Το 2023 που ετοιμάσαμε

Τούτες τις μέρες θα περισσέψουν οι ευχές για καλή χρονιά και η απαισιοδοξία για το 2023. Το πρώτο ακούγεται παντού, το δεύτερο εμφανίζεται σε κάθε δημοσκόπηση. Δεν είναι μόνον οι αρνητικές απαντήσεις για την πορεία της χώρας, της Ευρώπης, του κόσμου που πληθαίνουν. Φαίνεται και στην απαρίθμηση των τρομακτικών δυσχερειών που έχουμε μπροστά μας. «Σ’ αυτόν τον κόσμο τον κακό, καλό δεν περιμένω…», που τραγουδούσε και ο Μάρκος Βαμβακάρης.

Για να πούμε την αλήθεια, τα προβλήματα είναι πολλά. Πάντα ήταν. Και το 2020 και το 2010 και το 1940 κ.ο.κ. Κάποιες φορές οι κρίσεις εμφανίζονται εκεί που ουδείς το περιμένει. Πρόσφατο παράδειγμα ο κορωνοϊός. Τις περισσότερες φορές επειδή δεν θέλουμε να τις περιμένουμε. Κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα, επιταχύνουμε την έλευσή τους με πράξεις ή παραλείψεις, τις τροφοδοτούμε με άλλες πράξεις και ίσως τις ίδιες παραλείψεις. Αυτή ήταν η ιστορία της περασμένης δεκαετίας, ή τουλάχιστον των πρώτων έξι ετών.

Στη ζωή, στην πολιτική, στις διεθνείς σχέσεις πάντα ο χρόνος φέρνει φθορά, η τεχνολογία αλλάζει τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων, συνήθως υπάρχει κάποιος κακός γείτονας, κι εκτός αυτών υπάρχουν ιώσεις, ασθένειες, ατυχήματα. Δεν υπήρξε χρονιά άμοιρη προβλημάτων. Το θέμα είναι αν «μπορούμε να αντέξουμε τα πράγματα που δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε, αν έχουμε το κουράγιο ν’ αλλάξουμε εκείνα που μπορούμε και τη σοφία να καταλάβουμε τη διαφορά», όπως θα ‘λεγε και ο θεολόγος Ρέινολντ Νιμπούρ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα από εκείνα τα πράγματα που οι Ελληνες μόνοι τους δεν μπορούν να αλλάξουν. Εξαρτάται από τα κέφια και τις ονειρώξεις του Βλαντιμίρ Πούτιν. Μπορούμε απλώς να ελπίζουμε ότι το δίκιο θα επικρατήσει και να ευγνωμονούμε τις παρελθούσες γενιές που –προς το παρόν τουλάχιστον– αυτή η εισβολή δεν έγινε παγκόσμιο μακελειό. Ας μην ξεχνάμε τα αποτελέσματα μιας παρόμοιας εισβολής το 1939 στην Πολωνία. Χρειάστηκαν αγώνες, εκατομμύρια ώρες διπλωματίας ώστε να φθάσουμε στη σημερινή κατάσταση. Το κακό βεβαίως, όπως βλέπουμε στα μέτωπα της Χερσώνας, δεν εξαλείφθηκε. Τουλάχιστον όμως μετριάστηκε.

Κάποιες φορές οι κρίσεις εμφανίζονται εκεί που ουδείς το περιμένει. Τις περισσότερες φορές επειδή δεν θέλουμε να τις περιμένουμε. Κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα.

Η πείνα σε κάποιες γωνιές του πλανήτη είναι απειλητική, αλλά τώρα οι εμπόλεμοι ντρέπονται να τορπιλίσουν τα φορτηγά πλοία του εχθρού που μεταφέρουν σιτηρά. Αντιθέτως τα διευκολύνουν, ποιούμενοι την ανάγκη φιλοτιμία. Το γεγονός ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε τα 8 δισ. δημιουργεί νέα προβλήματα, αλλά τουλάχιστον ζούμε περισσότερο, τρεφόμαστε καλύτερα και οι μητέρες δεν κλαίνε τα μωρά τους πριν αυτά κλείσουν χρόνο. Η παγκόσμια βρεφική θνησιμότητα ήταν 65 ανά 1.000 γεννήσεις το 1990 και 28 το 2020.

Αν εξαιρέσουμε τη νέα έκρηξη των ανισοτήτων, οικονομικά προβλήματα είχαμε πάντα. Η σημερινή φτώχεια που είναι οδυνηρή για ένα κομμάτι του πληθυσμού, ήταν κάποτε κανονικότητα για την πλειονότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι σήμερα είμαστε καλά, αλλά ο αγώνας συνεχίζεται και χάρη στις προσπάθειες των περασμένων γενεών επιτρέπεται. Η δημοκρατία δεν είναι το αυτονόητο καθεστώς. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια να εγκαθιδρυθεί και ακόμη μεγαλύτερη να συντηρηθεί και να ανθήσει. «Η επαγρύπνηση είναι το τίμημα της ελευθερίας», είχε πει ο Τόμας Τζέφερσον.

Βεβαίως, τίποτε δεν είναι δεδομένο. Ολα μπορούν να αντιστραφούν, όπως έγινε στην Ευρώπη μετά το 400 μ.Χ. Μπορεί να φορτώνουμε την παρακμή της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις εισβολές των βαρβάρων, αλλά ξεχνάμε ότι υπήρξαν και ανίκανοι αυτοκράτορες και θεσμοί που δεν αντιστάθμιζαν την ανικανότητα των αρχόντων, ποινικοποιούσαν ακόμη και τη δυσφορία για αυτούς.

Το μέλλον δεν είναι κάτι που απλώς έρχεται. Σε μεγάλο βαθμό το διαμορφώνουμε. Το 2023 θα είναι περίπου όπως το προετοιμάσαμε και γι’ αυτό ας ελπίσουμε ότι ήταν καλό το 2022, το 2021 κ.ο.κ.

https://www.kathimerini.gr/opinion/562208395/to-2023-poy-etoimasame/