Ελλάδα – Μέση Ανατολή: Ισορροπία σε τεντωμένο σχοινί

Με έντονο το αίσθημα της αβεβαιότητας παρακολούθησαν στην Αθήνα το ξημέρωμα της 14ης Απριλίου 2024 στη Μέση Ανατολή, καθώς η πρωτοφανής πυραυλική επιχείρηση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ θεωρείται ως το σημείο καμπής προς μια ραγδαία, και με χαρακτηριστικά μακράς διαρκείας, ανατροπή των λεπτών ισορροπιών στην πλέον επικίνδυνη περιοχή του πλανήτη. Η αντίστροφή μέτρηση είχε αρχίσει μετά το ισχυρότατο πλήγμα κατά της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, δηλαδή εμμέσως εναντίον ιρανικού εδάφους, και παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ ουδέποτε παραδέχθηκε ότι ενορχήστρωσε και εκτέλεσε την επιχείρηση που κόστιζε τη ζωή υψηλόβαθμων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης. Το ερώτημα στις μεγάλες πρωτεύουσας σε Δύση και Ανατολή δεν ήταν το αν, αλλά το πότε και κυρίως το πώς θα υπάρξει απάντηση από την Τεχεράνη. Και ενώ οι περισσότεροι αναλυτές ανέμεναν ότι η επίθεση των Ιρανών θα γινόταν δι’

αντιπροσώπων (proxy), κυρίως δια της Χεζμπολάχ στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, τελικά υλοποιήθηκε το πλέον απευκταίο για τους Δυτικούς σενάριο. Εκατοντάδες drones και βαλλιστικοί πύραυλοι εκτοξεύθηκαν από την επικράτεια του Ιράν χτυπώντας ευθέως το έδαφος του κράτους του Ισραήλ, με αποτέλεσμα οι πιθανότητες μιας ανεξέλεγκτης επέκτασης του πολέμου που ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο στη Λωρίδα της Γάζας να είναι πλέον εξαιρετικά αυξημένες. Το σενάριο για την αποτροπή του οποίου εργαζόταν εντατικά εδώ και εβδομάδες η αμερικανική διπλωματία, τελικά υλοποιήθηκε. Το Ιράν σήκωσε το γάντι και πλέον όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο Ισραήλ. Ποια θα είναι η αντίδραση της πολεμικής κυβέρνησης του Νετανιάχου; Η επιλογή του Ιράν να προαναγγείλει, ουσιαστικά, την επίθεση αναδεικνύει τις πραγματικές διαθέσεις της Τεχεράνης: Από τη μία πλευρά πρόκειται για μια ηχηρή επίδειξη δύναμης –και δη της δύναμης πυρός που διαθέτουν οι ιρανικές Ενοπλες Δυνάμεις– έναντι του Ισραήλ. Από την άλλη, όμως, η επιχείρηση ήταν σαφώς οριοθετημένη και με μικρό αποτύπωμα όσον αφορά την αποτελεσματικότητά της. Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως με το πέρας της «Αληθινής Υπόσχεσης», η ιρανική ηγεσία δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε νέες επιθέσεις κατά του Ισραήλ, αρκεί να μην προκληθεί ξανά. Στην ελληνική πρωτεύουσα αξιολογούν διαρκώς τις πληροφορίες που φθάνουν από τη Μέση Ανατολή, με ανώτερες διπλωματικές πηγές να υπογραμμίζουν ότι και σε αυτήν την περίπτωση το ερώτημα δεν περιορίζεται στο «αν», αλλά έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο που θα αντιδράσει το Ισραήλ. Οι ίδιες πηγές προσθέτουν ότι οι αποφάσεις που πρέπει να λάβει η κυβέρνηση στο Τελ Αβίβ μόνο απλές δεν είναι, καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις πολεμούν ήδη σε δύο μέτωπα (Γάζα και Χεζμπολάχ), ενώ θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι μια ενδεχόμενη επίθεση μεγάλης κλίμακας κατά του Ιράν θα οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου και εν πολλοίς ανεξέλεγκτη κλιμάκωση, με άγνωστη κατάληξη. Κρίνοντας, πάντως, από την ιδιοσυγκρασία της ισραηλινής κυβέρνησης, αλλά και από το κλίμα που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας, η απάντηση του Ισραήλ θα πρέπει πράγματι να θεωρείται βέβαιη, χωρίς όμως να μπορεί ακόμα να εκτιμηθεί το εύρος της. Προς ώρας, το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι το Τελ Αβίβ να αντιδράσει άμεσα μεν, ιδιαιτέρως στοχευμένα δε. Στην Αθήνα η ανησυχία είναι εντονότατη, γεγονός που καταγράφηκε και στην έκτακτη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Οσον αφορά τη μεγάλη εικόνα, αυτό που προβληματίζει ιδιαιτέρως το κυβερνητικό επιτελείο είναι η αλυσιδωτή αντίδραση που θα μπορούσε να προκύψει, μάλιστα σε περιφερειακό επίπεδο, εάν Ισραήλ και Ιράν ξεκινήσουν, έστω σταδιακά, να επιδίδονται σε αλλεπάλληλες ανταλλαγές επιθέσεων. Διπλωματικές πηγές που βρίσκονται κοντά στην ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνουν ότι αν η αναταραχή διατρέξει συνολικά το τόξο που ξεκινά από τη Λωρίδα της Γάζας, περνάει από τον Λίβανο, το Ιράκ, τη Συρία και φθάνει ως το Ιράν, τότε θα βρεθούμε ενώπιον μιας επικίνδυνης ναρκοθέτησης, που είναι βέβαιο ότι θα ξεπεράσει τα όρια της Μέσης Ανατολής, με εξαιρετικά πιθανή την ανάμιξη των μεγάλων παικτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων άλλωστε διατηρούν ισχυρές στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις στην ευρύτερη περιοχή. Οσον αφορά το μεσοπρόθεσμο επίπεδο, η Αθήνα εκτιμά ότι αν η νέα κρίση δεν αποκλιμακωθεί τάχιστα, τότε θα προκύψουν περαιτέρω δυσχέρειες στη ναυσιπλοΐα και στο παγκόσμιο εμπόριο, με επιπλέον επιπτώσεις και για την ελληνική οικονομία. Φυσικά, ο εν λόγω προβληματισμός αφορά συνολικά τη Δύση, με τις κυβερνήσεις να αγωνιούν τόσο για την εικόνα που θα προκύψει σε λίγες ώρες, όταν και θα ανοίξουν τα χρηματιστήρια, ξεκινώντας από την Ασία, όσο κυρίως για τις αποφάσεις του Ιράν σε σχέση με τα στενά του Ορμούζ. Σε περίπτωση που η Τεχεράνη αποκλείσει τις διελεύσεις, θα εκτοξευθεί η τιμή του πετρελαίου, γεγονός που σε συνδυασμό με τη γενικότερη αναταραχή και τις υφιστάμενες πληθωριστικές πιέσεις θα δημιουργήσει συνθήκες έντονης αβεβαιότητας, εγείροντας ξανά τον φόβο της ύφεσης και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Στην ελληνική πρωτεύουσα εξετάζουν και το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των επιθέσεων από την πλευρά των φιλο-ιρανών ανταρτών Χούθι εναντίον πλοίων που κινούνται στην Ερυθρά Θάλασσα, όπου εδώ και μερικές εβδομάδες επιχειρεί και η φρεγάτα «Υδρα» στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αποστολής «Ασπίδες», η οποία εκ των πραγμάτων αναβαθμίζεται, αλλά καθίσταται και σαφώς πιο επικίνδυνη. Οπως εκτιμάται, δεν είναι απίθανο τις επόμενες ημέρες οι Ευρωπαίοι να κληθούν να επανεξετάσουν τους όρους δράσης της ναυτικής δύναμής τους στην Ερυθρά Θάλασσα, με το σενάριο ενίσχυσης της παρουσίας τους να μοιάζει όλο και πιθανότερο. Στο επίπεδο της διαμόρφωσης των συμμαχιών, η ιρανική επίθεση κατά του Ισραήλ έδωσε την ευκαιρία στους Δυτικούς να επανασυγκολλήσουν τους διαρρηγμένους, εξαιτίας της σφοδρότητας των ισραηλινών επιχειρήσεων κατά της Γάζας, δεσμούς τους με το Τελ Αβίβ, όχι μόνο σε επίπεδο διπλωματίας, αλλά και επί του πεδίου. Αλλωστε, αμερικανικές, γαλλικές και βρετανικές δυνάμεις συνέβαλαν στη θωράκιση της ισραηλινής αεράμυνας, καταρρίπτοντας ιρανικά drones και χωρίς κανείς να γνωρίζει σε τι ακριβώς επίπεδα κορεσμού έφτασαν τα αντιαεροπορικά συστήματα του IDF, αλλά και τι θα γινόταν αν το Ισραήλ καλείτο να αντιμετωπίσει κατά μόνας την «Αληθινή Υπόσχεση». Στο πλαίσιο αυτό, και φυσικά αναλόγως των μεγεθών, από την πλευρά της Αθήνας επισημαίνεται το γεγονός ότι οι στρατηγικές σχέσεις με το Ισραήλ ουδόλως έχουν κλονιστεί, με τον Γιώργο Γεραπετρίτη να υπενθυμίζει στα μέσα της περασμένης εβδομάδας ότι η ελληνική κυβέρνηση «προσβλέπει και στο σήμερα και στο αύριο των σχέσεων, τόσο με το Ισραήλ όσο και με τις φίλες χώρες της Μέσης Ανατολής και της ευρύτερης περιοχής». Εδώ, όμως, βρίσκεται και το μεγάλο διακύβευμα για τους Δυτικούς και δη για τους Αμερικανούς. Μπορεί το Ιράν να συμβολίζει, αλλά και να είναι επί της ουσίας, ο απόλυτος εχθρός τόσο του Τελ Αβίβ όσο και της Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Μπάιντεν όμως καλείται να συγκρατήσει τον Νετανιάχου, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ο Λευκός Οίκος απαιτεί να μην υπάρξει καμία επιθετική ενέργεια από το Ισραήλ εναντίον του Ιράν. Εως σήμερα, όμως, ουδείς μπορεί να πει ότι οι αμερικανικές απαιτήσεις για τη Λωρίδα της Γάζας έγιναν αποδεκτές από την ισραηλινή πλευρά. Θα έχει, λοιπόν, αποτέλεσμα η αμερικανική παρέμβαση τώρα, που η απειλή για τους Ισραηλινούς είναι υπαρξιακή; Ολος ο κόσμος περιμένει απάντηση σε αυτό ακριβώς το ερώτημα – σίγουρα και η Ελλάδα. 

https://www.protagon.gr/apopseis/ellada-mesi-anatoli-isorropia-se-tentwmeno-sxoini-44342919118