Συνέντευξη Ευ. Βενιζέλου στον ΣΚΑΙ, στην εκπομπή «Αταίριαστοι» και στους δημοσιογράφους Χρήστο Κούτρα και Γιάννη Ντσούνο

Δημοσιογράφος: Λοιπόν, επιστρέψαμε. Τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο έχουμε κοντά μας. Γεια σας, κ. Πρόεδρε, να είσαστε καλά, ευχαριστούμε πολύ.

Ευ. Βενιζέλος: Καλό μεσημέρι.

Δημοσιογράφος: Λόγω και της πρώην ιδιότητάς σας, ως Υπουργός των Εξωτερικών, ας ξεκινήσουμε με τα όσα έγιναν χθες στη Βάρνα. Έχουμε πολλά θέματα να συζητήσουμε, η αλήθεια είναι, που έχουν προκύψει και από χθεσινές αλληλογραφίες, άρθρα δικά σας κ.λπ. Να ξεκινήσουμε, όμως, με τα σοβαρά της επικαιρότητας, που είναι τα όσα έγιναν στη Βάρνα χθες και την εξέλιξη τώρα, που μας διαβεβαίωσε ο

Μανώλης Κωστίδης, ότι ο Εισαγγελέας εκεί, στην Αδριανούπολη, παρατείνει την προφυλάκιση των δύο στρατιωτικών.

Δημοσιογράφος: Και θα ερευνηθούν όλα τα στοιχεία.

Ευ. Βενιζέλος: Άκουσα το ρεπορτάζ, το οποίο είναι όπως πάντα έγκυρο, με όλες τις επιφυλάξεις που έχει ένας σοβαρός δημοσιογράφος, ο οποίος παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Τουρκία. Δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό και, μάλιστα, δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό μέσα σε λίγες ώρες. Νομίζω ότι ήταν αποτυχημένη, πολιτικά, η συνάντηση κορυφής της Βάρνας. Δεν νομίζω ότι θα λυνόταν στη Βάρνα κάποιο πρόβλημα, αλλά δεν νομίζω και ότι τέθηκε με απόλυτη σαφήνεια κάποιο πρόβλημα.

Δημοσιογράφος: Δεν ήταν ηχηρό, δηλαδή το «χαστούκι»

Ευ. Βενιζέλος: Διότι για να λύσεις κάποιο πρόβλημα, πρέπει και να το θέσεις με πάρα πολύ καθαρό και επιτακτικό τρόπο. Διότι, όπως είπε ο κ. Erdogan, ο οποίος νομίζω ότι είναι πολύ καθαρός στις δηλώσεις του, η απομόνωση της Τουρκίας στα μάτια πολλών Δυτικών είναι μία επιλογή που δεν έχει γίνει και που, ίσως, δεν πρέπει να γίνει. Βλέπουμε εμείς τι είπαν χθες για τους δύο, τι είπαν για την κατάσταση στο Αιγαίο, και κυρίως για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και για τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Αλλά και για το Αφρίν δεν είπε κάτι έντονο, δεν υπογράμμισε κάτι επιτακτικά η Ευρωπαϊκή Ένωση χθες, ήταν πάρα πολύ χαλαρή και ήπια η αναφορά.

Δημοσιογράφος: Την ώρα που μακριά από τον Erdogan έχουν γίνει πολλές και σκληρές δηλώσεις, δηλαδή η κ. Merkel έκανε σκληρές δηλώσεις.

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά εγώ λέω τι ειπώθηκε χθες.

Δημοσιογράφος: Άρα, τον φοβούνται τον Erdogan;

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, καταρχάς, ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι αυτήν τη στιγμή, για λόγους εσωτερικής πολιτικής και εσωτερικής ασφάλειας, αλλά και για λόγους ανθρωπιστικούς, το μείζον πρόβλημα για την Ευρώπη είναι οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Όταν ξέρουν ότι ο πρώτος προορισμός είναι η Τουρκία, ότι η Τουρκία αυτήν τη στιγμή έχει στο έδαφός της περίπου 3.500.000 πρόσφυγες από τη Συρία, αντιλαμβάνεστε ότι η εφαρμογή, κουτσά-στραβά, της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας για τους πρόσφυγες, για τη μετεγκατάσταση, είναι κάτι που δεν αφορά μόνον την Ελλάδα, αφορά κυρίως την Ελλάδα, αλλά αφορά όλη την Ευρώπη, πρωτίστως τη Γερμανία, διότι η Γερμανία έχει και αυτή, όπως φαίνεται, εξαντλήσει τα όρια υποδοχής, έχοντας πάρει το μεγαλύτερο αριθμό, βέβαια, προσφύγων.

Δημοσιογράφος: Λένε κάποιοι, κ. Πρόεδρε, ότι εάν ο Erdogan επιμείνει σε αυτό το «ανοίγω τη στρόφιγγα και έρχονται στην Ευρώπη αρκετοί», τότε και στα δικά τους σύνορα θα έρθουν άλλοι τόσοι που θα θέλουν να πάνε στην Ευρώπη.

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά στα δικά τους σύνορα με τη Συρία, τώρα, ο Erdogan έχει αναπτύξει μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις, διότι δεν δίστασε να κάνει την επέμβαση στο Αφρίν και τώρα, ενδεχομένως, θα έχουμε και μία εξέλιξη σε άλλες περιοχές κουρδικές, ειδικού ενδιαφέροντος για την Τουρκία. Τώρα, το τι γίνεται στη Συρία είναι μία πολύ μεγάλη συζήτηση…

Δημοσιογράφος: Η Ευρώπη θα μπορούσε να μη δώσει χρήματα στον Erdogan;

