελίσσεται ο καπιταλισμός, γιατί κάποιοι ελάχιστοι έχουν την εξουσία και την επιβάλουν στους πολλούς και γιατί το κράτος δε συμπεριφέρεται ισότιμα στους

πολίτες, λειτουργώντας, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, προς το συμφέρον των λίγων. Αυτοί είναι οι αντικειμενικοί λόγοι. Οι υποκειμενικοί έχουν να κάνουν με τα κίνητρα και επηρεάζονται από τους αντικειμενικούς.

Ποιοι εμπλέκονται; Φυσικά και νομικά πρόσωπα, ατομικά ή συλλογικά, με υποχρέωση πληρωμής φόρων στο κράτος.

Πως γίνεται; Με την αποφυγή δήλωσης αποκτηθέντων εισοδημάτων. Με την αποφυγή δήλωσης γενόμενων εμπορικών συναλλαγών. Με τη μη πληρωμή εισπραχθέντων και εκ προθέσεως μη αποδιδόμενων στο κράτος φόρων. Με τη χρήση παράνομων τρόπων για μη πληρωμή φόρων (π.χ., διακίνηση εικονικών, πλαστών και νοθευμένων φορολογικών στοιχείων, υπερτιμολογήσεις ή υποτιμολογήσεις).

Ποιο είναι το μέγεθός της; Η φοροδιαφυγή είθισται να διακρίνεται σε «μικρή» και «μεγάλη», υπονοώντας ότι η πρώτη γίνεται από τους «μικρούς» επιτηδευματίες και η δεύτερη, από τους «μεγάλους» κεφαλαιοκράτες. Συνήθως όμως, οι «μεγάλοι» δεν «ασχολούνται» με τις κλασικές μορφές φοροδιαφυγής, αλλά χρησιμοποιούν πιο «περίτεχνα» μέσα (π.χ., φοροαποφυγή, ενδοομιλικές σχέσεις, εξωχώριες εταιρείες, χρηματιστηριακές συναλλαγές, άυλη οικονομία). Αυτό που «ορίζεται» ως φοροδιαφυγή, αφορά στους μικρούς και τους μικρομεσαίους. Το άθροισμά της, την κάνει μεγάλη.

Πως εκλογικεύεται; Ο καθένας εκλογικεύει την πράξη της φοροδιαφυγής. Τη δικαιολογεί στον εαυτό του. Αυτό είναι απαραίτητο για να μην υπάρχουν ερωτηματικά ή τύψεις στη σκοπούμενη παραβατική ενέργεια. Η εκλογίκευση υποστηρίζει ότι το ατομικό, ίδιον όφελος της φοροδιαφυγής, δεν επιφέρει σε κανέναν ζημία, δεν έχει ως θύμα άλλον άνθρωπο (όπως συμβαίνει με τη ληστεία). Η ζημία είναι προς το κράτος. Οπότε η αποπροσωποποίηση είναι ιδιαίτερα βολική για την αιτιολόγηση της πράξης.

Ποια είναι τα κίνητρα; Κύρια οικονομικά. Αφορούν στην απόκτηση χρημάτων με σκοπό την αύξηση του ατομικού εισοδήματος.
Ψυχολογικά (με τη φοροδιαφυγή ζω καλύτερα, πείθοντας τον εαυτό μου ότι επιλύονται τα προβλήματα) και κοινωνικά (με τα επιπλέον χρήματα, θεωρώ ότι αυξάνοντας την κατανάλωση, ανέρχομαι κοινωνικά και αλλάζω το κύρος μου).  Εκδίκηση του κράτους (το θεωρώ υπεύθυνο για την οικονομική μου κατάσταση) και ασαφή και αναιτιολόγητη άποψη ότι οι άλλοι φταίνε για τα δεινά μου.  Η ευκαιρία διάπραξης της πράξης σε συνδυασμό με την απουσία ελέγχου ή τον πλημμελή έλεγχο. Γενικά για να έχουμε φοροδιαφυγή, μαζί με τα οικονομικά κίνητρα, πρέπει να εμφανίζονται κάποια από τα υπόλοιπα.

Έχει περιοδικότητα; Ως πράξη δεν είναι τυχαία, ούτε στιγμιαία. Είναι συνεχής, συστηματική και αν σταματήσει κάποια στιγμή, αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει ο φόβος της αποκάλυψης.

Πως αντιμετωπίζεται; Με αιφνιδιαστικούς και στοχευμένους ελέγχους. Με εμφανείς ελέγχους (π.χ., ένστολοι που περιπολούν στην εμπορική αγορά). Με ελέγχους διακίνησης (π.χ., κομβικά σημεία και σημεία διέλευσης φορτηγών). Με έρευνες και αναλύσεις δεδομένων και αξιοποίηση στοιχείων και πληροφοριών.

Ποια είναι η στόχευση των ελέγχων; Η πρόληψη (π.χ., με τους εμφανείς ελέγχους, «εξωθούνται» οι επιτηδευματίες στην έκδοση των προβλεπόμενων φορολογικών στοιχείων εμπορικής συναλλαγής).
Η καταστολή (π.χ., με τους αιφνιδιαστικούς ελέγχους, «συλλαμβάνεται» η φοροδιαφυγή και τιμωρούνται οι παραβάτες). Η εμπέδωση θετικής φορολογικής συνείδησης (π.χ., δημιουργία συνθηκών και προϋποθέσεων για φορολογική συμμόρφωση).

Ποια είναι η σχέση με την κρίση; Είναι «παραπροϊόν» του καπιταλισμού. Είναι μορφή οικονομικού εγκλήματος. Υπάρχει ανεξάρτητα από την κατάσταση της οικονομίας. Η φοροδιαφυγή είναι πρόβλημα στην περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης. Παρόλα αυτά, «επιδεινώνεται» στην οικονομική ύφεση. Η οικονομική δυσχέρεια, η ανέχεια, οι επιχειρηματικές δυσκολίες, η μείωση των εισοδημάτων, δημιουργούν «πρόσφορο έδαφος» ανάπτυξής της. Οι αιτιώδεις λόγοι μεγέθυνσής της, «αξιοποιούνται» από τους παραβάτες ως «διάσωση» των εισοδημάτων τους.  Η αδυναμία πληρωμής άμεσων φόρων, από μόνη της δεν είναι φοροδιαφυγή. Αν συνυπάρχει με τη μη απόδοση του εισπραττόμενου ΦΠΑ, τότε είναι φοροδιαφυγή.

Ποια είναι η «επόμενη μέρα»; Η ανάπτυξη του καπιταλισμού σε βαθμό να δυσκολεύεται να «ακολουθήσει» η κοινωνία και το κράτος, δημιουργεί αυξητικές τάσεις στα κρισιακά φαινόμενα. Ο καπιταλισμός «μεγεθύνεται» ανισόρροπα σε σχέση με τη κοινωνία και το κράτος, θέτοντας σε κίνδυνο την «ομαλή» του λειτουργία. Ως εκ τούτου, η εντατικοποίηση της κρίσης και η αύξηση στη διάρκειά της, «ωθούν» πολλά κοινωνικά στρώματα στο περιθώριο, αυξάνοντας τα επίπεδα ανέχειας. Έχουμε πάψει να αναφερόμαστε στην «αγορά» (έννοια που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό), αλλά μιλάμε για τις «αγορές» (ασαφή έννοια που σχετίζεται με την ανάπτυξη της άυλης οικονομίας σε βάρος της πραγματικής). Αυτές οι εξελίξεις, δημιουργούν αρνητικές προϋποθέσεις για τη διόγκωση της φοροδιαφυγής και την «επέκτασή» της σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.

Η «επόμενη μέρα» είναι δυσκολότερη και περισσότερο απαιτητική από την «προηγούμενη». Βασική της «απαίτηση», είναι η συλλογική αντιμετώπιση, η κοινωνική εγρήγορση και η «λειτουργία» του κράτους ως μέσου «διασφάλισης» των απαραίτητων για μια αξιοπρεπή διαβίωση.  Πιθανά αυτά φαντάζουν «εξωπραγματικά». Όμως στη ζωή εμείς «φτιάχνουμε» τις πραγματικότητες. Αν το αφήσουμε σε «κάποιους άλλους», τότε αυτές θα είναι οι απρόσωπες «αγορές». Σε μια τέτοια κατάσταση, η κοινωνία θα έχει παραμεριστεί, «βυθίζοντας» τον καπιταλισμό σε ένα ανεξέλεγκτο βάραθρο. 

http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/forodiafygi-erotiseis-apantiseis