Τα πολιτικά τζάκια

Ο καυγάς που ξέσπασε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τα πολιτικά τζάκια δεν είναι δευτερεύον ζήτημα. Είναι κεφαλαιώδες. Διότι ο τρόπος αναπαραγωγής του πολιτικού προσωπικού είναι αποκαλυπτικός για τη φύση του κράτους.

Εάν το ζήτημα τεθεί ως πρόβλημα νεποτισμού, τίθεται σε λάθος βάση. Η Ελλάδα, το νέο ελληνικό κράτος που σχηματίστηκε μετά την Επανάσταση, ήταν προϊόν ενός συμβιβασμού, μεταξύ των προυχοντικών οικογενειών και των βαυαρών. Ωστόσο, δεν πρέπει να παρακάμπτεται το γεγονός ότι αυτές οι γνωστές οικογένειες, κυρίως της Πελοποννήσου, δεν ήταν μόνον κοτζαμπάσηδες, αλλά ταυτόχρονα ήταν και οι πρωταγωνιστές του Αγώνα, μέλη οι περισσότεροι της
Φιλικής Εταιρείας. Επιπλέον ήταν πρόσωπα
μεγάλου κύρους, ιδιαίτερα αγαπητά, αυτοί που εκπροσωπούσαν στην οθωμανική διοίκηση τους υπόδουλους πληθυσμούς.
Πολλοί προύχοντες της Τουρκοκρατίας, αλλά και οικογένειες που δεν είχαν εξέχουσα κοινωνική θέση και εξαιτίας της συμμετοχής τους στην Επανάσταση κατέκτησαν φήμη και πολιτική δύναμη, συγκρότησαν στις επόμενες δεκαετίες το πολιτικό προσωπικό της χώρας. Από αυτήν την παράδοση προέρχονται τα λεγόμενα πολιτικά τζάκια που έκτοτε πρωταγωνιστούν στη ζωή της χώρας. Φυσικά αυτά τα τζάκια πολλαπλασιάστηκαν με την πάροδο των ετών.
Υπάρχει λοιπόν μια ελληνική ιστορική ιδιομορφία: στην Ελλάδα προέχουν τα πρόσωπα. Είμαστε λαός προσώπων, όχι θεσμών πρωτίστως. Όταν πας σε ένα χωριό το πρώτο που σε ρωτάνε δεν είναι ποια ιδιότητα έχεις αλλά «τίνος είσαι». Αυτό σημαίνει ότι η καταγωγή, η οικογενειακή σου παράδοση, βαραίνει ιδιαίτερα.
Στην ελληνική πολιτική ιστορία, τουλάχιστον μέχρι τη μεταπολίτευση, στην πολιτική έμπαιναν άνθρωποι ιδιαίτερης κοινωνικής ισχύος. Ο Κανάρης, ο Κωλέτης, ο Ζαϊμης, ο Ρέντης, ο Νοταράς, ο Μαυρομιχάλης, ο Καρτάλης, ο Βενιζέλος, ο Μπενάκης, για να προστεθούν αργότερα ο Ράλλης, ο Κεφαλογιάννης, ο Παπανδρέου, ο Καραμανλής και φυσικά ο Μητσοτάκης. Αυτοί οι άνθρωποι εκπροσωπούσαν πολιτικές οικογένειες με ιστορία και οι περισσότεροι με αγωνιστική δράση από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ή των εθνικών αγώνων του 20ου αιώνα.
Επομένως, το ανάθεμα εναντίον των ελληνικών πολιτικών τζακιών είναι χωρίς βάση. Αντιθέτως, η ένταξη σε μια τέτοια πολιτική οικογένεια, για την ελληνική πολιτική ιστορία, συνιστούσε ένα διαβατήριο ικανότητας και στις περισσότερες των περιπτώσεων κοινωνικής αποδοχής και εντιμότητας. Η κοινή πεποίθηση ήταν πως ένας απόγονος του Βενιζέλου ή του Μπενάκη ή του Καρτάλη, δύσκολα θα πρόδιδε τις παραδόσεις και θα έπεφτε χαμηλά. Με κάποιες δυσάρεστες εξαιρέσεις, αυτό επιβεβαιώνονταν συνήθως.
Η μεταπολίτευση άλλαξε αυτόν τον χάρτη ριζικά, καθώς στην πολιτική δεν εισέρχονταν μόνον άνθρωποι της παλιάς πολιτικής τάξης, αλλά κυρίως στελέχη των κομματικών μηχανισμών. Ήταν μια εξέλιξη τυπικά πιο αντιπροσωπευτική, αλλά για τα ελληνικά δεδομένα μια εξέλιξη μάλλον παρακμής, παρά προόδου: τα παιδιά του κομματικού σωλήνα αποδείχθηκαν μάλλον μειωμένης πολιτικής ηθικής και συνήθως πολιτικά μειωμένης αποτελεσματικότητας.
Δυστυχώς, τα ελληνικά πολιτικά τζάκια δεν κατέστη εφικτό να αντικατασταθούν επαξίως. Η πασοκική ιστορία είναι εδώ πολύ διδακτική. Και ο Γεώργιος Ράλλης το έχει πει πολύ πετυχημένα για τους πολιτικούς της γενιάς του: «Eνώ υπήρχαν επαγγέλματα πολύ αποδοτικότερα και δρόμοι που επέτρεπαν να αναδειχτεί κανείς ευκολότερα και ασφαλέστερα, η πολιτική έθελξε τους εκλεκτότερους Έλληνες πολίτες…»

Αυτό δεν ισχύει ανάλογα και στα δικά μας χρόνια…
http://tvxs.gr/