Ευ. Βενιζέλος: Για να πετύχει τι; Να πετύχει το άνοιγμα των ροών προς την Ελλάδα, να γεμίσουν τα νησιά μας και η ηπειρωτική χώρα; Να πνίγονται οι άνθρωποι στο Αιγαίο; Είναι πάρα πολύ λεπτά τα θέματα, δεν μπορείς να κάνεις εκβιασμούς και πιέσεις έχοντας ως ομήρους πρόσφυγες, γυναικόπαιδα, παιδιά και γυναίκες που είναι έγκυες και που πνίγονται στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο. Από την άλλη μεριά, η συνολική παρουσία της Ευρώπης, ως πολιτικής οντότητας, στη Συρία, γενικότερα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, στις εστίες του πολέμου, είναι αναιμική, είναι χλωμή, δεν είναι μία σοβαρή, στιβαρή παρουσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά τα προβλήματα της διακυβέρνησης Trump, εξακολουθούν να έχουν τον κεντρικό ρόλο. Το ζήτημα είναι πάρα πολύ απλό, ποια χώρα, ποια κοινωνία αναλαμβάνει θανατηφόρο κίνδυνο. Ποιος είναι διατεθειμένος να στείλει παιδιά του να πολεμήσουν εκεί; Αεροπλάνα στέλνεις, μέντορες, ειδικά εκπαιδευμένους αξιωματικούς, οι οποίοι καθοδηγούν κουρδικές δυνάμεις, όπως οι Πεσμεργκά, στέλνεις, αλλά τακτικό στρατό με μερικές χιλιάδες στρατιώτες στέλνεις; Κινδυνεύεις να πάθεις αυτό που έπαθαν στο Ιράκ ή αυτό που συμβαίνει στο Αφγανιστάν, μέχρι τώρα, κινδυνεύεις να πάθεις ένα μικρό Βιετνάμ ή και μεγάλο Βιετνάμ. Άρα, έχει πολύ μεγάλη σημασία ποια είναι συνολικά η θεώρηση της Ευρώπης για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Λοιπόν, για να μην τα πολυλογούμε, η Ευρώπη εδώ και πολλές δεκαετίες, εδώ και έναν αιώνα, από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν έχει μία αυτοτελή και αυτόνομη στρατηγική, ακολουθεί μία Ευρωατλαντική, Ευρωαμερικανική στρατηγική με διαλείμματα, με δισταγμούς, με συγκρούσεις. Παράλληλα, εξελίσσεται ένας εμπορικός πόλεμος Ευρώπης-Αμερικής, αλλά η βασική κατεύθυνση στην πολιτική ασφάλειας είναι μία Ευρωατλαντική κατεύθυνση, γιατί και το ΝΑΤΟ παίζει και θέλουμε να παίζει καθαρό ρόλο. Γιατί ΝΑΤΟ σημαίνει, στην πραγματικότητα, 75% Ηνωμένες Πολιτείες, 25% Ευρώπη, από κάθε άποψη, όπως και να το δει κανείς.

Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε, φοβάστε επεισόδιο στο Αιγαίο με τους Τούρκους;

Ευ. Βενιζέλος: Επεισόδιο στο Αιγαίο μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή. Εάν δούμε την ιστορία της μεταπολίτευσης, εάν δούμε τα 45 χρόνια από το 1973 - ένα χρόνο πριν την εισβολή στην Κύπρο, πριν τον «Αττίλα Ι», τον «Αττίλα ΙΙ», και την κατοχή, τη συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα-θα δούμε ότι περίπου ανά δεκαετία έχουμε ένα μείζον επεισόδιο και με αφορμή αυτό το μείζον επεισόδιο έχουμε μία διολίσθηση στα δικά μας εθνικά συμφέροντα, υπό την έννοια της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Γιατί; Η κατάσταση έχει μία ασυμμετρία, η ασυμμετρία φαίνεται με πολλούς τρόπους. Να σας πως τα δείγματα ασυμμετρίας. Όλη η αμφισβήτηση που προκαλούν μονομερώς οι Τούρκοι, κατά παράβαση του Διεθνές Δικαίου, αφορά την ελληνική επικράτεια, αφορά τα ελληνικά νησιά, τα ελληνικά χωρικά ύδατα, τον ελληνικό εναέριο χώρο, τις ελληνικές αρμοδιότητες σε σχέση με το FIR Αθηνών, τις ελληνικές αρμοδιότητες σε σχέση με την έρευνα και διάσωση. Δεν αφορά τουρκικό χώρο, άρα εξ ορισμού έχουμε μία ασυμμετρία. Πρέπει να δούμε, λοιπόν, η Τουρκία τι άλλα προβλήματα έχει, ποια είναι η στρατηγική της θέση συνολικά, τι γίνεται στην άλλη πλευρά των συνόρων της, όχι στην ευρωπαϊκή πλευρά που είναι η εύκολη, που είναι η πολιτισμένη πλευρά. Στην άλλη πλευρά, στην πλευρά της Συρίας, του Ιράκ, του Ιράν, τι γίνεται με το Κουρδικό πρόβλημα συνολικά, τι γίνεται στο εσωτερικό μέτωπο, ποιες είναι οι κοινωνικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, εθνοτικές διαιρέσεις.

