Φορολογική συμμόρφωση και επιβολή

Η φορολογική συμμόρφωση είναι η ενσυνείδητη, εθελοντική και ορθολογική συμπεριφορά, που οδηγεί σε πράξεις σεβασμού, παρακολούθησης και υπακοής στη φορολογική νομοθεσία και τους σχετικούς κανόνες.

Τι συμβαίνει στην πράξη;

Ακόμα και οι πιο ξεκάθαροι νόμοι και κανονισμοί επιδέχονται διαφορετικών ερμηνειών (η φορολογική διοίκηση και ο φορολογούμενος, δεν δίνουν πάντα την ίδια ερμηνεία, καθώς βλέπουν τις διατάξεις από διαφορετική οπτική γωνία, έχοντας κατά νου τα δικά τους συμφέροντα). Η έννοια της υπεράσπισης του δημοσίου συμφέροντος δεν βρίσκει ευήκοα ώτα σε αυτή την περίπτωση.

Για ποιους λόγους δεν υπάρχει φορολογική συμμόρφωση και τι μπορεί να γίνει;

1. Χαμηλό φορολογικό ηθικό (κυνικότητα, εγωισμός, ατομική στάση αποφυγής συμμόρφωσης). Αυτό δύσκολα αλλάζει βραχυπρόθεσμα, αν και υπάρχουν θετικά παραδείγματα από άλλες προβληματικές συμπεριφοράς (π.χ., οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ).
2. Χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο (η νομοθέτηση δεν απευθύνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, ούτε είναι γραμμένη με τέτοιον τρόπο που να είναι εύκολα κατανοητή). Αυτό δεν αλλάζει βραχυπρόθεσμα.
3. Δυσκολία στην παρακολούθηση και την εφαρμογή των νόμων (η απλούστευση των διαδικασιών είναι ζήτημα κομβικής σημασίας, καθώς και η αξιοποίηση της πληροφορικής τεχνολογίας και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης). Απαιτείται απλοποίηση της νομοθεσίας και εκλαΐκευση αυτής.
4. Ύπαρξη τομέων στην οικονομία που είναι δύσκολα διαχειρίσιμοι για φορολογικούς σκοπούς (συναλλαγές με μετρητά, διεθνείς και ενδοομιλικές συναλλαγές, παροχή υπηρεσιών). Χρειάζεται αποκάλυψη των τομέων όπου κρύβεται το χρήμα και δημιουργία εμποδίων στην απόκρυψή του.
5. Υποκειμενική αντίληψη ότι ο κίνδυνος αποκάλυψης της φοροδιαφυγής είναι μικρός και ότι το προσωπικό οικονομικό όφελος από τη φοροδιαφυγή είναι μεγάλο (ιδιαίτερα διαδεδομένη στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τις ατομικές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες). Πρέπει να αλλάξει αυτή η αντίληψη με τη βοήθεια επικοινωνιακού μηχανισμού, έτσι ώστε να είναι κατανοητό σε όλους ότι δεν είναι εύκολο να ξεφύγουν από το φορολογικό έλεγχο.
6. Αρνητική άποψη για το φορολογικό σύστημα και τη φορολογική αρχή (κύρια μέσω προσωπικών αρνητικών εμπειριών, κοινής γνώμης, και εχθρικής δημοσιότητας). Με την καθιέρωση διαλόγου με τις φορολογικές ομάδες και τη διάχυση της γνώσης, η φορολογική αρχή μπορεί να γίνει αρωγός του φορολογικά συμμορφωμένου πολίτη και επιτηδευματία.
7. Ισχυρή κουλτούρα διαφθοράς στην κοινωνία (η διαφθορά είναι γενικά αποδεκτή, εμφανίζονται ελάχιστες αντιστάσεις και υπάρχει αδυναμία αντιπαράθεσης). Είναι αναγκαία η υιοθέτηση μέτρων αντι-διαφθοράς.

Ποια είναι τα επίπεδα εθελοντικής συμμόρφωσης;

Η εθελοντική συμμόρφωση σε πολύ χαμηλό επίπεδο: δεν γίνεται τίποτα και δεν φέρνει αποτελέσματα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Η εθελοντική συμμόρφωση σε πολύ υψηλό επίπεδο: εμπλέκονται οι προσωπικές αξίες και κανόνες συμμόρφωσης και υπάρχει κουλτούρα αναχαίτισης της φοροδιαφυγής. Λειτουργεί αποτελεσματικά όταν η αποφυγή αντιλαμβάνεται από τα άτομα ως υποστηρικτικό μέσο. Σε αυτή την περίπτωση το αίσθημα διαδικαστικής δικαιοσύνης που υπάρχει στην κοινωνία παίζει σημαντικό ρόλο.

Ενδιάμεσα των δύο παραπάνω άκρων είναι:

(α) Η αναχαίτιση της φοροδιαφυγής, όπου οι προσωπικές αξίες υποκαθίστανται και το κίνητρο είναι σχετικά αδύναμο.
(β) Οι προσωπικές αξίες, που λειτουργούν αρκετά καλά, καθώς έχουν άμεση επίδραση στη συμπεριφορά.

Γενικά, η αντίληψη των πολιτών και των επιτηδευματιών είναι πολύ σημαντική για τη φορολογική συμμόρφωση: Αυτή αφορά στη συμπεριφορά των άλλων, τις αξίες τους, τη συμπεριφορά της φορολογικής διοίκησης, το αίσθημα δικαιοσύνης και την εμπιστοσύνη στη φορολογική διοίκηση.

Πως καταγράφεται το ιστορικό φορολογικής συμμόρφωσης;

Στο ένα άκρο είναι η λογική «οι κλέφτες και οι αστυνόμοι» (υπάρχει πλήρης αδιαφορία για την οπτική του φορολογούμενου). Στο άλλο άκρο είναι η λογική «των συνεργατών» (πρέπει να κατανοείται η οπτική του φορολογούμενου). Ενδιάμεσα είναι η λογική «της μελέτης» (οι φορολογούμενοι έχουν ενδιαφέρον και ως εκ τούτου πρέπει να ακούγονται και να τους δίνεται η δέουσα προσοχή, αλλά μέσα από την οπτική γωνία της φορολογικής διοίκησης).

Από εδώ και πέρα, που;

Οι φορολογικές αρχές δεν έχουν την πολυτέλεια να σχεδιάζουν συστήματα όπως αυτά τους εξυπηρετούν και να αγνοούν τις αντιλήψεις και τις ανάγκες της κοινωνίας. Αρκεί αυτές να μην είναι καθοδηγούμενες, επιβαλλόμενες και τεχνητά κατασκευασμένες. Τότε εξυπηρετούν ιδιοτελείς σκοπούς και εκπορεύονται να ομάδες, συνήθως επιχειρηματικών ή πολιτικών συμφερόντων, που δεν ενδιαφέρονται για το κοινωνικό σύνολο, την υγιή επιχειρηματικότητα και το δημόσιο συμφέρον.

Από την άλλη πλευρά, η απάντηση στα ερωτήματα δεν είναι να φέρνουμε στη διοίκηση την κοινωνία ή τους εκπροσώπους της μέσω των «κυλιόμενων θυρών» γιατί αυτή είναι μια κοντόφθαλμη αντιμετώπιση για ένα σοβαρό πρόβλημα.

Η φορολογική διοίκηση οφείλει να εμπλέκεται σε μια διαρκή ανακλαστική διαδικασία με την κοινωνία, να τη στοχάζεται για να σχεδιάσει με στρατηγική λογική το φορολογικό σύστημα, τη φορολογική διοίκηση, τα φορολογικά οφέλη, την ενσυνείδητη ηθική υπακοή στους νόμους, την εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών επιβολής των νόμων και την εμπέδωση αισθήματος φορολογικής δικαιοσύνης στην κοινωνία.

http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/forologiki-symmorfosi-kai-epiboli