της Ελένης Τριανταφυλλοπούλου
Η νεολαία βιώνει σήμερα με τον πιο εκρηκτικό τρόπο την αντίφαση ανάμεσα στις αντικειμενικές δυνατότητες της εποχής μας και το εφιαλτικό τοπίο που διαμορφώνει η καπιταλιστική κρίση. Το μέλλον που εγγυώνται στη νέα γενιά η ΕΕ, οι δυνάμεις του κεφαλαίου και οι πολιτικοί εκφραστές τους δεν είναι άλλο από την απλήρωτη δουλειά μικρού χρονικού διαστήματος χωρίς δικαιώματα, τη διά βίου επανακατάρτιση και το ξαναπέταγμα στο περιθώριο. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι νέοι συνειδητοποιούν συνεχώς ότι έχουν όλο και λιγότερα να χάσουν, όλο και λιγότερα που τους κρατούν «δεμένους» με αυτή την κοινωνία της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η ανεργία, η μαύρη και ανασφάλιστη εργασία, η απασχόληση χωρίς δικαιώματα, η στροφή στην ιδιωτική ασφάλιση και η «λύση» της μετανάστευσης έρχονται να εδραιωθούν ως η μόνη δήθεν εναλλακτική για την ζωή ενός νέου ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο πως το επερχόμενο νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό επιχειρεί να ολοκληρώσει το καθεστώς του σύγχρονου εργασιακού μεσαίωνα στοχεύοντας πρώτα και κύρια στη νέα γενιά. Ταυτόχρονα, το κομμάτι των νέων που βρίσκεται στην παραγωγή, ενώ διαρκώς μειώνεται, φαίνεται να κατέχει θέσεις οι οποίες είναι με τις χειρότερες συνθήκες εργασίας, σε σημαντικούς τομείς για την κερδοφορία και την κυκλοφορία του κεφαλαίου (τουρισμός, επισιτισμός, ψυχαγωγία, νέες τεχνολογίες). Στην πλειονότητα των χώρων αυτών, ο συνδικαλισμός είναι εξαιρετικά δύσκολος και συχνά παράνομος, ενώ η εργασία είναι σχεδόν πάντα ελαστική και μαύρη. Το μεγάλο στοίχημα λοιπόν για τη νέα γενιά κρίνεται στο κατά πόσο θα μπορέσει να επιτευχθεί η οργάνωση και ο αγώνας αυτού το κομματιού ώστε να βρεθεί στην καρδιά ενός νέου, ταξικά ανασυγκροτημένου και πολιτικά επικίνδυνου εργατικού κινήματος κόντρα στον αστικοποιημένο συνδικαλισμό των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ.
Με ποια αιτήματα και ποιες μορφές πάλης θα μπορέσει να αναδειχθεί σήμερα ένα αγωνιστικό ρεύμα νεολαιίστικης εργατικής αντίστασης; Σίγουρα, εύκολες απαντήσεις και δρόμοι δεν υπάρχουν. Ωστόσο, το νεολαιίστικο ταξικό «Όχι», όπως εκφράστηκε και στο δημοψήφισμα, δεν μπορεί να παραμείνει εσαεί στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων. Όσο και αν ωθείται στο σκοτάδι του περιθωρίου, η νεολαία καλείται σήμερα καθημερινά να απορρίψει με ταξική αποφασιστικότητα μια πραγματικότητα που τη θέλει σε ρόλο σύγχρονου δούλου και να συμβάλει στη συγκρότηση ενός απειλητικού αγωνιστικού μετώπου ρήξης και ανατροπής, που θα βάλει ένα τέρμα στην αντιλαϊκή λαίλαπα.
Ο ρόλος της νέας γενιάς
Σε κάθε περίοδο καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και ειδικότερα σε εποχές βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης, όπως η σημερινή, ο ρόλος της νέας γενιάς και του νεολαιίστικου κινήματος αναδεικνύεται ως ιδιαίτερο και καθοριστικό ζήτημα. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως μέσα στην τελευταία δεκαετία, στα πλαίσια των συνολικών αλλαγών και επιθέσεων στην εργατική τάξη και τα μεσαία στρώματα, η νεολαία έχει αποτελέσει το πειραματόζωο όπου δοκιμάζονται και εφαρμόζονται σε μεγαλύτερο βαθμό και με σκληρότερο τρόπο όλες οι αντιδραστικές τομές.
