Ένα λειτουργικό εκλογικό σύστημα

Η αλλαγή του εκλογικού νόμου είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία να αλλάξει και ο αριθμός των βουλευτών. Σε παλαιότερο κείμενο (5 Δεκεμβρίου 2015) εξηγούσαμε γιατί είναι λογικό και λειτουργικό ο αριθμός των βουλευτών να πάει στους 230- 250, κάτι που συμβαίνει με τα κοινοβούλια όλων των ευρωπαϊκών χωρών οι οποίες έχουν ανάλογο πληθυσμό με την Ελλάδα. Μέχρι να συμβεί αυτό- αν τελικά συμβεί-, έχουμε να κάνουμε με κοινοβούλιο 300 εδρών, άρα οι υπολογισμοί και οι προτάσεις γίνονται και κατατίθενται σε αυτήν τη βάση. Αν αλλάξει ο αριθμός των

βουλευτών, οι υπολογισμοί μπορούν να γίνουν με ελαφρά διαφοροποίηση των παραμέτρων, με βάση τον νέο αριθμό βουλευτών που μπορεί να είναι 240 ή 250. Σήμερα λοιπόν, και με βάση το υπάρχον βουλευτικό σώμα των 300, θα μπορούσε να υιοθετηθεί ένα μεικτό σύστημα που θα δικαιώνει και τις δύο τάσεις. Και εκείνους που τάσσονται υπέρ της απλής αναλογικής και εκείνους που θεωρούν ότι ένα ακραιφνές τέτοιο σύστημα δεν βοηθάει τον σχηματισμό κυβερνήσεων.

Αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να υπάρχει είναι το μπόνους σε συνασπισμούς ή συνεργασίες κομμάτων που θα... δηλώνουν εκ των προτέρων ότι προτίθενται να κυβερνήσουν! Κάτι τέτοιο δημιουργεί έναν αρρωστημένο «συστημισμό» που θα καλεί σε διάβρωση και αλλοτρίωση όσων κομμάτων δεν είναι ήδη αλλοτριωμένα από τον κυβερνητισμό, αφού «αν συνεργαστείτε, θα σας βάλουμε στην κυβέρνηση». Επίσης, τέτοια ρύθμιση υπονομεύει τον καθαρό πολιτικό ανταγωνισμό και προτρέπει σε αχνοσβήσιμο των ιδεολογικών και πολιτικών διαφορών, με αντάλλαγμα τη μετατροπή μικρότερων κομμάτων σε κατ' επάγγελμα «βοηθήματα» μεγαλύτερων, από τα οποία λείπει «κατιτίς από βουλευτές» για να κυβερνήσουν. Τέτοιου είδους πρόταση μπορεί να κατατίθεται μόνο από ανθρώπους που ονειρεύονται πλήρη έλεγχο της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένου του εκλογικού αποτελέσματος. Και φυσικά, χειραγώγηση τόσο των πολιτικών δυνάμεων όσο και των ψηφοφόρων. 

Το μικτό σύστημα που θα μπορούσε να αποτελέσει πλαίσιο συμφωνίας στο εσωτερικό των κομμάτων και στη συνέχεια μεταξύ των κομμάτων, εδράζεται στην εξής απλή ρύθμιση: Κατανομή του 90% των εδρών (270 έδρες) με απλή αναλογική και απόδοση του 10% των εδρών (30 έδρες) στο πρώτο κόμμα προκειμένου να διευκολύνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης. Η επιμέρους ρύθμιση περιλαμβάνει την πρόνοια να διεξάγεται η εκλογική διαδικασία με δύο τρόπους και δύο λογικές. Οι 270  βουλευτές θα εκλέγονται με σταυρό και απλή αναλογική. Οι 30 βουλευτές δεν θα είναι στις λίστες των περιφερειών μαζί με τους άλλους υποψήφιους. Δεν θα βγαίνουν δηλαδή στη βάση της λογικής «όπου κάτσει η μπίλια», ανάλογα με τα τερτίπια του εκλογικού νόμου. Θα αποτελούν ξεχωριστό σώμα εκλεγομένων που θα παρουσιάζει και θα καταθέτει κάθε κόμμα. Η σειρά μπορεί να καθορίζεται από το κόμμα ή ο κόσμος που ψηφίζει να επιλέγει με σταυροδοσία εκείνους που θέλει από τον «κατάλογο των τριάντα». Που δεν θα είναι τριάντα αλλά περισσότεροι, στη λογική της ύπαρξης περισσοτέρων υποψηφίων από τον αριθμό των εδρών ανά περιφέρεια. Η προσέγγιση μπορεί θυμίζει κάπως τον θεσμό των βουλευτών Επικρατείας, αλλά τόσο η αύξηση των σχετικών εδρών (από 12 που είναι οι Επικρατείας σήμερα, σε 30) όσο και η δυνατότητα επιλογής, αναδεικνύουν την ύπαρξη των τριάντα σε θεσμό ουσίας και όχι τυπικότητας.

Έτσι δομείται μία θεμελιώδης διαφορά.  Το νέο αυτό «μπόνους» θα διαφέρει από το παλιό διότι εξαρχής τα κόμματα και οι ψηφοφόροι θα γνωρίζουν ότι η κατανομή θα γίνεται επί των 270 εδρών και όχι επί των 300. Δηλαδή, το σύνολο των κατανεμομένων εδρών θα είναι270. Με τη θεσμοποίηση των 30 εδρών ως «εργαλείου», μέρους του νέου εκλογικού συστήματος, τα κόμματα (όλα τα κόμματα, αφού θεωρητικά κάθε κόμμα έχει πιθανότητες να είναι πρώτο ή, σε κάθε περίπτωση, να διεκδικεί την πρώτη θέση) θα υποχρεούνται να βρίσκουν (τουλάχιστον) 30 προβεβλημένα, ικανά και καταξιωμένα στελέχη της δημόσιας ζωής. Η παρουσία των οποίων θα συνιστά έναν (επιπλέον) λόγο για να επιλεγεί ως πρώτο ένα κόμμα.

Σε ότι αφορά στο όριο εισόδου στη Βουλή, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να περιοριστεί από 3% που είναι σήμερα, στο 2% ή και στο 1,5%. Το κρίσιμο στοιχείο του μέτρου έτσι κι αλλιώς δεν είναι τόσο το ποσοστό όσο η υποχρέωση των κομμάτων να κατεβάσουν συγκεκριμένο αριθμό υποψηφίων σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες για να θεωρηθεί νόμιμη η συμμετοχή τους και να πάρουν μέρος στην κατανομή των εδρών. Έτσι, διατηρούμενης της υποχρέωσης αυτής, μια μείωση του ορίου εισόδου στη Βουλή βοηθάει στην καλύτερη εκπροσώπηση της ψήφου και στη δικαιότερη σύνθεση του κοινοβουλίου.

* Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι. Εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στο περιοδικό «Αντί» (1983-1987) και στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Έθνος, Βήμα, Καθημερινή. Έκανε για πολλά χρόνια ραδιόφωνο στον Αθήνα 9.84, του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και Γ.Γ. του ΕΟΤ. Εργάστηκε στο ΑΠΕ (1996-2015), έχοντας την ευθύνη των εκδόσεων του πρακτορείου. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αγορά».

http://tvxs.gr/