ΕΡΤ: Σύμβολο αντίστασης ή επιστροφής στο παρελθόν;

Τα τελευταία χρόνια, με την οικειοθελή ή αναγκαστική παράδοση των κυβερνητικών εξουσιών σε υπερεθνικούς οργανισμούς (ΕΕ, ΔΝΤ κλπ) η πολιτική ασκείται κυρίως στο επίπεδο των συμβολισμών. Ιδιαίτερα μετά την υπαγωγή στα μνημόνια, οι κυβερνήσεις έχουν χάσει την αυτονομία τους και η δυνατότητα αποφασιστικών παρεμβάσεων στη διαμόρφωση της πολιτικής και οικονομικής πορείας της χώρας, έχει υποβαθμιστεί σε επικοινωνιακού τύπου διαχείριση της καθημερινότητας.
Ακόμη κι έτσι, ακόμη κι αν οι δυνατότητες των ριζικών κυβερνητικών παρεμβάσεων σε μείζονα ζητήματα έχουν σαφώς περιοριστεί, οι συμβολικές κινήσεις παραμένουν βαθιά ιδεολογικές και διαθέτουν δυναμική να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν τη νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη, η οποία συντελείται στην ελληνική κοινωνία. Η ΕΡΤ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Η κυβέρνηση Σαμαρά, και η πραξικοπηματικού τύπου ενέργεια της 11ης Ιουνίου 2013 με το «μαύρο» στην ΕΡΤ, όσο και αν δεν έχει αναλυθεί επαρκώς, αποτέλεσε κίνηση σταθμό στην προσπάθεια για επιτάχυνση της νεοφιλελευθεροποίησης της ελληνικής κοινωνίας.
Στην εποχή της ατάκας, των 140 χαρακτήρων και της κυριαρχίας των εικόνων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγραφεί η ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού και η κυριαρχία του βαθιά ιδεολογικού μηνύματός του. Είναι δύσκολο να περιγραφεί η ιδεολογική λειτουργία των ΜΜΕ, αλλά με αφορμή την ΕΡΤ, είναι κρίσιμο, έστω και επιγραμματικά, να τονιστεί η ανάγκη ύπαρξης ισχυρού Δημόσιου Ραδιοτηλεοπτικού Φορέα και η συμβολή του στην ποιότητα της Δημοκρατίας.
Ο Δημόσιος Ραδιοτηλεοπτικός Φορέας είναι αναγκαίος σε μία δημοκρατική κοινωνία γιατί:

• Αποτελεί το αντίβαρο στις απαιτήσεις της «αγοράς» και του κέρδους, το βασικό συστατικό των ιδιωτικών ΜΜΕ
• Η τηλεόραση αποτελεί (ακόμη και σήμερα) βασικό μέσο πληροφόρησης και διάδοσης των πολιτικών μηνυμάτων. Μόνο οι ενημερωμένοι πολίτες μπορούν να οδηγηθούν σε ορθολογικές επιλογές και να διασφαλίσουν την ποιότητα της δημοκρατίας.
• Η Δημόσια Ραδιοτηλεόραση, απαλλαγμένη από τις απαιτήσεις της «αγοράς», είναι ο μοναδικός φορέας που μπορεί να προσφέρει ενημέρωση, ψυχαγωγία και προγράμματα τα οποία υπηρετούν το σκοπό της πλουραλιστικής πολιτισμικής επικοινωνίας και γιατί όχι και επιμόρφωσης.
• Αποτελεί ή οφείλει να αποτελεί αντίβαρο στην πολιτική και πολιτιστική ατζέντα που διαμορφώνεται από τα μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου.
• Τέλος, δεν μπορεί να υποβαθμιστεί ο εθνικός ρόλος της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης.