Η «γενιά Υ», όπως αποκαλούνται σε διεθνείς έρευνες οι νεοεισερχόμενοι στην παραγωγή, αποτελείται από όσους είναι γεννημένοι από το 1980 μέχρι και το 2000. Αποτελεί μια γενιά καταρτισμένη εν τω μέσω μιας τεχνολογικής έκρηξης, εξοικειωμένη με το διαδίκτυο, τους υπολογιστές και τα κοινωνικά δίκτυα. Ταυτόχρονα, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός νέου εργασιακού μεσαίωνα, αποτελώντας την πρώτη και κύρια λεία της μάστιγας της ανεργίας. Πρόκειται για μια γενιά που είδε το παρόν της και το μέλλον της να στιγματίζονται από την κρίση, που αδυνατεί να βρει θετικό όραμα και που η ζωή της διαπερνάται από ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. Μια γενιά που βίωσε και βιώνει την κατάρρευση των προσδοκιών της, αλλά και μια γιγαντιαία αναντιστοιχία μεταξύ των δυνατοτήτων της εποχής και της πραγματικότητας που ζει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, συνολικά στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ υπολογίζεται ότι πάνω από 4,5 εκατ. νέοι κάτω των 25 ετών είναι άνεργοι, με το συνολικό ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή αυτή κατηγορία να ανέρχεται στο 20% (22,5% στις χώρες της Ευρωζώνης). Την ίδια στιγμή, πάνω από 7,5 εκατ. νέοι ηλικίας 15-24 ετών, δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν, ούτε συμμετέχουν στην επαγγελματική κατάρτιση (οι λεγόμενοι «NEETs»- «not in employment, education or training»). Ο αριθμός αυτός μάλιστα αυξάνεται σε 18 εκατομμύρια άτομα αν συνυπολογιστούν και οι νέοι ηλικίας 25-29 ετών. Αρκεί ακόμη να σκεφτεί κανείς για να καταλάβει την πραγματική διάσταση του φαινομένου ότι σύμφωνα με το διεθνή ορισμό, άνεργος θεωρείται ένας νέος όταν στο διάστημα του τελευταίου μηνός αναζήτησε αλλά δεν βρήκε εργασία, ενώ απασχολούμενος, θεωρείται ο νέος, ο οποίος εργάστηκε το λιγότερο 1 ώρα επί πληρωμή την εβδομάδα.
Δεν είναι τυχαίο πως στην καρδιά των πολιτικών της ΕΕ τις τελευταίες δεκαετίες, από το Μάαστριχτ, την οδηγία Μπόλκενσταιν και τη μετέπειτα Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισαβόνας, οι νέοι αποτελούν πολύτιμη πηγή πόρων και βασικό κρίκο για την κατάργηση της σταθερής εργασίας και τη μετατροπή της σε «απασχολησιμότητα». Οι δεκάδες συνεδριάσεις των οργάνων της ΕΕ που έχουν γίνει από το 2008, με θέμα τη χαμένη γενιά της κρίσης, προσανατόλιζαν ουσιαστικά την καταπολέμηση της ανεργίας μέσα από προγράμματα μαθητείας, εύρεση πρακτικής άσκησης ή ευκαιρίες εθελοντισμού.
Από τις «μίνι-δουλειές» στη Γερμανία, τα «συμβόλαια μηδενικών ωρών» στη Βρετανία ή τις λεγόμενες «εφημερίες» (on-call θέσεις, όπου κάποιος καλείται σε δουλειά μόνο όταν υπάρχει ανάγκη) στην Ολλανδία, οι νέοι σε όλη την Ευρώπη είναι αυτοί που χτυπιούνται περισσότερο από την επισφάλεια, εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα ελαστικής απασχόλησης, ανασφάλιστης εργασίας, φθηνών απολύσεων, αλλά και διαφοροποιημένων μισθών. Στη Γαλλία, δέκα ακριβώς χρόνια από όταν η κυβέρνηση ντε Βιλπέν προωθούσε το Σύμφωνο Πρώτης Εργασίας (CPE), η κυβέρνηση Ολάντ-Βαλς καταθέτει το νέο νομοσχέδιο για την αλλαγή ολόκληρου του εργασιακού κώδικα, στο πλαίσιο των επιταγών του ΟΟΣΑ και της ΕΕ, αποσκοπώντας στην κατακρεούργηση των βασικών εργατικών δικαιωμάτων που κατακτήθηκαν τα τελευταία εκατό χρόνια. Καθόλου τυχαία λοιπόν, συνεχίζοντας τη γαλλική άνοιξη του 2006, μαθητές, φοιτητές και νέοι εργαζόμενοι διαδηλώνουν μαζικά σε απεργιακές συγκεντρώσεις με πάνω από ένα εκατομμύριο κόσμο, επιβεβαιώνοντας ότι η κατάσταση στη νεολαία είναι ένα καζάνι που βράζει και αναζητά αγωνιστικές διεξόδους έκρηξης της συσσωρευμένης οργής.
Ερχόμενοι στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα, η νέα βάρδια αμείβεται με μισθούς πείνας που με δυσκολία ξεπερνούν τα 400 ευρώ το μήνα ενώ καθημερινά έρχεται αντιμέτωπη με την απελευθέρωση των απολύσεων, τα τεράστια ποσοστά ανεργίας και τον κίνδυνο της φτώχειας. Τα νούμερα στα τριμηνιαία δελτία τύπου της ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνουν περίτρανα πως το φαινόμενο της ανεργίας έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις με μόνιμα χαρακτηριστικά, ενώ το ποσοστό των ανέργων σταθερά κλιμακώνεται όσο μικραίνουν οι ηλικιακές κατηγορίες (με το υψηλότερο -49%- να εμφανίζεται στις ηλικίες 15 έως 24 και το δεύτερο υψηλότερο -37,4%- στις ηλικίες 25 έως 29 σύμφωνα με τα στοιχεία του δ’ τριμήνου του 2015).
Συνοπτικά, την τελευταία εξαετία νομιμοποιήθηκαν και γενικεύθηκαν μέσα από το μνημονιακό νομοθετικό οπλοστάσιο οι μορφές ευέλικτης, ανειδίκευτης και ανασφάλιστης εργασίας, οι οποίες υλοποιούνται μέσω δήθεν πρακτικής εκπαίδευσης ή μαθητείας. Τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας στο Δημόσιο, τα βάουτσερ στον ιδιωτικό τομέα, ήρθαν να ανακυκλώσουν την ανεργία υποκαθιστώντας ουσιαστικά τα επιδόματα, αλλά και τις παλαιές παροχές ενός υπό κατάρρευση κοινωνικού κράτους. Παράλληλα, διευκολύνθηκαν τα καθεστώτα υπενοικίασης-δανεισμού-εργολαβικής παραχώρησης, ενώ η περιστασιακή και προσωρινού χαρακτήρα απασχόληση αποτελεί κανόνα για τα πιο παραγωγικά τμήματα του νεολαιίστικου δυναμικού. Σύμφωνα μάλιστα με την πρόσφατη έκθεση του ΙΝΕ -ΓΣΕΕ για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση του 2016 και τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη», η ποσοστιαία αναλογία των προσλήψεων μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας στο σύνολο των προσλήψεων μεταξύ 2009 και 2015 έχει υπερδιπλασιαστεί. Πιο συγκεκριμένα, το 2009, οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές εργασίας αντιστοιχούσαν στο 21% του συνόλου των προσλήψεων, ενώ το 2015 αντιστοιχούν στο 55%. Την περίοδο 2014-2015 οι νέες προσλήψεις με μερική απασχόληση παρουσιάζονται αυξημένες κατά 19,6% και με εκ περιτροπής εργασία κατά 45,6%.
Η δε παρουσία αυτών των μορφών απασχόλησης στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας ποικίλλει. Ωστόσο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης είναι ιδιαιτέρα διαδεδομένες σε σημαντικούς τομείς για την κερδοφορία και την κυκλοφορία του κεφαλαίου, οι οποίοι και απασχολούν κατά κύριο λόγο την εργαζόμενη νεολαία, όπως ο επισιτισμός, ο τουρισμός, το εμπόριο και οι τηλεπικοινωνίες. Μάλιστα διόλου τυχαία, οι τομείς αυτοί έχουν αναδειχθεί εν μέσω κρίσης ως οι νέοι δυναμικοί κλάδοι, με τις δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης να καταλαμβάνουν στη συγκεκριμένη έκθεση την πρώτη θέση ανάμεσα στους δέκα κλάδους με τη μεγαλύτερη συμβολή στην εξέλιξη της παραγωγικότητας το διάστημα 2010-2014.
Συμπληρώνοντας το πάζλ των αντεργατικών πολιτικών κεφαλαίου-ΕΕ-κυβερνήσεων, το επερχόμενο νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό αφορά πρώτα από όλα τη νέα γενιά. Το πακέτο μέτρων του τρίτου μνημονίου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έρχεται να καταργήσει ουσιαστικά την κοινωνική ασφάλιση ως αγαθό ενισχύοντας τα καθεστώτα σύγχρονης δουλείας, αλλά και διευρύνοντας την ανεργία και την ανασφάλιστη εργασία.
«Η κατάσταση είναι εξαιρετική… Πού θα σκορπίσουμε τις στάχτες του παλιού κόσμου;»
Με το πιο πάνω σύνθημα στόλισαν τους τοίχους του Πανεπιστημίου της Σορβόννης γάλλοι φοιτητές λίγο πριν από τη μεγαλειώδη πορεία της περασμένης Πέμπτης.
Από τη Γαλλία μέχρι την Ελλάδα, απέναντι σε αυτή την εφιαλτική εργασιακή κατάσταση, δεν μπορούμε παρά να αναμετρηθούμε και με νέα καθήκοντα. Απαιτείται καταρχήν να συνθέσουμε ένα νέο λεξιλόγιο της δικής μας αφήγησης, επαναπροσδιορίζοντας τις έννοιες του αγώνα, της απεργίας, του δικαιώματος. Είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί μια σύγχρονη Χάρτα Αναγκών και Δικαιωμάτων και ένα πλαίσιο διεκδικήσεων, το οποίο θα μπορεί να εκφράζει και να ενοποιεί τη νέα γενιά. Για μια ζωή ελεύθερη χωρίς μνημόνια και χρέος, χωρίς ευρώ και ΕΕ. Για να διεκδικηθεί τώρα η μείωση των ωρών εργασίας ώστε να υπάρξουν θέσεις για τους άνεργους και να εκπληρωθεί το αίτημα για μόνιμη και σταθερή δουλειά. Για μισθούς και αποδοχές στο ύψος των σύγχρονων αναγκών. Για να καταργηθεί η εργασία-λάστιχο, για ασφαλιστικά δικαιώματα, αλλά και για τη συγκρότηση σύγχρονων δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθερίων.
Σκορπίζοντας τις στάχτες ενός γερασμένου κόσμου που την καταδικάζει στο λυκόφως της επισφάλειας και της ανεργίας, η νεολαία μπορεί και πρέπει να βγει από το περιθώριο και να πρωταγωνιστήσει στην ιστορική υπόθεση της αντικαπιταλιστικής ανατροπής της επίθεσης, υπηρετώντας παράλληλα τη μακροπρόθεσμη και στρατηγική πλευρά των συμφερόντων της για τη συνολική απελευθέρωση των δυνάμεων της εργασίας από τα δεσμά της εκμετάλλευσης.
https://eleutheriellada.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου