Σκάνδαλο Cambridge Analytica: Έκανε λάθη το Facebook ή απλά… τη δουλειά του;

Πέντε ημέρες μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ έσπασε τη σιωπή του και απολογήθηκε εκ μέρους του Facebook για το σκάνδαλο με την Cambridge Analytica. Τόσο στην ανάρτησή του όσο και στις συνεντεύξεις που παραχώρησε σε διάφορα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων του CNN και του WIRED, αναγνώρισε ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη του Facebook το γεγονός ότι εμπιστεύτηκε την Cambridge Analytica, παραδέχτηκε πως η διαφάνεια είναι ένας τομέας με τον οποίο πρέπει να ασχοληθεί περισσότερο και, φυσικά, προανήγγειλε "σοβαρές δράσεις" που πρόκειται να αναλάβει το Facebook για να μην επαναληφθούν παρόμοια περιστατικά παραβίασης προσωπικών δεδομένων. Η τελευταία απολογία του Ζάκερμπεργκ είναι ένα ακόμη "mea culpa" όπως το μήνυμά του τον Νοέμβριο του 2016 πως

"είναι τρελό να θεωρήσεις πως τα fake news επηρέασαν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών" – θέση από την οποία ανέκρουσε πρύμναν ο επικεφαλής του Facebook.

Το Facebook πράγματι έκλεισε το πρόγραμμα που επέτρεπε σε ερευνητές να συλλέξουν δεδομένα από εκατομμύρια λογαριασμούς του, οι χρήστες των οποίων μάλιστα δεν είχαν δώσει τη συγκατάθεσή τους για κάτι τέτοιο – οπότε, τεχνικά, μια τέτοια παραβίαση δεδομένων δεν έπρεπε να συμβεί σήμερα. Μήπως έτσι όμως χάνουμε το δάσος και κοιτάμε το δέντρο; Ναι, το Facebook πρέπει να κάνει περισσότερα για να προστατεύσει τα δεδομένα των χρηστών του, αλλά επίσης πρέπει να εκτιμήσει τη λειτουργία επικοινωνίας που επινόησε, παρέχοντας στους διαφημιστές και στους πολιτικούς τα απαραίτητα εργαλεία για να χειρίζονται και να καθορίζουν τη γνώμη των χρηστών χωρίς επαρκή διαφάνεια.

Είναι γεγονός ότι πολλοί χρήστες γνωρίζουν, και συνεχώς επιλέγουν να ξεχνούν, πως πέρα από τα γνωστά μότο του Ζάκερμπεργκ, όπως "φέρνουμε τον κόσμο πιο κοντά", και τη χαρά τού να ποστάρεις φωτογραφίες από τις διακοπές σου, οι εργαζόμενοι στο Facebook πασχίζουν να συλλέξουν όσο περισσότερα δεδομένα μπορούν για τους χρήστες και τους online φίλους σου για να κερδίσουν τεράστια ποσά μέσω της διαφημιστικής στόχευσης.

Εάν χρησιμοποιείτε τις υπηρεσίες του Facebook όπως τις έχουν καθορίσει οι δημιουργοί του σε καθημερινή, ή ακόμη και ωριαία, βάση αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες της προσωπικής σας ζωής, το Facebook θα γνωρίζει τα πάντα για την οικογένειά σας, τους φίλους, την εκπαίδευση, την πολιτική, τις ταξιδιωτικές συνήθειες, τα γούστα στα ρούχα και άλλα πολλά. Το βλέμμα του Facebook μπορεί να επεκταθεί παντού στον online κόσμο μας. Ας θυμηθούμε τι σημειώνεται στην πολιτική απορρήτου του Facebook: Μέσω των Υπηρεσιών, συλλέγουμε αυτόματα ορισμένες πληροφορίες για λογαριασμό του Οργανισμού σας, όπως τη διεύθυνση πρωτοκόλλου Internet (IP) και άλλα αναγνωριστικά προγραμμάτων περιήγησης ή συσκευών, τον τύπο του προγράμματος περιήγησης, το λειτουργικό σύστημα, τα δεδομένα σφαλμάτων, τον πάροχο υπηρεσιών Internet, τις σελίδες που επισκέπτεστε πριν και μετά τη χρήση των Υπηρεσιών, την ημερομηνία και την ώρα της επίσκεψης, πληροφορίες σχετικά με δραστηριότητές σας (όπως τους συνδέσμους που ακολουθείτε και τις σελίδες που βλέπετε) στο πλαίσιο των Υπηρεσιών, καθώς και άλλες βασικές πληροφορίες από αρχεία καταγραφής διακομιστών ("Δεδομένα αρχείων καταγραφής και cookies").

Το πρόβλημα λοιπόν παραμένει: δεν γνωρίζουμε πώς να περιορίσουμε την πρόσβαση τρίτων στα προσωπικά μας δεδομένα και μάλιστα δελεαζόμαστε να μην ασχολούμαστε με τέτοιου είδους ζητήματα.

Ας επιστρέψουμε στον Ζάκερμπεργκ. Η κλασική ψευδο-απολογία εδράζεται στη χρήση του παρελθοντικού χρόνου: "Έγιναν λάθη". Παράλληλα, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο WIRED σημείωσε: "Ο κόσμος αλλάζει γρήγορα και οι κοινωνικές συμπεριφορές αλλάζουν και αυτές", υπονοώντας έτσι ότι η αλλαγή είναι ο βασικός λόγος που το Facebook πέφτει σε αυτές τις παγίδες – ποιος μπορεί να προσαρμοστεί χωρίς λάθη σε μια τέτοια συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση;

Ωστόσο, με αυτήν τη λογική ο Ζάκερμπεργκ φαίνεται να αποσιωπά το γεγονός ότι το Facebook αυτό καθαυτό είναι η πηγή αυτής της συνεχούς αλλαγής. Οι διαξιφισμοί και οι διαφωνίες για τα fake news και τη ρητορική μίσους δεν επηρέασαν όλως τυχαίως το Facebook, αλλά προκλήθηκαν εν μέρει από το ίδιο το Facebook. Ο Ζάκερμπεργκ συχνά περιγράφει την εταιρεία του με αυτό το σκεπτικό, ότι αντανακλά την άποψη της κοινότητας του Facebook και των ίδιων των χρηστών του, χωρίς να τα επηρεάζει. Η αντιμετώπιση των ψευδών/χαλκευμένων ειδήσεων είναι σημαντικό πρόβλημα, αλλά δεν πρέπει να αγνοούμε τον ρόλο του Facebook στη δημιουργία αυτού του προβλήματος εξαρχής.

Ο Ζάκερμπεργκ διαχειρίζεται την υπόθεση της Cambridge Analytica με παρόμοιο τρόπο. Η εν λόγω εταιρεία ήταν ένας κακός παράγοντας, μια λοξοδρόμηση, με την οποία το Facebook έπρεπε να ασχοληθεί. Γι’ αυτό και το Facebook απάντησε με αλλαγές στην πολιτική του. Λογικό και αναμενόμενο, αλλά παραμένει το μεγάλο ερώτημα για το εάν το Facebook φέρει ευθύνη για τη δημιουργία του περιβάλλοντος που επέτρεψε σε παράγοντες όπως η Cambridge Analytica να ξεκινήσουν τη δράση τους. Όπως είχε γράψει ο Νιλ Πόστμαν, καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, το 1992: "Είμαστε περικυκλωμένοι από τη λειτουργία των μηχανών αλλά δεν ασχολούμαστε με τις ιδέες που έχουν ενσωματωθεί σε αυτές". Οι χρήστες του Facebook έχουν αρχίσει το τελευταίο διάστημα να προβληματίζονται για αυτές τις ιδέες και να τις αμφισβητούν. Η μεγαλύτερη διασυνδεσιμότητα είναι απαραιτήτως μια καλή ιδέα; Είναι καλή ιδέα να ανταλλάσσουμε τα δεδομένα μας για πιο αποτελεσματικά ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες; Μπορεί η αξία μιας μορφής επικοινωνίας να μετρηθεί σε likes, shares και σχόλια;

Αυτές είναι οι ερωτήσεις που ο Ζάκερμπεργκ δεν έχει απαντήσει ακόμη, και ίσως δεν μπορεί να απαντήσει. Οι υπόλοιποι όμως από εμάς μπορούμε να τοποθετηθούμε. Όπως έλεγε και ο Πόστμαν, μόλις ενεργοποιηθεί μια τεχνολογία, ξεκινά να εφαρμόζει το πρόγραμμα βάσει του οποίου έχει δημιουργηθεί, κάνει αυτό για το οποίο έχει σχεδιαστεί. Το δικό μας χρέος είναι να καταλάβουμε το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται αυτή η τεχνολογία, βλέποντας όλες τις πτυχές και εφαρμογές της.

Τα κολασμένα χρόνια του Facebook

Το σκάνδαλο με την Cambridge Analytica δεν είναι το μόνο πρόβλημα που έχει απασχολήσει το Facebook. Όπως είχε αποκαλύψει το WIRED σε μια πρόσφατη και ενδελεχή ερευνά του, τα τελευταία δύο χρόνια ήταν μια κόλαση για τον Ζάκερμπεργκ και το κοινωνικό του δίκτυο. Με την αποκάλυψη της νέας παραβίασης δεδομένων ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για το Facebook, με αδιευκρίνιστες προς το παρόν προεκτάσεις.

