Πολλοί Κύπριοι και Ελλαδίτες πολιτικοί αναλύουν για χρόνια την Τουρκία, την εξωτερική πολιτική και τη συμπεριφορά της με τα δικά τους υποκειμενικά κριτήρια. Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε στην ΕΡΤ ότι δεν αναμένει να υπάρξει διαφοροποίηση στην τουρκική πολιτική στο Κυπριακό, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Ανάλογη εκτίμηση έχει και η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ελλάδα, που ήταν πάντα συγκρατημένη έναντι του Ερντογάν. Τώρα αναμένει να δει ποιος θα είναι ο συνομιλητής της, αφού εν τω μεταξύ και η ίδια θα δοκιμαστεί στις κάλπες. Ολα, δηλαδή, είναι στην αναμονή, γιατί κανείς δεν θέλει να απαντήσει στο στρατηγικό ζήτημα «τι θα κάνουμε με την Τουρκία;».
Αυτή η προσέγγιση δεν ξενίζει. Μια μερίδα πολιτικών βολεύεται καλύτερα με τις πιο επιδερμικές προσεγγίσεις, «όλοι το ίδιο είναι», η Τουρκία ακολουθεί «πάγια» και «αναθεωρητική» πολιτική... Αλλοι ακόμα χειρότερα, αρέσκονται σε αναλύσεις που διαψεύδονται συνεχώς: Η Τουρκία αποσταθεροποιείται, λίγο ακόμα και επίκειται η… διάλυσή της.
Λάθος εκτιμήσεις
Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν λίγες οι φορές στη σχετικά πρόσφατη ιστορία που η Λευκωσία και η Αθήνα έπεσαν «τραγικά έξω» στις εκτιμήσεις τους έναντι της Τουρκίας και έτσι απέτυχαν να διαχειριστούν κομβικές εξελίξεις. Αυτές τις ημέρες έχουν συμπληρωθεί ακριβώς δύο δεκαετίες αφότου ο Ταγίπ Ερντογάν ανέλαβε την πρωθυπουργία της Τουρκίας (Μάρτιος 2003). Στα 20 χρόνια της πολιτικής ηγεμονίας του ΑΚΡ, ο Ερντογάν δεν δικαιολογείται να μην είναι πλέον πολύ καλά γνωστός σε όλους, Κυπρίους και Ελλαδίτες. Η σταδιοδρομία του έχει συνδεθεί με πολύ προωθημένες πρωτοβουλίες για την επίλυση του Κυπριακού (2003-04, 2008-10, 2015-17). Η αποτυχία τους άφησε το Κυπριακό άλυτο, με σημαντικές αρνητικές προεκτάσεις στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας.
Αντίθετα, λίγα γνωρίζουν οι πολιτικοί για τον ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου που έχει πιθανότητες να εκτοπίσει τον Ερντογάν. Θα πρέπει κάποιος να ανατρέξει στην περίοδο προ Ερντογάν για να δει τι εστί «κεμαλισμός». Ακολούθως χρειάζεται όλοι να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους με τις πιο πρόσφατες τοποθετήσεις του Κιλιτσντάρογλου για να βγάλουν, ίσως, συμπεράσματα.
Απολογισμός 20ετίας
Με τον Ερντογάν, η κυπριακή ηγεσία μπορεί πάντως να κάνει έναν απολογισμό 20ετίας. Κυριολεκτικά την… πάτησε δύο φορές μαζί του. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποδέχθηκε να διαπραγματευτεί το σχέδιο του ΟΗΕ (Σχέδιο Ανάν, Νοέμβριος 2002), εκτιμώντας ότι η τουρκική κυβέρνηση, προ Ερντογάν, θα έμενε πιστή στη γραμμή Ντενκτάς και θα το απέρριπτε. Οταν ο Ερντογάν ανέλαβε τα ηνία, ο Παπαδόπουλος συμφώνησε στη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων (Απρίλιος 2004). Στο τέλος, όμως, ο Ερντογάν αποδέχθηκε το Σχέδιο Ανάν και ο Παπαδόπουλος αναγκάστηκε να το απορρίψει, αφού είχε ριζικές αντιρρήσεις με το περιεχόμενό του. Ο ΟΗΕ χρέωσε όλη την ευθύνη στην ελληνοκυπριακή πλευρά, απενοχοποιώντας την Τουρκία.
Το πάθημα του 2004 δεν έγινε μάθημα για τον Νίκο Αναστασιάδη. Ο τέως πρόεδρος της Κύπρου πίστευε ότι οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό (2015-17) κάποια στιγμή θα σκάλωναν με άρνηση της Τουρκίας! Εκτίμησε λάθος ότι ο Μουσταφά Ακιντζί δεν θα κατέθετε ρεαλιστική πρόταση για το εδαφικό (Χάρτης, Μον Πελεράν, Νοέμβριος 2016). Πίστευε ακόμα ότι ο Ερντογάν θα είχε μπλοκάρει τη διαπραγμάτευση στο ζήτημα της ασφάλειας (εγγυήσεις, μονομερές δικαίωμα επέμβασης, αποχώρηση κατοχικών στρατευμάτων). Εσφαλε και στα δύο, αφού η Τουρκία κρίθηκε στο τέλος από τον ΟΗΕ ότι τήρησε εποικοδομητική στάση. Ο Αναστασιάδης βρέθηκε εντελώς εκτεθειμένος. Προτίμησε να τινάξει στον αέρα τη Διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, παρά να καταλήξει σε στρατηγική συμφωνία (έξι σημεία Γκουτέρες).
Στον ενδιάμεσο χρόνο των δύο οροσήμων (2004 και 2017) ένας άλλος Κύπριος πρόεδρος, ο Δ. Χριστόφιας, δεν κατάφερε να «τσιμεντώσει» την αποδοχή του Σχεδίου Ανάν με ορισμένες συγκεκριμένες αλλαγές, όπως υποσχέθηκε στους Κυπρίους για να εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα (2008-2013). Οι σημαντικές συγκλίσεις που πέτυχε με τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στην εσωτερική διακυβέρνηση έμειναν ορφανές την πιο κρίσιμη στιγμή, όταν ο τότε γενικός γραμματέας Μπαν Κι Μουν ζήτησε να συνυπογραφούν.
Στην πορεία του Κυπριακού επί Ερντογάν, οι «μοιραίοι» Κύπριοι πολιτικοί συμπαρέσυραν και την ελληνική εξωτερική πολιτική στις σημερινές συνεχείς περιπλοκές στις θάλασσες (Ανατολική Μεσόγειος, ΑΟΖ). Το μομέντουμ για τα ελληνοτουρκικά το 2003, όταν είχαν διαμορφωθεί όλες οι προϋποθέσεις για παραπομπή των εκκρεμουσών διαφορών στη Χάγη, ακυρώθηκε. Διαδοχικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα συνειδητά επέλεξαν την αδράνεια στην εξωτερική πολιτική, ενώ έναντι της Κύπρου αρκούνται σε θεωρητικές διακηρύξεις αλληλεγγύης, μια και το νησί πήρε τον δρόμο του, έστω μισό, εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στην αγγλική έκδοση της ιστοσελίδας της τουρκικής προεδρίας υπάρχει ένα συνοπτικό βιογραφικό του Ερντογάν: «Εκτός από τις παραγωγικές πρωτοβουλίες του που καταγράφονται ως σημείο καμπής στην ιστορία της Τουρκίας στην προσπάθειά της για ένταξη στην Ε.Ε., ο Ερντογάν έκανε σημαντικά βήματα για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος…».
Ο Ερντογάν, όμως, από το Κραν Μοντανά (2017) τράβηξε μια κάθετη γραμμή σε σχέση με την Κύπρο, υποστηρίζοντας «δύο κράτη» και αναγνώριση της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείας Κύπρου» (ΤΔΒΚ) – ομιλία στη Γ.Σ. του ΟΗΕ (2022). Η τουρκική διπλωματία αξιώνει «κυριαρχική ισότητα» που προσομοιάζει με την ντενκτασική θέση για χωριστή κυριαρχία, άρα δύο κράτη. Στη γραμμή των «δύο κρατών» μετακινήθηκε όμως το σύνολο των κομμάτων στην Τουρκία, μεταξύ αυτών και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Ολα τα κόμματα με εξαίρεση το Κουρδικό πλειοδοτούν για το ποιος τηρεί την πιο «πατριωτική» γραμμή: «Δεν πρόκειται να αποκλίνουμε από την εθνική παραδοσιακή πολιτική μας, όσον αφορά τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, καμία παραχώρηση στα ζητήματα με την Κύπρο, το Αιγαίο…», δήλωσε πρόσφατα ο ηγέτης του CHP (8/3).
Τα χρόνια περνούν, η Τουρκία βγάζει νέες ηγεσίες, αλλά το Κυπριακό μένει άλυτο. Σήμερα, κρέμεται από μια κλωστή. Οσο περνά ο χρόνος, τα «δύο κράτη» παγιώνονται, με Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου. Στα χρόνια Ερντογάν, η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν επιμέτρησε τις επιπτώσεις της αντιπαραθετικής πολιτικής της στις ευρωτουρκικές σχέσεις και εσχάτως στα ενεργειακά. Η πολιτική πρόκλησης «κόστους» στην Τουρκία ήταν γράμμα κενό, γύρισε μπούμερανγκ για την Κύπρο.
Η Λευκωσία πρέπει να αποφασίσει. Θα συνεχίσει να μπαίνει «τροχοπέδη» στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας; Ή μήπως θα δώσει ξανά στην Ε.Ε. τους μοχλούς πίεσης για να συμπράξει με την Τουρκία και την ηγεσία της, χαράσσοντας γραμμή λύσης του Κυπριακού;
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/382447_oi-kyprioi-o-erntogan-kai-o-kilitsntarogloy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου