Τα μεγάλα ανοιχτά θέματα που μπλοκάρουν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης

Συμφωνία σε τέσσερα μεγάλα «αγκάθια» –ασφαλιστικό, νέα δημοσιονομικά μέτρα, «κόκκινα» δάνεια και νέο ταμείο αποκρατικοποιήσεων– θα πρέπει να πετύχουν Αθήνα και δανειστές για να μπορέσει ο πρώτος έλεγχος να τεθεί σε τροχιά επιτυχούς ολοκλήρωσης. Μάλιστα, τα θέματα αυτά θα πρέπει να κλείσουν με τρόπο που να ικανοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η συμμετοχή του οποίου στο νέο πρόγραμμα αποτελεί από μόνη της ένα επιπλέον «αγκάθι».
Ελεγχος
Στον απόηχο της τοποθέτησης του διευθυντή του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, Π. Τόμσεν, οι διαπραγματευτικές ομάδες των δύο πλευρών συνεχίζουν τις εξ αποστάσεως επαφές με στόχο να συγκλίνουν στα μεγάλα θέματα, ώστε να επιστρέψουν στην Αθήνα οι επικεφαλής της τρόικας και να
κλείσει ο έλεγχος το συντομότερο δυνατόν. Βέβαια, οι δανειστές έχουν ξεκαθαρίσει ότι για να κλείσει ο έλεγχος θα πρέπει η κυβέρνηση να τηρήσει τα όσα έχουν συμφωνηθεί και να πετύχει τους στόχους του προγράμματος. Η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ανίκα Μπρέιτνχαρντ, δήλωσε χθες ότι «οι ευρωπαϊκοί θεσμοί εργάζονται ακόμη πάνω σε ένα πακέτο μέτρων για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν συμφωνηθεί στο μνημόνιο» και ότι η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει ένα πολύ σημαντικό πακέτο μέτρων για να ικανοποιήσει αυτούς τους στόχους. «Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θεωρούν ότι αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα είναι αυτό που συμφωνήθηκε στο μνημόνιο τον Αύγουστο», συμπλήρωσε, αποφεύγοντας ουσιαστικά να πάρει θέση σε σχέση με τις δηλώσεις του κ. Τόμσεν.
Σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους αξιωματούχους, το άρθρο του κ. Τόμσεν δεν είναι τίποτε άλλο από την παρέμβαση που έκανε ο ίδιος στη συνεδρίαση του Eurogroup της Πέμπτης, με αποτέλεσμα να εγείρονται ερωτήματα για το κατά πόσον οι θεσμοί έχουν κοινή θέση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση και κατά πόσον γίνεται μία προσπάθεια να διατηρηθούν χαμηλοί τόνοι. Αλλωστε, οι δηλώσεις από τον αρμόδιο επίτροπο Οικονομικών, Π. Μοσκοβισί, και από τον πρόεδρο του Eurogroup, Γ. Ντάισελμπλουμ, μετά τη λήξη του Eurogroup ήταν μάλλον καθησυχαστικές σε αντίθεση με τα λεγόμενα του κ. Τόμσεν.
Από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, πηγές του Μεγάρου Μαξίμου ανέφεραν χθες ότι ο κ. Τόμσεν «ζητά επί της ουσίας την εφαρμογή διαφορετικού προγράμματος από το συμφωνημένο» απευθυνόμενος στους άλλους θεσμούς και όχι στην Ελλάδα. Και πρόσθεταν πως «η ελληνική πλευρά συνεχίζει την κατά γράμμα υλοποίηση όσων έχουν συμφωνηθεί».
Συμφωνία
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Β. Ντομπρόφσκις, ξεκαθάρισε πως «σε κάθε περίπτωση το ΔΝΤ είναι ξεκάθαρα μέρος της αξιολόγησης και η συνεργασία είναι στενή». Αυτή τη στιγμή, κυβέρνηση και τρόικα προσπαθούν να καταλήξουν σε συμφωνία για το εάν υπάρχει και πόσο είναι το δημοσιονομικό κενό του 2016. Οταν επέλθει συμφωνία γι’ αυτό, οι δανειστές θα συμπεριλάβουν και την πρόβλεψη για εξοικονόμηση 1% του ΑΕΠ από το ασφαλιστικό και θα καταρτίσουν τις προτάσεις τους για το πώς μπορεί να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Δηλαδή, με ποια μέτρα. Και στο πλαίσιο αυτό, παράγοντες με γνώση των συζητήσεων θεωρούν δεδομένο ότι θα υπάρχουν μέτρα περικοπής συντάξεων. Την εβδομάδα που πέρασε, οι δύο πλευρές είχαν συνεχείς τηλεδιασκέψεις τόσο σε τεχνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο επικεφαλής των δανειστών. Τα τέσσερα θέματα που θα πρέπει οπωσδήποτε να κλείσουν για να κλείσει και ο έλεγχος και στα οποία θα πρέπει να σημειωθεί σύγκλιση για να επιστρέψουν οι επικεφαλής της τρόικας, είναι:
1. Το ασφαλιστικό: Οι θεσμοί περιμένουν επιπλέον στοιχεία από την κυβέρνηση για τις συντάξεις του Δημοσίου και τις επικουρικές συντάξεις, όπως αναφέρουν αρμόδιοι παράγοντες, στοχοποιώντας ουσιαστικά τους τομείς στους οποίους πιθανότατα να απαιτηθούν νέα μέτρα. Πέραν αυτών, τα προβλήματα στις ελληνικές προτάσεις έχουν να κάνουν με τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης, με το γεγονός ότι δεν εξασφαλίζουν διαγενεακή δικαιοσύνη και με το ότι δημιουργούν κίνητρα για αύξηση της αδήλωτης εργασίας. Στο θέμα των ασφαλιστικών εισφορών η αντίθεση της τρόικας στην αύξησή τους είναι δεδομένη, αλλά το ευρωπαϊκό κυρίως σκέλος των δανειστών δεν απορρίπτει το μέτρο αν πεισθεί ότι θα έχει προσωρινό χαρακτήρα (για 2 χρόνια). Ισως, όμως, το ποσοστό αύξησής τους (αν συμφωνηθεί κάτι τέτοιο) να είναι μικρότερο από αυτό που προτείνει η κυβέρνηση (1% αντί για 1,5%) και η διαφορά να καλυφθεί από περικοπές στις επικουρικές συντάξεις.
Πάντως, στελέχη με γνώση των συζητήσεων που γίνονται στο εσωτερικό των θεσμών αναφέρουν ότι το ευρωπαϊκό σκέλος της τρόικας υποστηρίζει πως οι προτάσεις των δανειστών θα είναι όσο το δυνατόν λιγότερο επώδυνες και κοινωνικά δίκαιες, σε μία προσπάθεια να γίνουν σεβαστές οι «κόκκινες» γραμμές της κυβέρνησης. Βέβαια, ο κ. Τόμσεν έκανε ξεκάθαρη αναφορά στην ανάγκη μείωσης των συντάξεων για να επιτευχθούν οι στόχοι, χωρίς ωστόσο να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για το πώς θα γίνουν αυτές.
2. Νέα δημοσιονομικά μέτρα: Οι δανειστές έχουν στα χέρια τους και τα στοιχεία για την πορεία του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης για τον Δεκέμβριο και προσπαθούν να προσδιορίσουν εάν υπάρχει και τι μέγεθος έχει το δημοσιονομικό κενό του φετινού προϋπολογισμού. Μόλις οριστικοποιηθεί αυτό το νούμερο, τότε θα γίνουν και οι προτάσεις των δανειστών για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.
Πάντως, ο κ. Τόμσεν προσδιόρισε τα νέα μέτρα που απαιτούνται από τώρα έως και το 2018 σε 4-5% του ΑΕΠ ή έως και 9 δισ. ευρώ, χωρίς να προσδιορίζει τι μέρος αυτών θα πρέπει να ληφθεί φέτος. Σύμφωνα με πληροφορίες, όμως, η Κομισιόν θεωρεί ότι το ύψος των νέων μέτρων έως το 2018 ανέρχεται σε περίπου 5,5 δισ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση θα κληθεί να λάβει πολλά και δύσκολα μέτρα, κυρίως από το σκέλος των συντάξεων, δεδομένου ότι στο κομμάτι της φορολογίας δεν υπάρχουν περιθώρια για νέα μέτρα και η κυβέρνηση δεν θέλει να μειώσει τους μισθούς στο Δημόσιο.
