Ανοιχτά σύνορα, ανοιχτές πόλεις: Η φωνή των προσφύγων

Ήταν πραγματικά μια χρήσιμη εμπειρία για όλους όσους συμμετείχαμε, Έλληνες και πρόσφυγες, η εκδήλωση που διοργάνωσε η Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και στη Φασιστική Απειλή (ΚΕΕΡΦΑ) σε χώρο έξω από τον καταυλισμό προσφύγων στα Διαβατά Θεσσαλονίκης.

Μας άκουσαν και τους ακούσαμε με ιδιαίτερη προσοχή. Μιλήσαμε για την ουσία των πραγμάτων: γιατί οι πρόσφυγες βρίσκονται ακόμη εκεί χωρίς πολλοί απ΄ αυτούς να έχουν υποβάλει μετά από τόσους μήνες αίτηση παροχής ασύλου. Γιατί οι εστίες πολέμου πολλαπλασιάζονται. Ποιο είναι σήμερα το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που «ξεχνά» την αρχή της αλληλεγγύης και παραπαίει υπό την πίεση
νεοφιλελεύθερων πολιτικών και ακροδεξιών ξενόφοβων κινημάτων. Τι σημαίνει αλληλεγγύη ανάμεσα σε εργαζόμενους, άνεργους και πρόσφυγες. Τι μπορούν να κάνουν από εδώ και πέρα πρακτικά οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, δίνοντάς τους νομικές συμβουλές.
Η προσέλευση ήταν μικρή, αλλά το κλίμα πολύ καλό και το ενδιαφέρον αμείωτο σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης. Η αλήθεια είναι ότι ήμουν επιφυλακτικός. Το άξιο λόγου, σημείωνα νωρίτερα στο fb, «έγκειται στο γεγονός ότι δεν θα απευθυνθούμε σε ελληνικό κοινό, αλλά κυρίως σε πρόσφυγες, σε ανθρώπους που ζουν στο πετσί τους, στην ψυχή τους ό,τι εμείς, εκφράζοντας την αλληλεγγύη μας, λέμε, νιώθουμε, αλλά δεν βιώνουμε. Δύσκολο το κοινό, ακόμη πιο δύσκολες οι λέξεις που θα τους πούμε».
Πράγματι, φτάνοντας στον καταυλισμό η εικόνα θύμιζε περισσότερο υπαίθριο θερινό σινεμά της δεκαετίας του ΄50 στην επαρχία παρά πολιτική εκδήλωση. Μοναδική εξαίρεση το πανό που έγραφε για «ανοικτά σύνορα και ανοικτές πόλεις για τους πρόσφυγες του πολέμου και της φτώχειας» και οι αφίσες που ζητούσαν να σταματήσουν οι απελάσεις, να υπάρξουν ανοικτοί χώροι φιλοξενίας και να καταργηθεί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.
Αμέτρητα παιδιά τριγυρνούσαν πέρα δώθε ανάμεσα στο τραπέζι των ομιλητών και στον υπαίθριο χώρο, ενώ τα πενήντα και πλέον καθίσματα που είχαν τοποθετηθεί πάνω στην κατάξερη γη δίπλα σ΄ ένα χωράφι, -μια και οι αρχές αρνήθηκαν να παραχωρήσουν ένα χώρο μέσα στον καταυλισμό, φοβούμενες αλήθεια έκτροπα;- είχαν καταληφθεί εξολοκλήρου από μικρούς μπόμπιρες.
Άλλα ανέμιζαν τις σημαίες της ΚΕΕΡΦΑ, άλλα ανέμελα έπαιζαν με μπάλες, άλλα μας πλησίαζαν, μιλώντας ελληνικά «τι κάνεις;», «πώς σε λένε», «γεια σου», «να σου μετρήσω μέχρι το δέκα;»… να, λοιπόν που έπιασε τόπο η προσπάθεια εδώ και μήνες δεκάδων εθελοντών, που με πρωτοβουλία της αντιδημαρχίας κοινωνικής πολιτικής του Δήμου Θεσσαλονίκης, που έχει αναλάβει το συντονισμό της διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου των προσφυγόπουλων, έστησαν ένα άτυπο σχολείο. Καθημερινά για τρεις ώρες διακόσια σαράντα παιδιά στον καταυλισμό των Διαβατών παρακολουθούν μαθήματα, διαβάζουν βιβλία, χορεύουν, μαθαίνουν μουσική, αναλαμβάνουν την καθαριότητα του χώρου τους, συνεργάζονται.
Και σ΄ αυτά τα παιδιά θα απευθυνόμασταν τώρα; Καθώς τα λεπτά κυλούσαν με τις ομιλίες παρατηρούσα ότι ολοένα και αυξανόταν ο αριθμός των ενηλίκων. Στην αρχή όρθιοι, στη συνέχεια στην πρώτη σειρά, στη δεύτερη, εκτοπίζοντας αγόρια και κορίτσια, που συνέχισαν το παιχνίδι τους στην άκρη του δρόμου παρέα με μερικούς διοργανωτές. Άκουγαν με προσοχή πενήντα περίπου πρόσφυγες, άνδρες και γυναίκες, λες και ανάμεσα στις φράσεις μας αναζητούσαν μία ελπίδα σωτηρίας ώσπου στο τέλος πήρε το λόγο ένας από αυτούς. Με κομμένο το ένα χέρι από τον καρπό και με το ίδιο αυστηρό ύφος που είχε όταν παρακολουθούσε τα λεγόμενά μας, δήλωσε ότι ήταν ανώτερος δικαστικός στο Ιράκ.
«Δεν περιμένουμε από εσάς να μας αναλύσετε τις αιτίες για τις οποίες βρισκόμαστε εδώ. Γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα σας τις συνθήκες κάτω από τις οποίες υποχρεωθήκαμε να φύγουμε» ήταν τα πρώτα του λόγια.
Ο Ιμπραήμ (άλλο είναι το πραγματικό του όνομα) χαρακτήρισε τους πρόσφυγες «θύματα μιας παγκόσμιας διαμάχης και γεωστρατηγικής σύγκρουσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων», μίλησε για «τα συμφέροντα, πολιτικά και οικονομικά, που θέλουν να επιβληθούν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής», για «τα δεινά της παγκοσμιοποίησης», για «την παρουσία μας (των προσφύγων) στην Ελλάδα που ελπίζω να μη γίνει εργαλείο αντιπαράθεσης στα χέρια της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσής σας» και κατέληξε, υπογραμμίζοντας ότι «δεν θέλουμε να είμαστε επαίτες, αλλά να μας μεταχειρίζεστε όπως όλους τους άλλους, γιατί είμαστε άνθρωποι και εμείς και έχουμε δικαιώματα».
Ένας νεαρός ζήτησε «να δοθεί προτεραιότητα στις επανασυνδέσεις των οικογενειών» και «να επιταχυνθεί η καταγραφή αιτούντων άσυλο» μη παραλείποντας και αυτός να ευχαριστήσει τους Έλληνες για τη φιλοξενία τους. «Ξέρουμε πόσο δύσκολη είναι η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, για αυτό ζητούμε να πάμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για αυτό θέλουμε ανοικτά σύνορα» είναι τα λόγια ενός άλλου, που κλείνει την παρέμβασή του επαναλαμβάνοντας ότι η μόνη λύση για το προσφυγικό είναι «ειρήνη και πάλι ειρήνη και πάλι ειρήνη».
Το ερώτημα, όμως, σε ό,τι αφορά τη μικρή συμμετοχή παρέμενε αναπάντητο ώσπου το έθεσα δημόσια. Και οι απαντήσεις ήταν ποικίλες από τους ίδιους τους πρόσφυγες. Κάποιοι είπαν ότι «έχουμε κουραστεί να μένουμε στον καταυλισμό τόσους μήνες. Ακόμη και οι ΜΚΟ που μας βοηθούν καθημερινά, δεν είναι σε θέση να λύσουν το ουσιαστικό πρόβλημα της ατέλειωτης παραμονής μας εδώ» και άλλοι δύο σε κατ΄ιδίαν συζητήσεις ότι «μας φόβισαν κάποιοι να μην έρθουμε εδώ στην εκδήλωση γιατί αλλιώς κινδυνεύουμε να απελαθούμε».
Το φως της μέρας άρχισε να πέφτει όταν γυναίκες μέσα στον καταυλισμό άναψαν φωτιές διπλά σε σκηνές. Κάποιες μαγείρευαν κι άλλες έπλεναν ρούχα. Άνδρες τριγυρνούσαν πάνω κάτω, κι άλλοι περίμεναν σε ουρές. Από την είσοδο του καταυλισμού απαγορεύεται η είσοδος σε μη πρόσφυγες χωρίς άδεια του ΥΠΕΘΑ, αλλά από την πίσω πλευρά μπορεί να μπει (ή και να βγει) κανείς ελεύθερα μια και τα συρματοπλέγματα έχουν πέσει. Και να φανταστεί κανείς ότι τα Διαβατά θεωρούνται «πεντάστερο ξενοδοχείο» γιατί οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες σε σχέση με άλλους καταυλισμούς.
Αποχώρησα περισσότερο προβληματισμένος για το παρόν και το μέλλον αυτών των ανθρώπων, αλλά και την εικόνα των προσφυγόπουλων που με τάξη και γέλια μάζευαν τις καρέκλες μιας παράστασης που δεν έχει ακόμη κλείσει.
 http://tvxs.gr/