Εκεί βλέπουμε ότι είναι μία διαιρεμένη βαθιά χώρα, αλλά είναι έτσι διαιρεμένη, ώστε πάντα μία πλειοψηφία ή σχεδόν πλειοψηφία 50%, να εκφράζεται από την πολιτική του Προέδρου Erdogan. Αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Διχασμένη μεν, αλλά η μία πλευρά συγκεντρώνεται έτσι, ώστε περίπου το 50%, όπως κι αν κόψεις την πίτα, να εκφράζεται από τον κ. Erdogan. Άρα, θέλει πολύ μεγάλη προσοχή και πολύ μεγάλη ανάλυση με αναστοχασμό η κατάσταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, διότι πρέπει να δούμε τι πετύχαμε μέχρι τώρα. Πετύχαμε να έχουμε moratorium, δηλαδή να μην ασκούμε τα δικαιώματά μας ή να μην ασκούμε αρμοδιότητές μας σε πολύ μεγάλο βαθμό. Από την άλλη μεριά, βεβαίως, πρέπει να δει κανείς, η στρατηγική αυτή που λέει, θέλουμε μία ευρωπαϊκή Τουρκία, διότι καθ’ οδόν προς την Ευρώπη και πολύ περισσότερο όταν γίνει ευρωπαϊκή η Τουρκία, θα είναι μία χώρα που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, σέβεται τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, δηλαδή δικαστική επίλυση των διαφορών, αυτό πρέπει να το ξαναδούμε, εάν πράγματι θέλει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Τουρκία. Ο κ. Erdogan πριν πάει στη Βάρνα είπε, στόχος μας είναι πάντα η ένταξη. Είναι αλήθεια αυτό; Πράγματι φαντάζεται η Τουρκία τον εαυτό της ως έναν κανονικό κράτος-μέλος όπως τα άλλα 27; Δεν νομίζω ότι μπορεί να συμβεί αυτό. Δεν μπορεί να συμβεί όχι μόνο για λόγους μεγέθους, όχι μόνο για λόγους γεωγραφίας, όχι μόνο για λόγους βαθιά πολιτιστικούς, αλλά δεν μπορεί να γίνει και γιατί νιώθει η Τουρκία ότι οι δεσμεύσεις είναι πάρα πολλές γι’ αυτήν, ότι χάνει πλεονεκτήματα κατά βάθος εάν ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εδώ, υπάρχει αυτή τη στιγμή μία αμφισβήτηση και ένας φόβος για το πώς αντιλαμβάνεται το ρόλο της ως μέλος του ΝΑΤΟ η Τουρκία. Διότι η Τουρκία λέει, ναι, είμαι μέλος του ΝΑΤΟ, παλαιό, μαζί με την Ελλάδα, από το ‘52, όμως, είμαι το μόνο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που είμαι στην Ασία, που είμαι δίπλα στις εστίες της σύγκρουσης, που είμαι εκτός του πεδίου της γεωγραφικής αρμοδιότητας του ΝΑΤΟ, αλλά προκεχωρημένο φυλάκιο προς την πλευρά των σημερινών πολεμικών κρίσεων. Υπάρχει πρόβλημα με τη συμμετοχή της Τουρκίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, διότι βεβαίως παραβιάζονται διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Γίνονται συνεχώς συζητήσεις στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης και έχουμε σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων από το Στρασβούργο. Πόσο θα αντέξει; Σας θυμίζω ότι η Ρωσία είναι τυπικά μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά έχει αποχωρήσει από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση, γιατί της είχε στερηθεί το δικαίωμα ψήφου και δεν το δέχτηκε αυτό και αποχώρησε.

Άρα, έχουμε πολλά να ξαναδούμε. Ασυμμετρία υπάρχει και στο ότι τώρα συζητάμε ταυτοχρόνως, στο ίδιο επίπεδο, για την κυπριακή ΑΟΖ, για την λύση του Κυπριακού, για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στην Κύπρο, στην ανατολική Μεσόγειο, για τη συμπεριφορά την αεροναυτική, της Τουρκίας στο Αιγαίο και για τους δύο στρατιωτικούς μας που έχουν συλληφθεί και θα ήμασταν ανακουφισμένοι εάν γύριζαν στην Ελλάδα. Μα, είναι αυτά συμμετρικά, είναι ίδιας ιστορικής σημασίας; Βεβαίως και τα παιδιά έχουν προτεραιότητα, η ζωή τους, η ασφάλειά τους, η ελευθερία τους και θα έπρεπε να έχουν γυρίσει μέσα σε δύο ώρες, όχι σε δύο ημέρες, σε δύο ώρες. Ένα συνηθισμένο συνοριακό επεισόδιο ήταν, το οποίο συμβαίνει και συμβαίνει με ευκολία και λύνεται σε επίπεδο τοπικών διοικητών. Δημιουργούμε ασυμμετρίες. Όταν αφήνεις τα προβλήματα να εξελίσσονται, όταν δεν αντιδράς αμέσως, ώστε να τα καταστείλεις αυτά στη γένεσή τους, μπλέκεις σε καταστάσεις, οι οποίες μετά γίνονται ασύμμετρες.

Δημοσιογράφος: Πρέπει να πάμε σε ένα σύντομο διαφημιστικό διάλειμμα και έχουμε αμέσως μετά, τι γίνεται με την αναθεώρηση του Συντάγματος –και το βλέπουμε να υπάρχουν προβλήματα και στο χώρο σας– τι γίνεται με την οικονομία και τι γίνεται και με τη Novartis.

Ευ. Βενιζέλος: Και ίσως και με τα Σκόπια.

Δημοσιογράφος: Και με τα Σκόπια, έχουμε και καινούριες δηλώσεις του κ. Καμένου σήμερα στον Γιώργο Παπαδάκη. Σύντομο διαφημιστικό διάλειμμα και επανερχόμαστε.

[ Διάλειμμα ]

Δημοσιογράφος: Στο μεσοδιάστημα και όσο κάναμε διάλειμμα εμείς, πρέπει να σας πούμε ότι τώρα βγήκε ανακοίνωση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, αποσύρεται το νομοσχέδιο για τα αδέσποτα, θα επανακατατεθεί μόλις ρυθμιστούν όλες οι λεπτομέρειες.

Δημοσιογράφος: Θα ξαναμπεί στη διαβούλευση, μόλις οι διατάξεις μελετηθούν ξανά, επανέλθει και ξαναφύγει μετά.

Δημοσιογράφος: Όλα καλά, δεν τρέχει κάστανο. Πάμε παρακάτω. Λοιπόν, κ. Πρόεδρε, χθες, με βάση το άρθρο σας στα Νέα, το οποίο έχει τίτλο «Σύνταγμα χωρίς ιστορική μνήμη δεν υπάρχει» και αφορά την αναθεώρηση του Συντάγματος βεβαίως, έχετε, ουσιαστικά να πω τον τίτλο, μη το διαβάσουμε όλο, αναζητήστε το, έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί κάνετε λόγο εδώ και για το Σύνταγμα της Βαϊμάρης, που μου έκανε τρομερή εντύπωση, πρέπει να σας πω.

Ευ. Βενιζέλος: Το Σύνταγμα της Βαϊμάρης είναι το γερμανικό Σύνταγμα του Μεσοπολέμου, δια του οποίου εγκαταστάθηκε το ναζιστικό καθεστώς χωρίς να καταλυθεί τυπικά το Σύνταγμα, μέσα από αναθεωρήσεις του που ήταν εύκολες.

Δημοσιογράφος: Και mini αναθεωρήσεις, όπως προτείνει…

Ευ. Βενιζέλος: Και mini και maxi, αλλά εύκολες σε μία Σύνοδο, γρήγορα και εύκολα.

Δημοσιογράφος: Εδώ λέτε εσείς, ουσιαστικά, ότι με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν μπορεί να γίνει αναθεώρηση Συντάγματος.

Ευ. Βενιζέλος: Λέω το εξής, ότι η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι ένα ιστορικό γεγονός που προϋποθέτει συναίνεση. Προϋποθέτει συναίνεση, πρώτον, γιατί χρειάζονται αυξημένες πλειοψηφίες για να ολοκληρωθεί η αναθεώρηση. Δεύτερον, γιατί στην αναθεώρηση συμφωνούμε και παίρνουμε κάποιες αποφάσεις για θέματα μακράς πνοής και μακράς διάρκειας. Η δημοκρατία είναι συγκυριακή, η δημοκρατία δεν είναι ιστορική, η δημοκρατία αποκτά ιστορικά χαρακτηριστικά μακροπρόθεσμα στο επίπεδο του Συντάγματος, όχι στο επίπεδο του νόμου. Άρα, δεν μπορείς να παίζεις με το Σύνταγμα υπό συνθήκες θεσμικής κρίσης, όταν έχεις απέναντί σου μία κυβέρνηση η οποία εκβιάζει τους θεσμούς κι όταν ως αντιπολίτευση ισχυρίζεσαι ότι το μεγάλο θέμα είναι αυτήν τη στιγμή η κρίση των θεσμών, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, ο σφετερισμός της αρμοδιότητας της κυβέρνησης για να αλλοιώνονται θεμελιώδεις θεσμοί του πολιτεύματος, όπως η διάκριση των εξουσιών. Με ποιους θα πας να κάνεις συζήτηση, από ποιον ζητάς συναίνεση; Από τον ΣΥΡΙΖΑ πρωτίστως, διότι αριθμητικά, πριν πάμε στα πολιτικά, εάν δεν συμφωνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην παρούσα Βουλή, δεν υπάρχει πλειοψηφία τουλάχιστον 151, ώστε να κινηθεί η διαδικασία και η επόμενη Βουλή, με 180 βουλευτές, να συντελέσει την αναθεώρηση. Άρα για τι μιλάμε; Μιλάμε για κάτι στο οποίο πρέπει να συμπράξει η πλειοψηφία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Άρα, απευθύνεσαι αυτήν τη στιγμή σε αυτόν που κατηγορείς ότι παραβιάζει το Σύνταγμα και αντί να λες, ζητώ εφαρμογή του Συντάγματος, λες, ανοίγω μία συζήτηση για αναθεώρηση, έστω για περιορισμένη, που δεν είναι και τόσο περιορισμένη, διότι μιλάμε για maxi θέματα, για όλα τα μεγάλα θέματα.

Δημοσιογράφος: Όμως, κ. Πρόεδρε, επί του θέματος έχει αρθρογραφήσει ο κ. Αλιβιζάτος την προηγούμενη εβδομάδα…

Ευ. Βενιζέλος: Μισό λεπτό. Ξέρετε, προτείνουν, η κ. Γεννηματά και ο κ. Αλιβιζάτος, πιο προσεκτικά, να αναθεωρηθεί ακόμη και η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος.

Δημοσιογράφος: Ναι, το προτείνουν όντως.

Ευ. Βενιζέλος: Να καταργηθεί ο σκληρός πυρήνας των μη αναθεωρούμενων διατάξεων και να μπορεί να γίνει αναθεώρηση σε μία Βουλή, σε μία Σύνοδο, με 180, όταν για να αλλάξεις τον εκλογικό νόμο θέλεις 2/3, όταν για να δώσεις ψήφο στους αποδήμους θέλεις 2/3. Δηλαδή πιο εύκολα θα αναθεωρείς το Σύνταγμα απ’ ό,τι τον εκλογικό νόμο.

Δημοσιογράφος: Αυτό το επισημαίνετε στο άρθρο σας. Το άρθρο σας δημοσιεύθηκε χθες το πρωί. Χθες το μεσημέρι, λοιπόν, εμείς λάβαμε στα e-mails μας, οι αρμόδιοι πολιτικοί συντάκτες, την πρόταση συναίνεσης της κ. Γεννηματά για την αναθεώρηση του Συντάγματος.

Ευ. Βενιζέλος: Εντάξει, η κα. Γεννηματά πήρε μία πολιτική πρωτοβουλία, για την οποία εγώ δεν είμαι ενημερωμένος, δεν με έχει ρωτήσει κανείς ούτε επί της ουσίας ούτε επί των χειρισμών. Είπα την άποψή μου στο συνέδριο του Κινήματος Αλλαγής για το πολιτικό κλίμα και την πολιτική στρατηγική, αλλά εγώ δεν είμαι ένα στέλεχος του Κινήματος Αλλαγής, δεν είμαι ο πρώην Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, είμαι ένας καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου που επιφορτίστηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου και, στη συνέχεια, από τον Κώστα Σημίτη με το βαρύ καθήκον του Γενικού Εισηγητή της αναθεώρησης του Συντάγματος από το 1995 έως το 2001 που έγινε η μεγαλύτερη και πιο συναινετική αναθεώρηση. Κανένα πρόβλημα της χώρας –η οικονομική κρίση, τα ελληνοτουρκικά, η ανάπτυξη, η έξοδος από το μνημόνιο– δεν συνδέεται με το Σύνταγμα, κανένα πρόβλημα δεν είναι πρωτίστως συνταγματικό ή ανυπερθέτως συνταγματικό.

Δημοσιογράφος: Ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών, για τον οποίο έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση…

Ευ. Βενιζέλος: Για το νόμο περί ευθύνης Υπουργών έχει γίνει η μεγαλύτερη παρεξήγηση όλων των εποχών, η σκόπιμη. Αυτή είναι μία διάταξη που υπάρχει στο ελληνικό Σύνταγμα από το 1864. Επαναλαμβάνω, από το 1864. Ο κάθε άσχετος, ο κάθε επιπόλαιος, ο οποίος θεωρεί ότι είναι δήθεν ειδικός, λέει, μα το 2001…

Δημοσιογράφος: Σας το έχουν χρεώσει αυτό.

Ευ. Βενιζέλος: Πολλά μου χρεώνουν, θα το συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή αυτό. Το θέμα είναι ποιος έχει αίσθηση ευθύνης, ποιος λέει την αλήθεια και ποιος βάζει μπροστά το σώμα του για να αντισταθεί στον κίνδυνο κατάρρευσης της χώρας. Εκεί κρίνονται οι πολίτες και οι πολιτικοί. Το 2001 κάναμε τα πάντα δυσκολότερα, διπλασιάσαμε το χρόνο παραγραφής, αλλά, εν πάση περιπτώσει, για να μην έχετε απορίες σ’ αυτό, όποιος πολιτικός πραγματικά έχει βάλει το χέρι στο μέλι, συλλαμβάνεται και τιμωρείται. Πάρτε την περίπτωση Άκη Τσοχατζόπουλου, δεν παρεμποδίζει το Σύνταγμα και πολύ περισσότερο ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών να τιμωρηθεί αυτός που πραγματικά έχει βάλει το χέρι στο μέλι. Τι παρεμποδίζει; Τις συκοφαντίες και τις σκευωρίες παρεμποδίζει, αυτό είναι η αλήθεια. Τώρα, να θυμίσω ότι η διάταξη του Συντάγματος ψηφίστηκε από 268 Βουλευτές, το άρθρο 86, ο δε νόμος που είχε φέρει ο κ. Πετσάλνικος ως Υπουργός Δικαιοσύνης, από όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ και του τότε Συνασπισμού. Λοιπόν, λίγη αυτοσυγκράτηση και κάποιο αίσθημα υπευθυνότητας.

Δημοσιογράφος: Για το Σύνταγμα τώρα, η κ. Γεννηματά ζητά συναίνεση από το ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή;

Ευ. Βενιζέλος: Προφανώς, χωρίς το ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει η διαδικασία, δεν έχει νόημα να συζητάς.

Δημοσιογράφος: Θεωρείτε ότι είναι λανθασμένο αυτό που κάνει;

Ευ. Βενιζέλος: Απολύτως. Νομίζω ότι αντιφάσκει με τη βασική στρατηγική επιλογή μας να προστατεύσουμε το Σύνταγμα και τους θεσμούς και να δημιουργήσουμε ένα μέτωπο δημοκρατίας και κράτους δικαίου και προστασίας των θεσμών απέναντι σε αυτό που γίνεται, που εγώ στη Βουλή, είπα μιλώντας με πολύ μεγάλη σαφήνεια, ότι φτάνει στο όριο της εσχάτης προδοσίας. Δηλαδή, ο ορισμός της εσχάτης προδοσίας στο νόμο, στον ποινικό κώδικα είναι, μεταξύ άλλων –γιατί έχεις πολλούς τρόπους τέλεσης– ο σφετερισμός της ιδιότητας του κρατικού οργάνου που λέγεται κυβέρνηση, για να αλλοιωθούν βασικοί θεσμοί, όπως η διάκριση των εξουσιών και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Και απαντά ο κ. Κατρούγκαλος σήμερα, ο οποίος είναι αναπληρωτής Υπουργός και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Θράκης, ότι «βεβαίως, χωρίς το ΣΥΡΙΖΑ δεν γίνεται. Και εμείς θέλουμε μία ριζοσπαστική αναθεώρηση, δεν θέλουμε αυτά που λέει η κ. Γεννηματά» και προφανώς ουδείς είναι διατεθειμένος να αλλάξει τη στρατηγική του.

Εδώ έχει γίνει μία άλλη παρεξήγηση. Πριν από δύο μήνες, τρεις μήνες, ένα χρόνο, υπήρχε μια συζήτηση πιο χαλαρή και θα έλεγα λίγο ανυποψίαστη περί αναθεώρησης. Ο κ. Τσίπρας έκανε Επιτροπή για την αναθεώρηση, ως κυβέρνηση, ενώ η αρμοδιότητα ανήκει στη Βουλή, η κυβέρνηση δεν έχει καμιά δουλειά με την αναθεώρηση, και έβαλε μέσα τον κ. Κιμούλη, έβαλε μέσα τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάνει ένα διάλογο, ο οποίος διεξάγεται εκτός δημοσιότητας και ο καθένας λέει την άποψή του. Μία διαβούλευση, η οποία είναι παρακοινοβουλευτική, μη προβλεπόμενη από το Σύνταγμα. Είπε η Νέα Δημοκρατία την άποψή της, είπε το ΠΑΣΟΚ την άποψή του, το ΚΚΕ, όλα τα κόμματα. Έχουν αλλάξει ριζικά τα πράγματα από τότε. Τότε υπήρχε μία αμφιβολία ίσως για το ποια είναι η στρατηγική που θέλει να επιλέξει ο κ. Τσίπρας. Τώρα η στρατηγική είναι καθαρή, απόλυτος συμβιβασμός στην οικονομία, γιατί δεν έχουν τι να πουν και τι να κάνουν. Συνειδητοποιούν ότι η ζημία που έχουν προκαλέσει είναι ανυπολόγιστη, είναι 200 δισεκατομμύρια και βάλε. Άρα, αφού δεν μπορούν να είναι ριζοσπαστικοί στην οικονομία, θα είναι ριζοσπαστικοί στους θεσμούς, στην αντιπαράθεση, στη συκοφαντία, στη σκευωρία εναντίον όλων των πολιτικών αντιπάλων.

Δημοσιογράφος: Υποθέτω, κ. Πρόεδρε, εσείς προσωπικά δεν πρόκειται να συντρέξετε σε ένα τέτοιο έγκλημα.

Ευ. Βενιζέλος: Με συγχωρείτε, βλέπετε τέτοιο ενδεχόμενο;

Δημοσιογράφος: Το ρωτώ για να είμαστε…

Ευ. Βενιζέλος: Μα εγώ δεν είμαι εδώ, δεν είμαι στο δημόσιο βίο γενικότερα, για να εκφράζω την άποψη ενός κόμματος σε θέματα όπως το Σύνταγμα ή σε θέματα όπως η εθνική στρατηγική ή σε θέματα όπως η εξωτερική πολιτική. Έχω μία υποχρέωση να μιλάω στο όνομα της αλήθειας και του εθνικού συμφέροντος, δεν με ενδιαφέρει καμία μικροκομματική σκοπιμότητα. Επιπλέον, κατά παράδοση, η οποία γίνεται απολύτως σεβαστή, η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι εκτός πάσης κομματικής πειθαρχίας. Αυτό έγινε σεβαστό από όλα τα κόμματα σε όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης. Και, εν πάση περιπτώσει, αν δεν ρωτά εμένα, δεν ρωτά τον κ. Λοβέρδο, που είναι καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, που είμαστε μέσα στη Βουλή, ποιον ρωτά το κόμμα μας, στο οποίο ανήκουμε, αν δεν ρωτά την κοινοβουλευτική ομάδα;

Λοιπόν, αυτές είναι κινήσεις οι οποίες δημιουργούν στρατηγική σύγχυση, διότι, εκεί που έχεις στο στόχαστρο την επίθεση που κάνει η κυβέρνηση κατά των Θεσμών, καλείς την Κυβέρνηση, από ίση απόσταση, να σου πει εάν συμφωνεί και εάν συμφωνεί και η αξιωματική αντιπολίτευση. Αλλά και να συμφωνήσει η αξιωματική αντιπολίτευση, που δεν συμφωνεί προφανώς, δεν αρκεί αριθμητικά, αριθμητικά εξαρτάσαι από τη συμφωνία του κ. Τσίπρα.

Δημοσιογράφος: Πάντως αυτή η αδιαφορία της ηγεσίας προς αυτά που λέτε εσείς ή ο κ. Λοβέρδος κ.λπ. δεν φαίνεται να υπάρχει και με τα άλλα μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου. Γίνονται συμβιβασμοί εκεί, απ’ ό,τι γνωρίζω.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτό το παρακολουθείτε εσείς, ως έμπειροι συντάκτες βλέπετε πώς κινείται το Κίνημα Αλλαγής, τι γίνεται στο πολιτικό Συμβούλιο, εγώ δεν μετέχω σε αυτά, δεν με ενδιαφέρουν αυτά, εμένα με ενδιαφέρουν τα θεμελιώδη πράγματα για τη χώρα και για την παράταξη. Γιατί η παράταξη θα πάει μπροστά, η παράταξη θα πείσει ως δημοκρατική παράταξη που εκφράζει το δημοκρατικό κέντρο, την κεντροαριστερά, η δημοκρατική παράταξη, εν ευρεία εννοία, θα πάει μπροστά όταν έχει καθαρή γραμμή. Την αυτονομία δεν την κατακτάς λέγοντας, έχω ίσες αποστάσεις, την κατακτάς λέγοντας ουσιαστικά και υπεύθυνα πράγματα. Δεν θα σε ψηφίσει ένας ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ που προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, επειδή είσαι κοντά στο ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα προτιμήσει τον μικρό λαϊκιστή έναντι του μεγάλου λαϊκιστή. Θα προτιμήσει ένα κόμμα το οποίο λέει καθαρά την άποψή του για τη χώρα και τιμά τον αγώνα που έδωσε το κόμμα αυτό από το 2010 έως το 2015. Δεν χαρίζουμε την περίοδο ούτε 2010-2012, ούτε την περίοδο 2012-2015, στη Νέα Δημοκρατία ή σε άλλους, είναι η περίοδος της δικής μας ευθύνης και είναι το μεγάλο ιστορικό κεκτημένο της παράταξης, η οποία έχει τη δική της ευθύνη για την κρίση.

Αναλάβαμε πολύ μεγαλύτερη ευθύνη –και σας μιλάω εγώ που δεν μετείχα στη διακυβέρνηση της δεκαετίας του ‘80 και δεν είχα ασκήσει καθήκοντα Πρωθυπουργού ή Υπουργού Οικονομικών μέχρι το 2011– αλλά προσπαθήσαμε, όχι μόνο να αναλάβουμε την ευθύνη, να τιμήσουμε την εντολή και να συμβάλουμε στο να σταθεί η χώρα όρθια εντός Ευρώ και εντός Ευρώπης, και ήρθαν όλοι και είπαν ότι είχαμε δίκιο. Το είπε η Νέα Δημοκρατία, το είπε η ΔΗΜΑΡ, το είπε, εν τέλει, και ο κ. Τσίπρας με τον κ. Καμμένο, αφού έκαναν τη μεγάλη ζημία, την ανεπανόρθωτη ζημία.

Δημοσιογράφος: Υπάρχουν κάποιοι που καλοβλέπουν στην παράταξή σας το ενδεχόμενο συνεργασίας με το ΣΥΡΙΖΑ;

Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, δεν είναι αυτή η βούληση της βάσης της παράταξης. Συνεργασία με το ΣΥΡΙΖΑ πότε, τώρα; Θα ήταν αστείο. Μετά τις εκλογές;

Δημοσιογράφος: Μετά τις εκλογές.

Ευ. Βενιζέλος: Συνεργασία χωρίς το πρώτο κόμμα δεν υπάρχει αριθμητικά, εκτός εάν θέλεις να οδηγήσεις τη χώρα ξανά σε εκλογές με απλή αναλογική και εκεί να είναι έτοιμος να πεις τι ακριβώς προτείνεις, τι είδους συμφωνίες προτείνεις, με ποιους και γιατί και πώς και τι θα γίνει στο ενδιάμεσο. Γιατί εδώ κάθε εβδομάδα που χάνεται είναι όχι απλώς επιβλαβής, είναι θανατηφόρα για τη χώρα, διότι τώρα κινδυνεύουμε να κάνουμε ξανά έναν κύκλο κρίσης. Θα βγαίναμε από την κρίση το 2015, μπήκαμε ξανά στον κύκλο της κρίσης, δευτερογενής κρίση, μέχρι τώρα. Τώρα αγωνιζόμαστε…

Δημοσιογράφος: Τι εννοείτε, κ. Πρόεδρε, γιατί η κυβέρνηση λέει ότι κάθε εβδομάδα μας βγάζει από το…

Ευ. Βενιζέλος: Κύριε Ντσούνο, αγωνιζόμαστε να γυρίσουμε στα δεδομένα του 2014.

Δημοσιογράφος: Βγαίνουμε από το μνημόνιο, κ. Πρόεδρε, τον Αύγουστο.

Ευ. Βενιζέλου: Εάν δεν γίνει επανόρθωση στρατηγική το 2018, τότε θα ξανακάνουμε τρίτο κύκλο, τριτογενής κρίση, αλλά ο κ. Τσίπρας ενδιαφέρεται...

Δημοσιογράφος: Το ακούω αυτό που λέτε. Η κυβέρνηση λέει ότι κάθε εβδομάδα που έρχεται, πλησιάζει πιο κοντά στην έξοδο –και καθαρή μάλιστα κατά κάποιους– από το μνημόνιο.

Ευ. Βενιζέλος: Καλά, εντάξει. Νομίζω ότι το αφήγημα της καθαρής εξόδου έχει γίνει πια ανέκδοτο, διότι, τι καθαρή έξοδο; Έχει αναλάβει δεσμεύσεις για σοβαρή μείωση συντάξεων το 2019, για μείωση του αφορολογήτου το 2020 –μπορεί αυτά να έρθουν και πιο μπροστά– έχει αναλάβει δεσμεύσεις για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, κολοσσιαίο δηλαδή πλεόνασμα, μέχρι και το 2022, έχει αναλάβει δεσμεύσεις για πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2060. Όλοι λένε ότι θα υπάρχει ο συνήθης μηχανισμός εποπτείας, ούτως ή άλλως, για τις χώρες που έχουν χρέη προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και όλοι λένε ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στο χρέος, ακόμη και μικρή παρέμβαση, μικρότερη από αυτήν που χρειάζεται, θα συνδεθεί με όρους, δηλαδή με μνημόνιο. Άρα, τι έχουμε; Έχουμε ένα καραμπινάτο μνημόνιο με επιτήρηση, με δεσμεύσεις, χωρίς δάνειο.

Λέει ο κ. Τσακαλώτος, δεν θα πάμε στην προληπτική πιστωτική γραμμή. Θα μας διευκόλυνε να δανειζόμαστε φθηνά και να δανείζονται και οι τράπεζες φθηνά, ώστε να δανείζονται οι επιχειρήσεις φθηνά, ώστε να υπάρχει ανάπτυξη και να υπάρχει απασχόληση, αλλά θα κάνουμε ένα δικό μας αποθεματικό, ένα cash buffer, ας πούμε. Και του λέω, έλα να μου πεις στη Βουλή, που σου κάνω επερώτηση, πώς θα το φτιάξεις, πόσο θα είναι, πόσο θα κοστίζει και πόσο θα διατηρηθεί αυτό το αποθεματικό, αυτό το cash buffer και δεν έρχεται, λέει, έχω δουλειές τον Μάρτιο. Αλλά χθες πήγε στη Βουλή να απαντήσει στον κ. Κουτσούκο για το γραφείο προϋπολογισμού της Βουλής, αναφερόταν και σε εμένα, αλλά όταν του είπε ο κ. Κουτσούκος, γιατί δεν έρχεσαι να απαντήσεις και στην επερώτηση για το αποθεματικό ασφάλειας και για την προληπτική πιστωτική γραμμή; Απορία ψάλτου βηξ.

Δημοσιογράφος: Αναφέρθηκε σε εσάς, ότι εσείς διώξατε την προηγούμενη ηγεσία, ενώ εκείνοι κράτησαν τον κ. Λιαργκόβα.

Ευ. Βενιζέλος: Εντάξει, όπως ξέρετε το αρχικό γραφείο, που είχε άλλο καθεστώς, παραιτήθηκε κάποια στιγμή, διότι δεν μπορούσε να παρακολουθήσει την προσπάθεια που έκανε η χώρα να παραμείνει στο Ευρώ εφαρμόζοντας το μνημόνιο.

Δημοσιογράφος: Έχουμε τη Novartis, κ. Πρόεδρε.

Ευ. Βενιζέλος: Σήμερα το απόγευμα θα παρουσιάσουμε στο Υπουργείο Εξωτερικών στο αμφιθέατρο «Γιάννος Κρανιδιώτης» μαζί με τον κ. Κοτζιά και τον κ. Θεοδωράκη το βιβλίο του Νίκου Μέρτζου «Το Μακεδονικό» και νομίζω ότι θα διεξαχθεί μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, αν και κατά τη γνώμη μου οι έως τώρα ενδείξεις και η εσωτερική πολιτική κατάσταση στα Σκόπια δεν μου δημιουργούν την αίσθηση ότι θα φτάσουμε σε λύση.

Δημοσιογράφος: Άρα αυτά που λέει ο κ. Καμμένος για…

Ευ. Βενιζέλος: Νομίζω ότι τα λέει εκ του ασφαλούς, επειδή έχει λάβει το μήνυμα από τον κ. Τσίπρα ότι δεν φαίνεται να υπάρχει λύση.

Δημοσιογράφος: Τώρα παρακάτω, στη Novartis. Η κυβέρνηση λέει, υπάρχει και το δημοσίευμα σήμερα της Εφημερίδας των Συντακτών για τον κ. Φρουζή, λέει ότι δικαιωνόμαστε σε αυτά που έχουμε πει για τη Novartis, είναι ένα καραμπινάτο σκάνδαλο και πρέπει να το ψάξουμε μέχρι τέλους.

Ευ. Βενιζέλος: Εδώ υπάρχει η εξής πολύ μεγάλη επικοινωνιακή απάτη, η Novartis βεβαίως είναι ένα πολύ μεγάλο διεθνές ιατροφαρμακευτικό σκάνδαλο. Σε καμία χώρα δεν τόλμησε κανείς να πει ότι υπήρχε εμπλοκή πολιτικών, εδώ ένα υπαρκτό, διεθνές ιατροφαρμακευτικό σκάνδαλο, το οποίο μένει αδιερεύνητο στην πραγματικότητα, γιατί κανείς δεν ασχολείται με τη διάσταση αυτή την πραγματική, μετατράπηκε σε σκευωρία εναντίον πολιτικών αντιπάλων. Πόσων; Ενός Υπουργού Υγείας, δύο Υπουργών Υγείας, τριών, πέντε Υπουργών Υγείας; Ok. Δύο Πρωθυπουργών και του υπηρεσιακού Πρωθυπουργού και εναντίον μου, που είμαι παντελώς άσχετος, που δεν ήμουν ούτε Πρωθυπουργός, ούτε Υπουργός Υγείας και που την περίοδο που λένε ότι ήμουν Υπουργός Οικονομικών, δεν ήμουν Υπουργός Οικονομικών; Δηλαδή εδώ μιλάμε για μία κωμωδία, αλλά η ουσία ποια είναι; Η ουσία είναι ότι εάν δεν γίνει διερεύνηση στην προκαταρκτική Επιτροπή της Βουλής, εάν δεν έρθουν οι μάρτυρες να καταθέσουν, χωρίς να κρύβονται ή έστω και να κρύβονται, αλλά να υποστούν τη βάσανο της εξέτασης και αντεξέτασης, εάν δεν συγκεντρωθούν στοιχεία, εάν δεν κληθεί ο κ. Φρουζής να καταθέσει, που ζητά εξηγήσεις από την εταιρία, που λέει ότι αυτός δεν είχε δικαίωμα να διαχειρίζεται λογαριασμούς και οικονομικά μέσα,   δεν θα διερευνηθεί αυτό πουθενά. Γιατί…

Δημοσιογράφος: Η κυβέρνηση λέει ότι αν συνεχίσει η συζήτηση στην προκαταρκτική, δεν θα διερευνηθεί το σκάνδαλο.

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, κρατήστε το αυτό, θα σας πω τι σημαίνει αυτό. Εάν δεν το διερευνήσει η προκαταρκτική, δεν θα διερευνηθεί πουθενά, γιατί η δικαιοσύνη μάς είπε ήδη ότι είναι αναρμόδια και γι’ αυτό το έστειλε στη Βουλή και ούτως ή άλλως είναι αναρμόδια γιατί αυτό λέει ο νόμος, αυτό λέει το Σύνταγμα, αυτό λέει η νομολογία επί δύο αιώνες και η σταθερή νομολογία των τελευταίων 45 ετών της μεταπολίτευσης. Η δικαιοσύνη δεν έχει δουλειά, η δικαιοσύνη θα είχε δουλειά εάν κάποιος βρεθεί να έχει βάλει το χέρι στο μέλι, να έχει λογαριασμούς, να έχει ακίνητα, αυτός θα βρεθεί και θα τιμωρηθεί.

Δημοσιογράφος: Η διαδρομή του χρήματος πρέπει να βρεθεί.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτός που κατηγορείται όμως συκοφαντικά, αυτός που είναι θύμα σκευωρίας, αυτός εναντίον του οποίου λέγονται τα λόγια χωρίς αποδείξεις, χωρίς τίποτα, δεν έχει τρόπο να αμυνθεί, θα μείνει έτσι. Αυτό που λένε οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ στην Επιτροπή είναι ανατριχιαστικό, λένε το εξής: «κάνουμε μία ερμηνεία σκοπιμότητας του Συντάγματος και του νόμου, ώστε να μην πούμε εμείς ότι υπάρχει παραγραφή, να τους στείλουμε στη δικαιοσύνη να πει ότι υπάρχει παραγραφή και αναρμοδιότητα», αυτό είναι. Αλλά, όταν τους λες, αφήστε την παραγραφή τώρα, πηγαίνετε στην ουσία, φωνάξτε τον κ. Φρουζή, φωνάξτε τη διοίκηση της Novartis, φωνάξτε όλους όσοι είναι μέσα στα στοιχεία που στέλνει η Novartis στην Αμερική, ζητήστε τα στοιχεία και εσείς, τα οποία στέλνονται στην Αμερική και είναι γνωστό ότι πηγαίνουν στην Αμερική, τίποτα. Άρα, είναι δυνατόν να έχουν αυτή τη βάρβαρη στάση και να σου λένε «όχι, σε συκοφαντώ, κάνω μία σκευωρία, δεν κάνω καμία έρευνα και κάνω και μία ερμηνεία του Συντάγματος για να εξυπηρετήσω μία σκοπιμότητα».

Δημοσιογράφος: Μάλιστα. Πριν σας αποχαιρετίσουμε είναι κομβική χρονιά το 2018;

Ευ. Βενιζέλος: Ελπίζω και η ανάγκη της χώρας είναι να είναι χρονιά εκλογών.

Δημοσιογράφος: Ελπίζω…

Ευ. Βενιζέλος: Ελπίζω να είναι.

Δημοσιογράφος: Ευχαριστούμε πολύ.

Ευ. Βενιζέλος: Η χώρα έχει ανάγκη από αλλαγή συσχετισμών.

Δημοσιογράφος: Ευχαριστούμε, κ. Πρόεδρε.

Ευ. Βενιζέλος: Ευχαριστώ κι εγώ. Καλή συνέχεια.

https://www.evenizelos.gr/mme/interviews/420-interviews2018/5766-synentefksi-ev-venizelou-ston-skai-stin-ekpompi-atairiastoi.html