Πέραν αυτών, αρμόδιοι παράγοντες υποστηρίζουν ότι για φέτος υπάρχουν και «τρία μαύρα κουτιά» στο σκέλος των δημοσιονομικών εξελίξεων. Το ένα αφορά στις περικοπές των αμυντικών δαπανών ύψους 350 εκατ. ευρώ για το 2016, που ακόμα δεν έχουν γίνει. Το δεύτερο είναι το ασφαλιστικό και το τρίτο η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Για το τελευταίο, στελέχη που έχουν γνώση των συζητήσεων που γίνονται αναφέρουν ότι οι δανειστές δεν έχουν προλάβει να επεξεργαστούν πλήρως τις ελληνικές προτάσεις. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν θέματα με την πρόθεση για ανώτατο φορολογικό συντελεστή στο 50% λόγω της απότομης αύξησής του και όχι του ύψους του, με τη διαφορετική φορολόγηση των εισοδημάτων και με το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές φοροαπαλλαγές για πολλούς φορολογούμενους.
3. «Κόκκινα» δάνεια: Οι δανειστές διαπιστώνουν ότι η κυβέρνηση δεν προτίθεται να προχωρήσει στην πλήρη απελευθέρωση των πωλήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων και θεωρούν ότι η Αθήνα προσπαθεί να κάνει πίσω από τα όσα έχουν συμφωνηθεί. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, οι δανειστές έχουν θέσει και ζήτημα πώλησης των εξυπηρετούμενων δανείων.
4. Νέο ταμείο αποκρατικοποιήσεων: Οι δανειστές το θεωρούν πολύ σημαντικό να έχει ψηφιστεί ο νόμος που θα δημιουργεί και θα θέτει τους κανόνες λειτουργίας του πριν από την ολοκλήρωση του ελέγχου. Μάλιστα, αυτό επισημάνθηκε και στο Eurogroup της Πέμπτης.
Χρηματοδότηση τραπεζών
Εφόσον η κυβέρνηση καταφέρει να κλείσει τα τέσσερα μεγάλα ζητήματα του ελέγχου –αλλά και όλα τα άλλα μικρότερης σημασίας– τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει δηλώσει έτοιμη να επαναφέρει το ευνοϊκό καθεστώς παροχής χρηματοδότησης στις ελληνικές τράπεζες (waiver). Μάλιστα, έχει δηλώσει ότι θα το πράξει ακόμα κι αν διαπιστώσει ότι οι δύο πλευρές είναι πολύ κοντά σε συμφωνία, χωρίς αυτή να έχει «κλειδώσει».
Ωστόσο, στελέχη που γνωρίζουν το πώς λειτουργεί η Ευρωζώνη και η ΕΚΤ, διευκρινίζουν ότι για να γίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει η συμφωνία που θα έχει επιτευχθεί μεταξύ Αθήνας και τρόικας να έχει ψηφιστεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αλλιώς δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος ότι θα τηρηθεί. Από τη στιγμή που η συμφωνία θα εγκριθεί από τη Βουλή και μέχρι να εγκριθεί και από το Eurogroup, η ΕΚΤ είναι πολύ πιθανό να επαναφέρει το waiver.
Σειρά θα έχει η συζήτηση για το χρέος, η οποία θα πραγματοποιηθεί μετά την επίτευξη της συμφωνίας. Οταν κλείσει και αυτό το θέμα, τότε η ΕΚΤ θα εντάξει την Ελλάδα και στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Αν, βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν γίνουν ή καθυστερήσουν πάρα πολύ, τότε κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την επάνοδο των σεναρίων εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Οσο θα καθυστερεί η συμφωνία, τόσο θα αυξάνεται η αβεβαιότητα στις αγορές και θα χάνεται η αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης έναντι των εταίρων της. Αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν στο υπουργείο Οικονομικών και για αυτό ζητούν διαρκώς έναν γρήγορο και επιτυχή έλεγχο.
 http://www.kathimerini.gr/