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι απλό. Πριν κλείσει η ΕΡΤ, επιτελούσε το ρόλο της; Αν και δεν υπάρχει απλή απάντηση, ακόμη και με εμφανείς αδυναμίες, η ΕΡΤ είχε κατακτήσει μία δομή ενημέρωσης και είχε στιγμές που κανένα από τα ιδιωτικά κανάλια, δεν θα μπορέσουν να πλησιάσουν. Αν και σε σημαντικό βαθμό κατευθυνόμενη πολιτικά και αισθητικά παρωχημένη, διατηρούσε πλουραλισμό, αντιστεκόταν στη λογική των καυγάδων, της ατάκας και της θυσίας των πάντων στο βωμό της τηλεθέασης. Διέθετε δημοσιογράφους που θα μπορούσαν, την ώρα που το συρρικνωμένο δημοσιογραφικό προϊόν υποβαθμίζεται, να θέσουν και να προσφέρουν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα.

Και το δεύτερο ερώτημα που τίθεται είναι επίσης απλό. Μπορεί η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα να φτιάξει μία ΕΡΤ απαλλαγμένη από τις ενοχλητικές συμπεριφορές του παρελθόντος; Τα πρώτα μηνύματα με τους εργαζόμενους να «εισβάλλουν» στο ραδιομέγαρο δεν είναι ενθαρρυντικά και δημιουργούν την υπόνοια ότι η ΕΡΤ δεν επιστρέφει (αν ήταν ποτέ) στην κοινωνία, αλλά στους εργαζόμενους. Την ίδια αρνητική εντύπωση προκαλεί και η «επαναστατική» διάθεση όσων θεωρούν ότι η συμμετοχή τους στις διαδηλώσεις κατά του «μαύρου», τους καθιστά υπερασπιστές και φορείς της μοναδικής αλήθειας για το μέλλον της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης.
Εάν η κυβέρνηση όπως είπε ο πρωθυπουργός, επιχειρήσει να φτιάξει μία Δημόσια Ραδιοτηλεόραση που θα λειτουργεί ως δημοκρατικός πυλώνας και δεν θα αποτελεί φερέφωνο της εκάστοτε κυβερνητικής πλειοψηφίας. Εάν καταφέρει να επιτελέσει το δημοκρατικό ρόλο της, τότε η συμβολική ενέργεια της επανεκκίνησης της ΕΡΤ, θα αποκτήσει υπόσταση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός θα αφήσει το στίγμα του σε μία μεταρρύθμιση -χωρίς υπερβολή- ιστορικού χαρακτήρα.
Το εάν η κυβέρνηση καταφέρει να εφαρμόσει το σχέδιό της μένει να αποδειχθεί. Το μέχρι τώρα δεδομένο είναι ότι ο συμβολισμός Σαμαρά απηχούσε μία ακραία νεοφιλελεύθερη αντίληψη που υποτάσσεται πλήρως στους κανόνες της αγοράς και εξαϋλώνει οτιδήποτε δημόσιο, ανεξαρτήτως κοινωνικού κόστους, και ο συμβολισμός του Τσίπρα εκφράζει μία τελείως διαφορετική αντίληψη όπου επιχειρείται να επιστρέψει ο δημόσιος χώρος στους νόμιμους «ιδιοκτήτες» του, το κοινωνικό σύνολο. Αν και σε γενικές γραμμές είναι πιο εύκολο να γκρεμίζεις από το να χτίζεις, η σημερινή κυβέρνηση ξεκινά μία δύσκολη προσπάθεια ανασυγκρότησης του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα και θα είναι επιτυχημένη μόνο εάν σταματήσει διαχειρίζεται την ΕΡΤ ως επικοινωνιακή νίκη με «δάκρυα χαράς» και «πανηγυρισμούς» κυβερνητικών βουλευτών στο προαύλιο του ραδιομεγάρου ή με ατάκες προορισμένες να γίνουν «είδηση». Θα είναι επιτυχημένη, εάν διασφαλιστεί ότι θα αποτραπούν φαινόμενα σήψης και παρακμής του παρελθόντος. Θα είναι επιτυχημένη, μόνο εάν αντιληφθούν όλοι, ότι η Δημόσια Ραδιοτηλεόραση αποτελεί «Δημόσιο Χώρο» και αυτός ανήκει αποκλειστικά και μόνο, στους πολίτες.
 http://www.topontiki.gr/