Έρευνα: Η εικόνα της καταστροφής στις Σκουριές

των Νεφέλη Τσιάπου,  Θάνου Καμήλαλη

To ΤhePressProject παρουσιάζει ολόκληρη την έρευνα του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων για τις Σκουριές Χαλκιδικής, που διαπιστώνει σοβαρές παραβιάσεις των περιβαλλοντικών όρων και των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η «Ελληνικός Χρυσός». Η έρευνα παραδόθηκε στον υπουργό Περιβάλλοντος, Πάνο Σκουρλέτη, που έδωσε εντολή για άμεση διερεύνηση των καταγγελιών

Για την ακρίβεια των αποτελεσμάτων της έρευνας, το Παρατηρητήριο εξηγεί ότι χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της φωτοαποτύπωσης με εναέρια μέσα και επίγεια ραδιοσήμανση στην ευρύτερη περιοχή ανάπτυξης του Υποέργου Σκουριών, σε επιφάνεια 8.000 στρεμμάτων. Η ακρίβεια της αποτύπωσης

φτάνει τα ±10 εκατοστά.

«Είμαστε απολύτως νόμιμοι και δεν επιτρέπουμε σε κανένα "παρατηρητήριο" να εξάγει αυθαίρετα συμπεράσματα» τονίζει σε απάντηση του το Γραφείο Τύπου της «Ελληνικός Χρυσός», που προσθέτει ότι επιφυλάσσεται «για την νομιμότητα και αξία των οποιονδήποτε ανυπόστατων-αυθαίρετων θέσεων ή καταγραφών», τις οποίες θα αντιμετωπίσει «με κάθε νόμιμο μέσο».

Καταγγελίες για σωρεία παραβιάσεων

Τα αποτελέσματα της έρευνας, συνδυαστικά με το νομικό και αδειοδοτικό πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός, έδειξαν ότι στο χώρο έχουν υπάρξει πολλές παραβιάσεις της ΚΥΑ Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, της Απόφασης Παραχώρησης του δάσους στις Σκουριές, των Εγκρίσεων Τεχνικών Μελετών και Λατομικών Εργασιών του Δασικού Νόμου, της Πολεοδομικής Νομοθεσίας και των προδιαγραφών δασικής οδοποιίας.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος σήμερα ολοκληρώνεται ο έλεγχος, που ξεκίνησε την αμέσως επόμενη ημέρα από την υποβολή των καταγγελιών. Το υπουργείο τονίζε ότι θα υπάρξει ενημέρωση μετά την επεξεργασία των ευρημάτων.

Συνοπτικά, οι παραβιάσεις που επισημαίνονται περιλαμβάνουν:

- Το μέγεθος της έκτασης που καταλαμβάνει το Υποέργο Σκουριών, που υπολογίζεται ως υπερδιπλάσιο από τις αρχικές μελέτες

- Τις εκχερσώσεις δασικής έκτασης που έχουν πραγματοποιηθεί.

- Κατασκευάστηκαν εγκαταστάσεις σε θέσεις μη προβλεπόμενες από τους χάρτες της ΜΠΕ, κατά παράβαση της ΚΥΑ ΕΠΟ και της απόφασης παραχώρησης δάσους.

- Την κατασκευή νέων δρόμων χωρίς αδειοδότηση.

- Την κατασκευή του μεγαλύτερου μέρος του εργοστασίου εμπλουτισμού χωρίς έγκριση δόμησης και άδεια δόμησης.

- Την κατασκευή 27 κτιρίων, συνολικού εμβαδού 3.309 τ.μ., πάνω σε έκταση δημόσιου δάσους, χωρίς έγκριση και άδεια δόμησης.

- Την κατασκευή του φράγματος αποβλήτων Καρατζά, ύψους 150 μ., χωρίς να έχει ακόμα εκδοθεί άδεια εγκατάστασης.

- Πιθανή απόληψη μετάλλων (χαλκού και χρυσού) και χρήση της μη αδειοδοτημένης μεθόδου της εκχύλισης (leaching).

