Αποτυχημένα κράτη δημιουργεί ο φορολογικός ανταγωνισμός

του Λεωνίδα Βατικιώτη

Αντιμέτωποι με το άγνωστο είναι δεκάδες χιλιάδες τελειόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην αμερικανική πολιτεία της Λουιζιάνας καθώς δεν ξέρουν αν τον Σεπτέμβριο θα μπορέσουν να φοιτήσουν στα τριτοβάθμια ιδρύματα της Πολιτείας τους.

Το ερώτημα γίνεται εξαιρετικά πιεστικό για τους πιο φτωχούς μαθητές, που δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν μόνοι τους τις σπουδές τους, καθώς αφορά τις υποτροφίες που θα χορηγήσει η Πολιτεία, με όλα τα ενδεχόμενα να είναι

ανοιχτά. Ακόμη κι η πλήρης κατάργηση των υποτροφιών που θα απαλλάξει τα πολιτειακά οικονομικά από ένα κόστος ύψους 233 εκ. δολ. Άλλες επιλογές που είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (ακόμη και στην οθόνη των υπολογιστών με τη βοήθεια δημοφιλών παιχνιδιών στο ίντερνετ όπου οι επισκέπτες καλούνται να λύσουν το παζλ της κάλυψης του δημοσιονομικού ελλείμματος, πχ solvethebudget.com) περιλαμβάνουν την μείωση των επιχορηγήσεων στα πανεπιστήμια, την μείωση ακόμη και την κατάργηση των επιδοτήσεων στην υγεία και τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, ακόμη και των εισαγγελέων!

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι πολίτες της Λουζιάνας πρέπει να λύσουν το γρίφο ενός σταθερά συρρικνούμενου προϋπολογισμού.  Μόλις πρόσφατα, το 2016 το ίδιο ερώτημα απαντήθηκε με μια αύξηση στα δίδακτρα πανεπιστημίων και κολλεγίων κατά 50%, άμεσο αποτέλεσμα της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης από το 2008 ως το 2016 κατά 39%. Μείωση που οδήγησε τα δίδακτρα να αυξηθούν κατά 3.500 δολάρια κατά μέσο όρο, με άμεση συνέπεια οι πιο φτωχοί φοιτητές να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, ένα άλλο μέρος να καταφύγει στις τράπεζες κάνοντας αίτηση για φοιτητικό δάνειο και όλοι σχεδόν οι φοιτητές να επιβαρύνουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς που κλήθηκαν να καλύψουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα της πολιτείας. Κάτι παρόμοιο θα γίνει για μια φορά ακόμη και τον Ιούλιο στη Λουζιάνα, οπότε λήγει μια προσωρινή αύξηση στους έμμεσους φόρους που είχε επιβληθεί με ημερομηνία λήξης, και τα νομοθετικά σώματα παρά τις μαραθώνιες συνεδριάσεις εμφανίζονται απρόθυμα να ψηφίσουν παράταση της φορολογίας.

Το παράδειγμα της Λουιζιάνας δεν είναι μοναδικό, ούτε καν ακραίο. Η εμπειρία του άγριου αμερικανικού Νότου που αυτούσια επαναλαμβάνεται και στο Κάνσας, σύμφωνα με τους Τάιμς της Νέας Υόρκης της 8^ης Μαρτίου, «είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή η ομοσπονδιακή κυβέρνηση “τρέχει” μια εκδοχή της οικονομικής πολιτικής αυτών των πολιτειών» που δε διστάζει να τις χαρακτηρίσει αποτυχημένες!

Η ομοιότητα έγκειται στις υποσχέσεις που αφειδώς διένειμε ο Τραμπ τον Δεκέμβριο για να δικαιολογήσει τη φορολογική μεταρρύθμιση έχοντας ως κοινό παρανομαστή μια υποτιθέμενη έκρηξη επενδύσεων, που θα οδηγήσει σε μια πρωτοφανή οικονομική μεγέθυνση. Οι ομοιότητες είναι πράγματι εντυπωσιακές. Δέκα χρόνια πριν κυβερνήτης της Λουζιάνα ήταν ο 36χρονος Μπόντι Τζιντάλ, θεωρούμενος και «παιδί θαύμα» των Ρεπουμπλικανών ο οποίος μαζί με το δικαίωμα στους καθηγητές να διδάσκουν κι άλλες θεωρίες πέραν της κλιματικής αλλαγής και της θεωρίας της εξέλιξης, οδήγησε τη φορολογία των επιχειρήσεων σε πολύ χαμηλά επίπεδα, διπλασιάζοντας σχεδόν το επίπεδο των φοροαπαλλαγών. Η οικονομική ανάπτυξη που είχε υποσχεθεί δεν έφτασε ποτέ. Στη θέση της όμως ήρθε, πρώτο, μια διαρκή και παρατεταμένη κρίση στα δημόσια οικονομικά της Πολιτείας, δεύτερο, η απογείωση του πλούτου των πλουσίων καθώς οι φοροαπαλλαγές στο τέλος των δύο θητειών του «παιδιού θαύματος» των Ρεπουμπλικανών είχαν οδηγήσει τις εταιρείες να πληρώνουν μόνο το 20% του φόρου που πλήρωναν πριν την εκλογή του το 2008, και, τρίτο «η μεσαία τάξη και οι φτωχοί κάτοικοι έμειναν να παλεύουν με τα σχολεία, τα νοσοκομεία και άλλες υπηρεσίες».

Η ίδια δραματική κατάσταση παρατηρήθηκε και στο Κάνσας. Το 2012-2013 μια άλλη παρέα Ρεπουμπλικανών θαυματοποιών ανακοίνωσε ένα γενναίο πρόγραμμα μείωσης της φορολογίας των επιχειρήσεων, με πιο εμβληματική περίπτωση την μείωση κατά 25% του υψηλότερου φορολογικού συντελεστή, που πολύ σύντομα, το 2014, οδήγησε σε μια μείωση των δημοσίων εσόδων κατά 8% κι ένα κενό στα αναμενόμενα έσοδα κατά 338 εκ. δολ. Η κρίση που προκλήθηκε ήταν τόσο σοβαρή ώστε ο οίκος αξιολόγησης Moody’s μείωσε την βαθμολογία της μεσοδυτικής πολιτείας για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια, αμφισβητώντας την ικανότητα της διοίκησης να διαχειριστεί τα δημόσια οικονομικά της Πολιτείας!

Το καταστροφικό αποτέλεσμα από την μείωση της εταιρικής φορολογίας, όσο κι αν είναι προφανές σε κάθε αμερόληπτο πολίτη, είχε θαφτεί μέσα σε μια θάλασσα υποσχέσεων. Έγραφε για παράδειγμα ο Σαμ Μπρόουνμπακ κυβερνήτης του Κάνσας στις 27 Ιουλίου 2012 σε άρθρο του, με τίτλο «Απαραίτητη η μείωση των φόρων για τη μεγέθυνση της οικονομίας», τα εξής: «Η νέα μας φιλική προς την οικονομική μεγέθυνση φορολογική πολιτική θα είναι σαν ένεση αδρεναλίνης στην καρδιά της οικονομίας του Κάνσας. Θα ανοίξει το δρόμο για τη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, θα φέρει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στο Κάνσας, και θα βοηθήσει να κάνουμε την πολιτεία μας το καλύτερο μέρος στην Αμερική για να να ξεκινήσεις και να μεγαλώσεις μια μικρή εταιρεία. Θα αφήσει περισσότερα από 1 δισ. δολάρια στα χέρια των πολιτών του Κάνσας. Μια επεκτεινόμενη οικονομία κι ένας αυξανόμενος πληθυσμός θα ωφελήσουν άμεσα τα σχολεία μας και τις τοπικές κυβερνήσεις»…

Είναι υποσχέσεις που ακούγονται εκ νέου σήμερα κι όχι μόνο στις ΗΠΑ από τον Τραμπ, αλλά και στην Ελλάδα από τον Κ. Μητσοτάκη που έχει τοποθετήσει τη μείωση της φορολογίας στο επίκεντρο των εξαγγελιών του, κρύβοντας φυσικά ότι το κόστος τους θα είναι περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες…

Με νόμους και στο φως της ημέρας η φοροαποφυγή των πολυεθνικών

Το πρόσφατο ρεπορτάζ των Financial Times (11 Μαρτίου) για την κάθετη μείωση της φορολογίας των πολυεθνικών επιχειρήσεων έδειξε ποιος είναι ο μεγάλος κερδισμένος του παγκόσμιου αγώνα δρόμου μείωσης των φορολογικών συντελεστών. Εν συντομία και με βάση ανάλυση ισολογισμών εκ μέρους των συντακτών, η πραγματική φορολογία των πολυεθνικών επιχειρήσεων, όπως προκύπτει από το φόρο που πράγματι πληρώνουν κι όχι από τον ποσοστιαίο φορολογικό συντελεστή, μειώθηκε από το 2008 κατά 9%. Διευρύνοντας την περίοδο αναφοράς και ξεκινώντας από το 2000, η εταιρική φορολογία μειώθηκε από 34% στο 24%! Στον αντίποδα μάλιστα αυτής της πολιτικής στήριξης του μεγάλου κεφαλαίου που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις, η φορολογία των φυσικών προσώπων από το 2008 αυξήθηκε κατά 6%, με βάση στοιχεία της KPMG.

Αναζητώντας την άκρη του νήματος αυτής της σιωπηρής φορολογικής αντι-μεταρρύθμισης που είναι σε εξέλιξη από την μια άκρη του κόσμου ως την άλλη, η συζήτηση περί φορολογικών παραδείσων παραπλανά. Γιατί, όσο ιλιγγιώδη κι αν είναι τα ποσά που αποκαλύπτονται κάθε φορά με τα Panama ή τα Paradise Papers ωχριούν μπροστά στα δισεκατομμύρια που αποθησαυρίζουν κάθε χρόνο οι εταιρείες, λόγω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών στην ίδια την ΕΕ!

Στο πίνακα που παρατίθεται φαίνεται η κάθετη μείωση του μέσου φορολογικού συντελεστή των εταιρειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που από 35,20% το 1997 έπεσε στο 21,51% το 2017, κι αφού μάλιστα διανύσαμε μια δημοσιονομική κρίση χωρίς πρόσφατο προηγούμενο, όταν κανονικά θα έπρεπε να είχε αυξηθεί η φορολογία σε αυτούς που είχαν να πληρώσουν! Έχει σημασία πώς στην κούρσα μείωσης της εταιρικής φορολογίας δεν πρωταγωνιστούν οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που φημίζονται για την κλίση τους σε κάθε νεοφιλελεύθερη τάση. Δεσπόζει για παράδειγμα η Γερμανία που έχει μειώσει την φορολογία των επιχειρήσεων από το 2003 κατά ένα τρίτο σχεδόν: από 39,58% σε 30%. Ή η Αυστρία και η Φινλανδία που έχουν μειώσει την εταιρική φορολογία, και αναφερόμαστε πάντα στην επίσημη, την ονομαστική, όχι την πραγματική, από 29% και 34% σε 20% και 25%.

Τούτης της πραγματικότητας δοθείσας, φαίνεται ότι η συμβολή του ανεπτυγμένου οικονομικά κόσμου στην αδηφαγία των επιχειρήσεων που ζητούν ολοένα και περισσότερες φοροαπαλλαγές είναι αρνητική. Με τη στάση τους τις ενθαρρύνουν. Αντί να βάλουν ένα φρένο, υλοποιώντας την έκκληση των Τάιμς της Νέας Υόρκης που από το σημείωμα της σύνταξης έγραφαν στις 8 Μαρτίου «ανακαλέστε τις μειώσεις φόρων!», συμμετέχουν στον μειοδοτικό διαγωνισμό και τον τροφοδοτούν κι ας γνωρίζουμε όλοι ότι οι φορολογικοί παράδεισοι μοιάζουν με το οργανωμένο έγκλημα: πάντα θα βρίσκονται ένα βήμα μπροστά σε τεχνογνωσία από τους  διώκτες τους.

Η θεσμοθετημένη μείωση των φορολογικών συντελεστών στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν δημιουργεί μόνο τους όρους για νέες δημοσιονομικές κρίσεις, καθώς το κενό που αφήνει η Microsoft είναι αδύνατο να το καλύψει ο αμερικανός φορολογούμενος. Παράλληλα, οξύνει και τις ανισότητες, καθώς η αναδιανεμητική πολιτική που ως στόχο έχει να αμβλύνει τις αντιθέσεις που δημιουργεί η σχέση κερδών – μισθών, στερείται εργαλείων. Παύει να έχει μέσα παρέμβασης, με αποτέλεσμα η φτώχεια να προβάλλει ακόμη πιο απειλητική!

https://eleutheriellada.wordpress.com/2018/03/21/%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%AF-%CE%BF-%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BB/#more-95154