 

Το εξώφυλλο του WIRED, Μάρτιος του 2018.

Μάρτιος 2016

Το Facebook διακόπτει τη συνεργασία του με τον Μπέντζαμιν Φέρναου, έναν δημοσιογράφο, υπεύθυνο για το Trending Topics feed της πλατφόρμας, ύστερα από διαρροές του στην τεχνολογική ιστοσελίδα Gizmodo.

Μάιος 2016

Η Gizmodo δημοσιεύει ότι το Trending Topics "καταπιέζει συστηματικά τις συντηρητικές ειδήσεις. Το άρθρο προκαλεί ισχυρές αναταράξεις στο Facebook.

Ιούλιος 2016

O μεγαλοεκδότης Ρούπερτ Μέρντοχ λέει στον Ζάκερμπεργκ ότι το Facebook εξοντώνει την ειδησεογραφική βιομηχανία και τον απειλεί ότι θα του προκαλέσει προβλήματα.

Αύγουστος 2016

Το Facebook απολύει ολόκληρη τη δημοσιογραφική ομάδα που διαχειρίζεται την υπηρεσία Trending Topics και την παραχωρεί σε τεχνική ομάδα που έχει ως βάση το Σιάτλ.

Νοέμβριος 2016

Ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίζει τις αμερικανικές εκλογές. Ο Ζάκερμπεργκ δηλώνει ότι είναι "κάπως τρελό" να υποστηρίζει κανείς ότι τα fake news στο Facebook έπαιξαν ρόλο στην έκβαση των εκλογών.

Δεκέμβριος 2016

Το Facebook κηρύσσει πόλεμο εναντίον των fake news και προσλαμβάνει τη δημοσιογράφο Κάμπελ Μπράουν του CNΝ, της οποίας η νέα δουλειά είναι να "θεραπεύσει" τις σχέσεις της πλατφόρμας με τους εκδότες και τα ΜΜΕ.

Σεπτέμβριος 2017

Το Facebook ανακοινώνει ότι μια ρωσική ομάδα έχει πληρώσει 100.000 δολάρια ώστε να προβληθούν περίπου 3.000 διαφημίσεις σε αμερικανούς ψηφοφόρους.

Οκτώβριος 2017

Ο ερευνητής Τζόναθαν Ολμπράιτ αποκαλύπτει ότι αναρτήσεις έξι ρωσικών προπαγανδιστικών λογαριασμών έχουν "μοιραστεί" (share) 340 εκατομμύρια φορές.

Νοέμβριος 2017

Ο γενικός σύμβουλος του Facebook Κόλιν Στρετς, καλείται από την επιτροπή πληροφοριών του αμερικανικού Κογκρέσου και σφυροκοπείται από τις επίμονες ερωτήσεις.

Ιανουάριος 2018

"Ο κόσμος είναι ανήσυχος και διχασμένος και το Facebook έχει πολλή δουλειά να κάνει είτε αυτό σημαίνει να προστατεύει την κοινότητα από κακομεταχείριση και μίσος, είτε υπερασπίζεται τον εαυτό του απέναντι στην παρέμβαση ξένων κρατών, είτε για να βεβαιώσει ότι ο χρόνος που περνάει κανείς στο Facebook είναι χρόνος καλά ξοδεμένος" είχε δηλώσει τότε ο Ζάκερμπεργκ.

Λίγες ημέρες αργότερα, ανακοινώνεται η αλλαγή του αλγορίθμου στη ροή των ειδήσεων του Facebook. Πρόκειται για υποχώρηση ή για θωράκιση απέναντι στους κινδύνους και τις προκλήσεις;

Μέσα και δημοσιογράφοι εκτιμούν πως το Facebook υπαναχωρεί από την κατεύθυνση που είχε λάβει όλα αυτά τα χρόνια, για να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: δηλαδή να προωθεί τις αλληλεπιδράσεις που αξίζουν.

"Το Facebook θα επιστρέψει και πάλι στην παλιά του δουλειά να μας κάνει να νιώθουμε απαίσια για την κατωτερότητα των διακοπών μας και τη σχετική μετριότητα των παιδιών πείθοντάς μας να μοιραζόμαστε ακόμα περισσότερες εκφάνσεις της ιδιωτικής μας ζωής", αναφέρει ο Φράνκλιν Φόερ, στο περιοδικό The Atlantic.

http://www.capital.gr/