Εικόνα από drone

Εκτός από τις φωτοαποτυπώσεις, η έρευνα κατέγραψε μέσω drone πανοραμικά την εικόνα που έχει τώρα το Υποέργο Σκουριών, σε ένα βίντεο που παρουσιάζεται μέσω του ThePressProject

Υπερδιπλάσια η έκταση του Υποέργου Σκουριών

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η έρευνα, η πραγματική συνολική επιφάνεια κατάληψης του Υποέργου Σκουριών ανέρχεται σε 5.379 στρέμματα και 866 στρέμματα εξωτερικής οδοποιίας. Όμως, τυπικά και νομικά η Ελληνικός Χρυσός κάνει λόγο για έκταση 1.788 στρεμμάτων και 790 στρέμματα για έργα εσωτερικής και εξωτερικής οδοποιίας.

Η έρευνα συμπεραίνει ότι υπάρχουν τελείως διαφορετικές συνέπειες πάνω στο έργο της Ελληνικός Χρυσός, αφού η έκταση του είναι υπερδιπλάσια. Ειδικότερα, οι περιβαλλοντικές συνέπειες θα είναι εξ’ ολοκλήρου άλλες λόγω των διαστάσεων αλλά και ταυτόχρονα το έργο αυτό επηρεάζει άμεσα την τοπική κοινωνία.
Φυσικά, γεννιέται το ερώτημα εφόσον οι Υπηρεσίες της Διοίκησης που ήλεγξαν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και έδωσαν τη θετική έγκρισή τους στο έργο, είχαν στα χέρια τους τα πραγματικά δεδομένα.

Παράβαση του δασικού νόμου και της ΚΥΑ 201745/2011

Σύμφωνα με την έρευνα, για να μπορέσει η Ελληνικός Χρυσός να έχει στη κυριότητά της την έκταση που ζητούσε, χωρίς να τροποποιηθεί η ΚΥΑ ΕΠΟ, έκανε τη συγκεκριμένη αίτηση στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης από την Ειδική Γραμματεία Δασών.

Πρώτα, την παραχώρηση κατά κυριότητα επί συνολικής εκτάσεως 1.597,43 στρέμματα και συγκεκριμένα:

- Ενοποιημένο όρυγμα (393στρμ)
- Εργοστάσιο εμπλουτισμού (126στρ)
- Εγκαταστάσεις απόθεσης Καρατζά Λάκκου (837στρ)
- Εγκαταστάσεις απόθεσης Λοτσάνικου (241στρ)

Και στη συνέχεια, παραχώρηση κατά χρήση επί δασικού χαρακτήρα έκτασης εμβαδού 1.977,74 στρεμμάτων.

Ωστόσο, το Παρατηρητήριο επισημαίνει ότι οι επιτρεπτές εργασίες στα δημόσια δάση που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση ή κυριότητα ορίζονται με σαφήνεια από το άρθρο του νόμου 998/79 «Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας» ο οποίος ουσιαστικά λέει ότι για να μπορέσουν να παραχωρηθούν εκτάσεις και να χρησιμοποιηθούν, είναι για την εκμετάλλευση ορυκτών ή για την δημιουργία πρόχειρων εγκαταστάσεων.

Η έρευνα συμπεραίνει ότι η κατασκευή μόνιμων εγκαταστάσεων του μεταλλείου πάνω σε δασική έκταση είναι παράνομη. Ενώ χαρακτηριστικά μέσα στην έρευνα αναφέρεται ότι όσες εγκαταστάσεις διαφαίνονται στους χάρτες, έχουν κατασκευαστεί σε άλλες θέσεις στη πραγματικότητα, και επομένως υπάρχει παράβαση της ΚΥΑ.

Για να καλυφθεί η εταιρεία νομικά, όσες εγκαταστάσεις θεωρούνταν αυθαίρετες, ονομάστηκαν ως πρόχειρες εγκαταστάσεις για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν. Υποστηρίζεται ότι οι εγκαταστάσεις αυτές είναι μόνιμες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Ολόκληρη η έρευνα του Παρατηρητηρίου

View this document on Scribd

«Προσπαθούν να αποκρύψουν την έκταση του έργου»

Η έρευνα επισημαίνει ασάφειες ως προς την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Εφόσον η έκταση που έχει παραχωρηθεί στην «Ελληνικός Χρυσός» είναι 1.788 στρέμματα, το Παρατηρητήριο υποστηρίζει ότι όλα τα έργα που βρίσκονται εκτός αυτών των στρεμμάτων δεν διαθέτουν περιβαλλοντική αδειοδότηση. Ο ΣτΕ έλαβε υπόψη του μόνον το διάγραμμα και όχι το κείμενο, «τότε μόνον τα συγκεκριμένα έργα, τα οποία στα διαγράμματα βρίσκονται εντός των 1.788 στρ. έχουν περιβαλλοντική αδειοδότηση για να κατασκευαστούν εκεί και κανένα άλλο».

Στη συνέχεια, η έρευνα υπογραμμίζει ότι στο διάγραμμα φαίνεται να υπάρχει παραβίαση περιβαλλοντικών όρων. Παράλληλα, τονίζει ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας, όταν απέρριψε την ακύρωση παραχώρησης το δάσους στις Σκουριές εξέτασε μόνο το εάν είναι νόμιμη η απόφαση παραχώρησης και όχι εάν τα έργα είναι επιτρεπτά σε δασική περιοχή.

Το Παρατηρητήριο, ακόμη, κατηγορεί την Ελληνικός Χρυσός, ότι προσπαθεί κατ’ επανάληψη να αποκρύψει τις πραγματικές διαστάσεις του Υποέργου. Στο πλαίσιο αυτυό καταγγέλλει ότι υπάρχει ιδιαίτερη προχειρότητα στην αξιολόγηση του Υποέργου από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Διοίκησης.

«Αυθαίρετα και παράνομα 27 μεγάλα κτίρια»

Η έρευνα ισχυρίζεται επίσης ότι εκτός του εργοστασίου εμπλουτισμού, έχουν κατασκευαστεί 27 μεγάλα κτίρια, συνολικού εμβαδού 3.309 τ.μ., πάνω σε έκταση δημοσίου δάσους, χωρίς Άδεια και έγκριση Δόμησης. Τα κτίρια αυτά χαρακτηρίζονται ως «συνολικά αυθαίρετα, παράνομα και κατεδαφιστέα».

Η δασική νομοθεσία επιτρέπει την κατασκευή μόνο «πρόχειρων» εγκαταστάσεων σε εκτάσεις που παραχωρούνται αποκλειστικά κατά χρήση. Για το λόγο αυτό, όπως παραδέχεται η έρευνα, η «Ελληνικός Χρυσός» έχει λάβει εγκρίσεις, αλλά μονο για «προσωρινές διαμορφώσεις» και την περίοδο της «προπαρασκευής του Υποέργου Σκουριών». Παραμένει ερωτηματικά για το κατά πόσον αυτά τα 27 κτίρια, στα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων εγκαταστάσεις δεξαμενών καυσίμων, εργαστήρια, μηχανουργεία και φυλάκια, θα έχουν προσωρινό ή μόνιμο χαρακτήρα.

Ξεχωριστή αναφορά ωστόσο γίνεται για την Άδεια και την Έγκριση Δόμησης. «Σε κάθε περίπτωση όμως», τονίζει το Παρατηρητήριο, «η πολεδομική νομοθεσία δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ νόμιμων και μη κατασκευών και απαιτεί τη χορήγηση Έγκρισης Δόμησης και Άδειας Δόμησης για όλες ανεξαιρέτως. Η Ελληνικός Χρυσός δεν έκανε καν τον κόπο να υποβάλει σχετικό αίτημα στο Τμήμα Πολεοδομίας του Δήμου Αριστοτέλη, γνωρίζοντας ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να λάβει Άδεια Δόμησης για ανέγερση εγκαταστάσεων σε μη ιδιόκτητη έκταση και μάλιστα σε δημόσιο δάσος», τονίζεται στην έρευνα.

Η εξέλιξη των εκχερσώσεων 

Σύμφωνα με την έρευνα μέχρι στιγμής έχουν εκχερσωθεί 1.430 στρέμματα δάσους. Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

• Εντός των ορίων που προβλέπει η ΚΥΑ: 750 στρέμματα

Οι εκχερσώσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν χωρίς να παραβιαστεί η ΚΥΑ του 2011 και ο δασικός νόμος. Σε αυτές περιλαμβάνονται: α) τα 126 στρέμματα του εργοστασίου εμπλουτισμού, β) τα 393 στρέμματα του ανοικτού ορύγματος, γ)220 στρέμματα του χώρου απόθεσης Καρατζά και δ) 11 στρέμματα του χώρου απόθεσης Λοτσάνικου

• Σε όρια εκτάσεων που παραχωρήθηκαν κατά χρήση: 518 στρέμματα

Το Παρατηρητήριο καταγγέλλει ότι οι εκχερσώσεις αυτές είναι μη νόμιμες κατά το τμήμα που αφορά την κατασκευή μόνιμων εγκαταστάσεων

• Εκτός της έκτασης που παραχωρήθηκε: 162 στρέμματα

Πρόκειται για εκχερσώσεις που πραγματοποιήθηκαν λόγω της εξωτερικής οδοποιίας του έργου και συγκεκριμένα α) στο δρόμο που ενώνει τις Σκουριές με το Μαντέμ Λάκκο, β) στο δρόμο που παρακάμπτει το εργοστάσιο εμπλουτισμού, γ) ο δρόμος που παρακάμπτει το φράγμα Καρατζά και δ) ο υφιστάμενος δρόμος Χοντρό Δέντρο – Σκουριές – Γαλατσάνος, που διαπλατύνθηκε όπως τονίζεται με κατάληψη 105 στεμμάτων

• Μελλοντικές εκχερσώσεις: 2.364 στρέμματα

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για την ολοκλήρωση του Υποέργου Σκουριών απομένουν ακόμα να εκχερσωθούν 2.364 στρέμματα δάσους, στους χώρους απόθεσης Καρατζά και Λοτσάνικου, όπως επίσης και για την εσωτερική και εξωτερική οδοποιία του έργου.

Ελ.Χρυσός: Ανυπόστατες οι καταγραφές, θα απαντήσουμε με κάθε νόμιμο μέσο

Το ιδανικό για εμάς θα ήταν, κάθε ζήτημα που φέρνει στην επιφάνεια η έρευνα να συνοδεύεται από απάντηση της «Ελληνικός Χρυσός» στις σχετικές καταγγελίες. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη, παρά το γεγονός ότι ζητήσαμε την άποψη της εταιρείας, θέτοντας ενα προς ένα τα θέματα που προέκυψαν.

Αντ' αυτού το Γραφείο Τύπου της εταιρείας εξέδωσε σχετική τοποθέτηση, όπου υπογραμμίζεται πως «η βάση της λειτουργίας των Μεταλλείων Κασσάνδρας είναι η πλήρης και αδιαπραγμάτευτη πίστη στην αξία της νομιμότητας και της τήρησης των κανόνων που έχουν αναγνωριστεί και συμφωνηθεί με το Ελληνικό Kράτος.»

Η «Ελ. Χρυσός» τονίζει επίσης οτι «κανείς δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους επίσημους κρατικούς οργανισμούς και υπηρεσίες ελέγχων των Υπουργείων (ΕΠΙΤΗΡΩ, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος, Δασαρχείο, Πολεοδομία κλπ.) και οι οποίοι έχουν την δικαιοδοσία, τα κατάλληλα όργανα, την μεθοδολογία και τις απαραίτητες υποδομές σε επιστημονικό δυναμικό ώστε να πραγματοποιήσουν αξιόπιστες έρευνες, καταγραφές και μετρήσεις σε οποιαδήποτε έργο»

Υπογραμμίζεται επίσης ότι «σε αυτό το υψηλό επίπεδο ελέγχου και επιστασίας είμαστε απολύτως νόμιμοι και δεν επιτρέπουμε σε κανένα "παρατηρητήριο" να εξάγει αυθαίρετα συμπεράσματα.»

Τέλος η εταιρεία τονίζει ότι επιφυλάσσεται για τη νομιμότητα της έρευνας και θα απαντήσει με κάθε νόμιμο μέσο. «Επιφυλασσόμεθα για την νομιμότητα και αξία των οποιονδήποτε ανυπόστατων-αυθαίρετων θέσεων ή καταγραφών οι οποίες παρουσιάζονται ή πρόκειται να παρουσιαστούν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και θα τις αντιμετωπίσουμε με κάθε νόμιμο μέσο.»

http://www.thepressproject.gr/