Ο εφιάλτης κάθε δημοκρατικού -πόσω μάλλον αριστερού- πανεπιστημιακού δασκάλου: Να έρθει κάποια στιγμή που θα αναγκαστεί να διδάξει σε μια αίθουσα γεμάτη από χρυσαυγίτες φοιτητές.
Τα πρώτα χρόνια που δίδασκα στο πανεπιστήμιο (δηλαδή πριν είκοσι-εικοσιπέντε χρόνια), έχοντας την ανάμνηση των δικών μου φοιτητικών χρόνων της δεκαετίας του '70, που ο κανόνας ήταν πως οι φοιτητές είναι αριστεροί, βίωνα αυτό που αποκαλούσα τότε «αντίστροφο χάσμα γενεών»: να πρέπει να μάθεις στους φοιτητές σου τι σημαίνει να είσαι αριστερός ή έστω προοδευτικός. Και σκέφτομαι τώρα πως αυτό ήταν τουλάχιστον μια πρόκληση - για κάτι που και εφικτό ήταν και όχι χωρίς γοητεία. Να προσπαθείς
όμως να διδάξεις κριτική σκέψη σε ναζιστές, στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν αποκαρδιωτικά μάταιο, στη χειρότερη λίαν επικίνδυνο για τη σωματική σου ακεραιότητα.
Πριν τριανταπέντε χρόνια είχε κυκλοφορήσει μια ταινία αγγλο-αμερικανικής παραγωγής, με τίτλο Τα παιδιά από τη Βραζιλία. Κάποιοι ναζιστές προσπαθούν να αναβιώσουν το ναζισμό φροντίζοντας να υιοθετηθούν και να ανατραφούν κλώνοι του Χίτλερ από οικογένειες διάσπαρτες σε πολλές χώρες του αναπτυγμένου κόσμου. Καλοφτιαγμένο θρίλερ (με κάποια στοιχεία επιστημονικής φαντασίας), αλλά με μάλλον αφελές φιλοσοφικό υπόβαθρο. Ναζιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Ο εφιάλτης του πανεπιστημιακού που ανέφερα στην αρχή δεν θα προέλθει από κλώνους του Μιχαλολιάκου που μπήκαν στο πανεπιστήμιο, αλλά από τη «δουλειά» που κάνει η Χρυσή Αυγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Πέρα όμως από την επιρροή που έχει ασκήσει και που ασκεί ακόμη η Χ.Α. στο γυμνάσιο και στο λύκειο, που είναι πρόβλημα με τεράστιες διαστάσεις και όντως εφιαλτικές προοπτικές, υπάρχει και μια διάσταση που αφορά το μέλλον του ίδιου του πανεπιστημίου «εκ των ένδον». Είναι πλέον προφανές ότι ο στρατηγικός στόχος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση των πολιτικών κομμάτων και των κοινωνικών δυνάμεων που εξακολουθούν να μας εξουσιάζουν και να μας κυβερνούν είναι η μετατροπή των ελληνικών πανεπιστημίων σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Τα Ινστιτούτα αυτά είναι γνωστό ότι ήδη υπάρχουν. Το να είναι όμως αυτά ο μόνος θεσμός ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας θα είναι μια κατάσταση ποιοτικά διαφορετική. Μια κατάσταση που θα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα τα ιδρύματα αυτά ως προς την επικράτηση της φασιστικής και της ναζιστικής ιδεολογίας στους κόλπους τους, και όχι μόνο - χωρίς να είναι καν απαραίτητη η «αρωγή» της Χ.Α. ή της όποιας άλλης ακροδεξιάς οργάνωσης στο στάδιο της προετοιμασίας για το πανεπιστήμιο, δηλαδή στο σχολείο.
Ας θυμηθούμε λίγο την υλιστική προσέγγιση της ιδεολογίας. Σύμφωνα με αυτήν, η ιδεολογία δεν έρχεται από τον ουρανό, ούτε εκπηγάζει από τα μυαλά κάποιων σοφών όπως η Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Η ιδεολογία παράγεται μέσα σε συγκεκριμένους μηχανισμούς - όπως είναι η εκκλησία, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, το σχολείο, το πανεπιστήμιο. Ένα το κρατούμενο.
Το άλλο ζήτημα είναι ότι στην αντιμετώπιση του ναζισμού και του φασισμού τα όπλα σου δεν μπορεί να είναι μόνο νομικά και κατασταλτικά. Ακόμη και αν η ποινική δίωξη της Χ.Α. ως εγκληματικής συμμορίας τελικά οδηγήσει στη συρρίκνωσή της, αυτό που έχει σημασία είναι πως η ιδεολογία της έχει ήδη επικρατήσει σε εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού. Αν η Χ.Α. εξαφανιστεί, κάποια άλλη ή άλλες οργανώσεις παρόμοιου ιδεολογικού προσανατολισμού μπορεί να πάρουν τη θέση της - οι οποίες κιόλας, έχοντας «μάθει το μάθημα» της Χ.Α., μπορεί να είναι πιο προσεκτικές ως προς την κάλυψη του παράνομου μέρους των δραστηριοτήτων τους. Την ιδεολογία μόνο με ιδεολογία μπορείς να την πολεμήσεις.
Και ποια ή ποιες είναι οι ιδεολογίες που θα μπορούσαν να αντισταθούν στο ναζισμό; Σίγουρα όχι η κυρίαρχη -διεθνώς- ιδεολογία της εποχής μας, ο νεοφιλελευθερισμός. Ο οποίος, με το κεντρικό πρόταγμα της αύξησης του προσωπικού οφέλους διά μέσου του ανταγωνισμού, και ιδίως τώρα, την εποχής της κρίσης, όσους έχουν χάσει στο «παιχνίδι του ανταγωνισμού» τους οδηγεί απλούστατα στην απελπισία - και ως γνωστόν, η απελπισία είναι το αίμα που θρέφει τον βρικόλακα του ναζισμού. Αντι-ναζιστικές είναι οι ιδεολογίες που στηρίζουν αλλά και απορρέουν από αυτά στα οποία είναι πρώτα απ’ όλα ενάντιος ο ναζισμός - ήτοι τις αξίες του Διαφωτισμού και τους θεσμούς της δημοκρατίας. Ιδεολογίες όπως ο πολιτικός φιλελευθερισμός (που ιδίως στις μέρες μας καθίσταται ολοένα και εμφανέστερο ότι στην ουσία του πόρρω απέχει από τα προτάγματα του νεοφιλελευθερισμού), ο δημοκρατικός (αν και είπαμε: δεν υπάρχει άλλος) σοσιαλισμός, ή -για να αποφύγουμε τη σύνταξη καταλόγου «καλών» ιδεολογιών- κάθε ιδεολογία που σχετίζεται με τον ορθό λόγο, την κριτική σκέψη, και που προωθεί με τον τρόπο της τις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Ας επανέλθουμε τώρα στους μηχανισμούς που παράγουν ιδεολογία. Μάλλον πιο ολέθρια επικίνδυνη και από τα πυρηνικά όπλα είναι η άποψη που θέλει το πανεπιστήμιο αμέτοχο σε ιδεολογικές συζητήσεις και διακυβεύματα. Και είναι προφανές ότι η μετατροπή των πανεπιστημίων σε ΙΕΚ αυτή την άποψη -μεταξύ άλλων- εκφράζει και εξυπηρετεί. Η ιδιαιτερότητα του πανεπιστημίου ως μηχανισμού παραγωγής ιδεολογίας συνίσταται στο ότι πρώτα και κύρια εκεί διαμορφώνονται, αναπτύσσονται και αντιμάχονται μεταξύ τους οι ιδεολογίες που στηρίζουν τη δημοκρατία, συγκροτώντας κριτικά σκεπτόμενους πολίτες που είναι σε θέση να αντισταθούν στην ιδεολογία του ναζισμού και του φασισμού. Το νεοτερικό πανεπιστήμιο καταξιώνει την ύπαρξή του επί των αρχών του Διαφωτισμού. Θα μου πει κανείς, στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης υπήρχαν πανεπιστήμια κι όμως ο ναζισμός θριάμβευσε. Ακριβώς. Ας αναλογιστούμε πόσο πιο εύκολα θα θριαμβεύσει σε μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχουν πανεπιστήμια.
http://tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου