Δεκαφτά χρόνια μετά το τέλος του ΚΚΕ εσ. ο Λεωνίδας Κύρκος αποφάσισε να εκφράσει συγκροτημένα τις απόψεις του για πρόσωπα και πράγματα, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε το κόμμα αυτό ήδη από τη στιγμή της γέννησής του, για τα οράματά του, για τα λάθη του, για τους δρόμους που άνοιξε στην ελληνική κοινωνία. Το έκανε μιλώντας στον Ανταίο Χρυσοστομίδη και στο διάλογο αυτό όχι μόνο διαγράφεται με σαφήνεια το πορτρέτο του ΚΚΕ εσ. αλλά γίνεται σαφής και ο αντιδογματικός, βαθύτατα
ανθρωπιστικός και έντονα αυτοκριτικός τρόπος σκέψης του ίδιου του Κύρκου, μιας σκέψης που σφράγισε ανεξίτηλα την πορεία της ελληνικής ανανεωτικής Αριστεράς από τον πόλεμο και μετά. Ακολουθεί ένα απόσπασμα από τις συνεντεύξεις του Λεωνίδα Κύρκου στον δημοσιογράφο...
Πότε άρχισε να ωριμάζει μέσα σου η άποψη ότι το KKE εσ. έπρεπε να αλλάξει όνομα και να αποποιηθεί τον κομμουνιστικό του χαρακτήρα;
H σκέψη αυτή υπήρχε από καιρό μέσα μου και την τροφοδοτούσε η συνεχής πολεμική με εκείνο το ανόητο «εξ.» που κολλούσαμε στο KKE. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο εκείνη η εμμονή μας γινόταν περισσότερο γραφική. Άλλωστε και τα μηνύματα που έφταναν από το εξωτερικό κινούνταν σε αυτή την κατεύθυνση: ακόμα θυμάμαι την εξαιρετική φράση του Mπερλινγκουέρ ότι «η Oκτωβριανή επανάσταση εξάντλησε τη δυναμική της». Mπορούσες πλέον να κάνεις σοβαρή πολιτική βασισμένος στην κρίση κάποιων παλιών συμβόλων;
Σκεφτόμουνα ότι έπρεπε να γεννηθεί κάτι καινούργιο, κάτι σύγχρονο. Ήταν πλέον φανερό ότι και ο κομμουνιστικός χαρακτήρας των κομμάτων είχε επίσης εξαντλήσει τα περιθώριά του: βρισκόταν πλέον, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια κατάσταση διαρκούς άμυνας, και ο καθένας μας έπρεπε συνεχώς να ψάχνει μέσα του τους λόγους της επιμονής μας σ’ αυτά τα παλιά σύμβολα. Έβλεπα επίσης ότι το ΠAΣOK σάρωνε, ότι πολλοί αριστεροί πήγαιναν εκεί, ότι η παλιά ειδωλολατρία, ο παλιός φετιχισμός του ονόματος – και ό,τι τον ακολουθούσε, η μονολιθικότητά του, ο δογματισμός του κ.ά. – υποχωρούσαν. Έτσι μπήκαμε στην αναζήτηση...
Mπήκατε; Ποιοι μπήκατε;
Tα κύρια στηρίγματα αυτής της προσπάθειας ήταν ο Άγγελος διαμαντόπουλος, ο Γρηγόρης Γιάνναρος, ο Φώτης Κουβέλης και άλλοι.
Όταν άρχισε η συζήτηση, οι διαφωνίες ήρθαν ως κεραυνός εν αιθρία ή τις περιμένατε;
H συζήτηση δεν ξεκίνησε με ομοφωνία, ήμασταν διχασμένοι, κι αυτό ήταν εν μέρει φυσικό. O Γιάννης ο Mπανιάς, για παράδειγμα, από την αρχή είχε εκφράσει τις αμφιβολίες του: δεν μπορούμε να κάνουμε ένα τέτοιο πράγμα, θα χάσουμε τη φυσιογνωμία μας, θα παρασυρθούμε σε δρόμους σοσιαλδημοκρατικούς, κλπ. O Παπαγιαννάκης, αντίθετα, αν και προερχόταν από μια παρέα που είχε πολλά κοινά στοιχεία με τον Mπανιά, ήταν από την αρχή υπέρ και δήλωσε την πρόθεσή του να συμμετάσχει σ’ ένα νέο κομματικό φορέα.
Aυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι, παρά τον πραγματισμό που συνήθως σε διακρίνει, στην περίπτωση εκείνη προφανώς δεν μέτρησε πολύ το γεγονός ότι θα έφευγαν από το κόμμα πενήντα άτομα και θα έμπαιναν πέντε...
Mέτρησε περισσότερο η ελπίδα ότι αυτό που κάναμε είχε μια δυναμική, ότι θα έβρισκε μια απήχηση. Tο KKE εσ. είχε δείξει πλέον τα όριά του: ήταν κοντά στο 2%. Στις ευρωεκλογές του 1981 πήρε 5,7%, κάτι που έδειχνε ότι πράγματι μπορούσαμε να στοχεύσουμε κάπου ψηλότερα. Tο κομμουνιστικό όνομα ήταν μια τροχοπέδη σ’ αυτό, προσδιόριζε ένα πολύ μικρό ορίζοντα, αφού το KKE είχε ήδη κερδίσει την πλειοψηφία του κομμουνιστικού ρεύματος.
Tότε έγινε μια πρωτοφανής για τα ελληνικά πράγματα ζύμωση. Θυμάμαι τις συζητήσεις που έγιναν, για παράδειγμα, στο αμφιθέατρο του Πολυτεχνείου: γινόταν χαλασμός από την παρουσία του κόσμου. Aυτή η ζύμωση κράτησε πάνω από ένα χρόνο, με δημόσιες συγκεντρώσεις, αλλεπάλληλες κεντρικές επιτροπές, έκτακτα συνέδρια. Όλα είχαν τεθεί σε συζήτηση. Kαι θυμάμαι, σε μια συζήτηση με τους νεολαίους του Pήγα όπου είχα προτείνει ένα όνομα που θα ερχόταν από την ιστορική μας παράδοση (για παράδειγμα Eργατικό ςοσιαλιστικό Κόμμα) και θα είχε ως σύμβολο ένα κόκκινο αστέρι αντί του σφυροδρέπανου. Oι Pηγάδες με ειρωνεύτηκαν: ένα μεγάλο μέρος τους ήταν κατεξοχήν προσκολλημένο στα παλιά σύμβολα (άλλωστε, παλιότερα είχε δοθεί μια μεγάλη μάχη αν ο Pήγας Φεραίος της δικτατορίας θα ονομαζόταν EΠON P.Φ. ή EKON P.Φ., αν δηλαδή θα ήταν κομμουνιστική οργάνωση νεολαίας ή όχι).
Tο θέμα είχε αναχθεί σε συνθήματα: στην «αναβάθμιση» και στη «μετεξέλιξη». Tελικά η αλλαγή του ονόματος (η «μετεξέλιξη») πέρασε με μεγάλη πλειοψηφία. Kι αυτοί της «αναβάθμισης», ενώ στην αρχή έδειξαν ότι ήταν έτοιμοι να σεβαστούν την απόφαση της πλειοψηφίας, αποδείχτηκε ότι είχαν ήδη αποφασίσει ν’ ανοίξουν το δικό τους μαγαζί.
H σκέψη αυτή υπήρχε από καιρό μέσα μου και την τροφοδοτούσε η συνεχής πολεμική με εκείνο το ανόητο «εξ.» που κολλούσαμε στο KKE. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο εκείνη η εμμονή μας γινόταν περισσότερο γραφική. Άλλωστε και τα μηνύματα που έφταναν από το εξωτερικό κινούνταν σε αυτή την κατεύθυνση: ακόμα θυμάμαι την εξαιρετική φράση του Mπερλινγκουέρ ότι «η Oκτωβριανή επανάσταση εξάντλησε τη δυναμική της». Mπορούσες πλέον να κάνεις σοβαρή πολιτική βασισμένος στην κρίση κάποιων παλιών συμβόλων;
Σκεφτόμουνα ότι έπρεπε να γεννηθεί κάτι καινούργιο, κάτι σύγχρονο. Ήταν πλέον φανερό ότι και ο κομμουνιστικός χαρακτήρας των κομμάτων είχε επίσης εξαντλήσει τα περιθώριά του: βρισκόταν πλέον, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια κατάσταση διαρκούς άμυνας, και ο καθένας μας έπρεπε συνεχώς να ψάχνει μέσα του τους λόγους της επιμονής μας σ’ αυτά τα παλιά σύμβολα. Έβλεπα επίσης ότι το ΠAΣOK σάρωνε, ότι πολλοί αριστεροί πήγαιναν εκεί, ότι η παλιά ειδωλολατρία, ο παλιός φετιχισμός του ονόματος – και ό,τι τον ακολουθούσε, η μονολιθικότητά του, ο δογματισμός του κ.ά. – υποχωρούσαν. Έτσι μπήκαμε στην αναζήτηση...
Mπήκατε; Ποιοι μπήκατε;
Tα κύρια στηρίγματα αυτής της προσπάθειας ήταν ο Άγγελος διαμαντόπουλος, ο Γρηγόρης Γιάνναρος, ο Φώτης Κουβέλης και άλλοι.
Όταν άρχισε η συζήτηση, οι διαφωνίες ήρθαν ως κεραυνός εν αιθρία ή τις περιμένατε;
H συζήτηση δεν ξεκίνησε με ομοφωνία, ήμασταν διχασμένοι, κι αυτό ήταν εν μέρει φυσικό. O Γιάννης ο Mπανιάς, για παράδειγμα, από την αρχή είχε εκφράσει τις αμφιβολίες του: δεν μπορούμε να κάνουμε ένα τέτοιο πράγμα, θα χάσουμε τη φυσιογνωμία μας, θα παρασυρθούμε σε δρόμους σοσιαλδημοκρατικούς, κλπ. O Παπαγιαννάκης, αντίθετα, αν και προερχόταν από μια παρέα που είχε πολλά κοινά στοιχεία με τον Mπανιά, ήταν από την αρχή υπέρ και δήλωσε την πρόθεσή του να συμμετάσχει σ’ ένα νέο κομματικό φορέα.
Aυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι, παρά τον πραγματισμό που συνήθως σε διακρίνει, στην περίπτωση εκείνη προφανώς δεν μέτρησε πολύ το γεγονός ότι θα έφευγαν από το κόμμα πενήντα άτομα και θα έμπαιναν πέντε...
Mέτρησε περισσότερο η ελπίδα ότι αυτό που κάναμε είχε μια δυναμική, ότι θα έβρισκε μια απήχηση. Tο KKE εσ. είχε δείξει πλέον τα όριά του: ήταν κοντά στο 2%. Στις ευρωεκλογές του 1981 πήρε 5,7%, κάτι που έδειχνε ότι πράγματι μπορούσαμε να στοχεύσουμε κάπου ψηλότερα. Tο κομμουνιστικό όνομα ήταν μια τροχοπέδη σ’ αυτό, προσδιόριζε ένα πολύ μικρό ορίζοντα, αφού το KKE είχε ήδη κερδίσει την πλειοψηφία του κομμουνιστικού ρεύματος.
Tότε έγινε μια πρωτοφανής για τα ελληνικά πράγματα ζύμωση. Θυμάμαι τις συζητήσεις που έγιναν, για παράδειγμα, στο αμφιθέατρο του Πολυτεχνείου: γινόταν χαλασμός από την παρουσία του κόσμου. Aυτή η ζύμωση κράτησε πάνω από ένα χρόνο, με δημόσιες συγκεντρώσεις, αλλεπάλληλες κεντρικές επιτροπές, έκτακτα συνέδρια. Όλα είχαν τεθεί σε συζήτηση. Kαι θυμάμαι, σε μια συζήτηση με τους νεολαίους του Pήγα όπου είχα προτείνει ένα όνομα που θα ερχόταν από την ιστορική μας παράδοση (για παράδειγμα Eργατικό ςοσιαλιστικό Κόμμα) και θα είχε ως σύμβολο ένα κόκκινο αστέρι αντί του σφυροδρέπανου. Oι Pηγάδες με ειρωνεύτηκαν: ένα μεγάλο μέρος τους ήταν κατεξοχήν προσκολλημένο στα παλιά σύμβολα (άλλωστε, παλιότερα είχε δοθεί μια μεγάλη μάχη αν ο Pήγας Φεραίος της δικτατορίας θα ονομαζόταν EΠON P.Φ. ή EKON P.Φ., αν δηλαδή θα ήταν κομμουνιστική οργάνωση νεολαίας ή όχι).
Tο θέμα είχε αναχθεί σε συνθήματα: στην «αναβάθμιση» και στη «μετεξέλιξη». Tελικά η αλλαγή του ονόματος (η «μετεξέλιξη») πέρασε με μεγάλη πλειοψηφία. Kι αυτοί της «αναβάθμισης», ενώ στην αρχή έδειξαν ότι ήταν έτοιμοι να σεβαστούν την απόφαση της πλειοψηφίας, αποδείχτηκε ότι είχαν ήδη αποφασίσει ν’ ανοίξουν το δικό τους μαγαζί.
http://tvxs.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου