Θεατές του οικονομικού εγκλήματος;

Η χώρα βρίσκεται σε κρίση – οικονομική, κοινωνική, πολιτική, αξιακή. Η χώρα είναι, ουσιαστικά, σε ομηρία και επιτροπεία. Οι πολίτες της τα βλέπουν όλα μαύρα και το μέλλον θεοσκότεινο και ζοφερό. Η παραοικονομία ανθεί, η φοροδιαφυγή καλά κρατεί, η φοροαποφυγή είναι αναμενόμενη συμπεριφορά και το λαθρεμπόριο κινείται στους δικούς του ρυθμούς. Η απάτη και η διαφθορά αποτελούν μέρος της καθημερινότητας και των συζητήσεων. Οι μικροί τιμωρούνται και οι μεγάλοι απολαμβάνουν ποικιλόμορφη ασυλία. Οι υποσχέσεις υπερβαίνουν τις πράξεις και τα λόγια απέχουν από τα έργα. Σε αυτήν τη χώρα, το οικονομικό έγκλημα παραμένει ελλιπώς ορισμένο και στων πολλών την αντίληψη και άποψη, εξομοιώνεται με τα ληξιπρόθεσμα χρέη, τις οφειλές στο
δημόσιο, τη μη έκδοση αποδείξεων και την πώληση τσιγάρων στις λαϊκές. Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι παραδοξότητα η αναποτελεσματικότητα, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, η περιχαράκωση αντικειμένων, η τυπικότητα στους ελέγχους, η απουσία δημιουργικότητας και το περίσσευμα γραφειοκρατίας. Καθώς επίσης, δεν είναι να απορεί κανείς για την αδιαφορία για το αποτέλεσμα και την ανυπαρξία στρατηγικού σχεδιασμού και στοχευμένου προγραμματισμού δίχως την ανάλυση περιβάλλοντος, καταγραφή εναλλακτικών, επιλογή κινήσεων και ανατροφοδότηση αποτελεσμάτων για επικαιροποίηση και επαναξιολόγηση των αποφάσεων.
Το οικονομικό έγκλημα δεν καταπολεμείται αποσπασματικά και εμπειρικά. Απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες, τεχνολογική υποστήριξη, εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, δέσμευση και ταύτιση με τους στόχους και τους ρόλους που καλούνται να επιτελέσουν οι άνθρωποι. Το οικονομικό έγκλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με ελεγκτικές αρμοδιότητες, αλλά με ελέγχους που έχουν διωκτικό και κατασταλτικό χαρακτήρα. Το οικονομικό έγκλημα προλαμβάνεται με την ανάλυση επικινδυνότητας, με την αξιοποίηση των διεθνών δεικτών καταπολέμησής του, με την ορθή και αξιόπιστη διαχείριση πληροφοριών και την ουσιαστική αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών που υπάρχουν σε αντίστοιχες ξένες υπηρεσίες, σε συνδυασμό με την εποικοδομητική και αλληλέγγυα συνεργασία μαζί τους.
Μια διωκτική υπηρεσία του οικονομικού εγκλήματος οφείλει να διατηρεί τα θετικά του παρελθόντος, να αναδεικνύει τις νέες πρακτικές και να εκμεταλλεύεται μέσω των συγκριτικών επιδόσεων ό,τι καλύτερο και ουσιαστικότερο έχει να παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή και διεθνής πρακτική. Το όνομα της είναι το «σήμα κατατεθέν» της συνέχειας και της αναγνωρισιμότητας (Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος), η σχέση της με αντίστοιχες υπηρεσίες (OLAF, EUROPOL, INTERPOL, SECI, IRS, ZKM, GUARDIA DI FINANZA, κ.λπ.) είναι ο διεθνής προσανατολισμός, η τεχνογνωσία της είναι τη μνήμη που κουβαλάει από το παρελθόν στο παρόν, αναπροσαρμόζοντας την για το μέλλον.
Αυτό που χρειάζεται είναι διεύρυνση της δραστηριότητας, ενίσχυση της εμπιστευτικότητας, ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας και κατάλληλη στελέχωση (πρωτίστως ποιοτική και στη συνέχεια ποσοτική). Η νέα διωκτική υπηρεσία απαιτείται να αντιμετωπίσει τις νέες μορφές του οικονομικού εγκλήματος, να υιοθετήσει νέους κώδικες επικοινωνίας, να αναπτύξει νέες απλουστευμένες και ευέλικτες δομές και διαδικασίες και να στρατολογήσει νέα δεσμευμένα, πειθαρχημένα, διαφανή και ορεξάτα, διευρύνοντας τη συνεργασία με άλλες υπηρεσίες και δίνοντας την ευκαιρία σε στελέχη, που απασχολούνται σε άλλα σώματα και διωκτικές αρχές, να συνεισφέρουν στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.
Το ζητούμενο για την επόμενη μέρα είναι η επανασύσταση και αναδημιουργία μιας νέας διωκτικής υπηρεσίας, εξωστρεφούς εκεί που πρέπει και κλειστής σαν το στρείδι όποτε χρειάζεται, που κυνηγάει το έγκλημα, αποτρέποντας το ταυτόχρονα, που δίνει κίνητρα στα στελέχη της για ανάπτυξη δεξιοτήτων και ευρηματικότητας, αλλά αντικίνητρα σε παρωχημένες νοοτροπίες και διεφθαρμένες και διαπλεκόμενες πρακτικές. Η επόμενη μέρα πρέπει να διαμορφώνει συνειδήσεις και να αλλάζει συμπεριφορές, να παράγει έργο φέρνοντας αποτελέσματα και παράλληλα, να ανατροφοδοτείται από την κοινωνία και από τη δική της δράση.
Γιατί σε αυτή την επόμενη μέρα, δε μπορούμε να παραμένουμε θεατές. Ειδάλλως αυτή η μέρα, δεν θα έρθει ποτέ. Και εν τοιαύτη περιπτώσει, μέχρι σήμερα, ως θεατές αντιμετωπίζαμε το οικονομικό έγκλημα. Έτσι μας έμαθαν να το βλέπουμε, με αυτό τον τρόπο το σύστημα κατάφερνε να διασφαλίζει τα πλούτη του και να διαιωνίζει την ασυδοσία του. Άραγε, τι έχουμε να κερδίσουμε ως κοινωνία αν δεν αλλάξουμε όσα μας έφεραν στο σήμερα;

* Ο Γιάννης Μάρκοβιτς κατέχει διδακτορικό δίπλωμα στο μάνατζμεντ (Aston Business School, Βρετανία) και είναι οικονομικός επιθεωρητής στο Υπουργείο Οικονομικών.
http://tvxs.gr/