Οικονομικός πόλεμος ΗΠΑ-ΕΕ για ένα...σάπιο «Μήλο»

Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου

Σε 'Μήλο της Εριδος' που απειλεί όχι μόνο να δηλητηριάσει τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ και ΕΕ, αλλά και να ανοίξει ένα νέο 'μέτωπο' εντός του μπλοκ, αναφορικά με τις εθνικές πρακτικές φορολογίας των πολυεθνικών αναδεικνύεται η απόφαση-ορόσημο της Κομισιόν εναντίον της Apple. H Δανέζα Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ ?που μετεξελίσσεται σε...φόβο και τρόμο των μεγάλων επιχειρήσεων- απαιτεί από την Apple να καταβάλλει στην Ιρλανδία διαφυγόντες φόρους 13 δις. ευρώ, κατηγορώντας την

ότι ?σε αγαστή συνεργασία με διαδοχικές κυβερνήσεις στο Δουβλίνο- εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο το ?ούτως ή άλλως- ελκυστικό φορολογικό καθεστώς της χώρας για τις ξένες επιχειρήσεις για να διοχετεύσει εκεί τα κέρδη από τις πωλήσεις της σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και να εκμηδενίσει την φορολογία τους, με τον πραγματικό συντελεστή να υποχωρεί στο 0,005% το 2014, έναντι 12,5% που είναι ο γενικός συντελεστής φορολογίας των εταιριών στην Ιρλανδία. 'Εάν η Εφορία με φορολογούσε με 0,005% θα υποπτευόμουν ότι...κάτι δεν πάει καλά με το εκκαθαριστικό μου', είπε με νόημα η κ. Βεστάγκερ. Αναλυτές σχολιάζουν ότι η Κομισιόν έκανε επίδειξη ισχύος στον απόηχο του Brexit, επιχειρώντας παράλληλα να περάσει ένα θετικό μήνυμα φορολογικής δικαιοσύνης στους Ευρωπαίους πολίτες. 'Δεν είναι ανεκτό να φορολογούνται οι πολυεθνικές με λιγότερο από 1%, όταν σε πολλά ευρωπαϊκά νοικοκυριά οι φόροι ροκανίζουν πάνω από το 50% των εσόδων τους', σχολίασε ο επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλιστών στο Κοινοβούλιο Τζάνι Πιτέλα'. 'Η Apple δεν πληρώνει σχεδόν καθόλου φόρους στην Ευρώπη, αντίθετα με τη (σουηδική) Spotify. Πώς θα δημιουργήσει η Ευρώπη εθνικούς πρωταθλητές της υψηλής τεχνολογίας εάν οι Αμερικανοί ανταγωνιστές τους δεν πληρώνουν φόρους ;' πρόσθεσε ο Γερμανός ανταγωνιστής των Πρασίνων Σβεν Γκίγκολντ.

Αμερικανική οργή

Εντελώς διαφορετική ήταν φυσικά η ανάγνωση της απόφασης στις ΗΠΑ. Το υπουργείο Οικονομικών, έχοντας προφανώς εσωτερική πληροφόρηση για τις...άγριες διαθέσεις της κ. Βεστάγκερ είχε σπεύσει να ανεβάσει επικίνδυνα τους τόνους ήδη πριν τη δημοσίευση της απόφασης, διαρρέοντας εκτενές κείμενο όπου κατηγορούσε την Κομισιόν ότι έχει μετεξελιχθεί σε 'υπερεθνική οικονομική αρχή' που στοχοποιεί τις αμερικανικές επιχειρήσεις και 'απειλεί τις διεθνείς φορολογικές συμφωνίες', αφού υφαρπάζει τα 'κέρδη εξωτερικού' των πολυεθνικών που θα μπορούσαν θεωρητικά να επαναπατριστούν και να φορολογηθούν στις ΗΠΑ Η επίθεση διαρκείας της Ουάσιγκτον συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες, με επισημάνσεις ότι 'Οι κινήσεις της Κομισιόν θέτουν σε κίνδυνο τις ξένες επενδύσεις, το επιχειρηματικό κλίμα στην Ευρώπη και το σημαντικό κλίμα οικονομικής συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ' και διαρροές ότι ο πρόεδρος Ομπάμα θα θέσει το ζήτημα της φορολόγησης των πολυεθνικών στη Σύνοδο Κορυφής της G-20 που ξεκινά σήμερα στο Χανγκζού της Κίνας.Ακόμα και εξέχοντες Αμερικανοί πολιτικοί, πάντως, όπως ο Γερουσιαστής Καρλ Λέβιν, παραδέχονται ότι 'Η Εφορία των ΗΠΑ δεν προσπάθησε να διεκδικήσει την τεράστια 'δεξαμενή' κερδών, ύψους 2,1 τρις. δολαρίων, των πολυεθνικών που είναι παρκαρισμένα στο εξωτερικό για να μην φορολογηθούν με τον συντελεστή 35% των ΗΠΑ και η Ευρώπη αποφάσισε να καλύψει το κενό...'

Εθνικοί πρωταθλητές

H 'επίθεση' στην Apple συνέπεσε με την de facto κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για την συμφωνία απελευθέρωσης του διατλαντικού εμπορίου και των επενδύσεων (TTIP), καθώς Γερμανία και Γαλλία ήραν την πολιτική στήριξή τους στο project. To Παρίσι, μάλιστα, προτίθεται να ζητήσει επισήμως από την Κομισιόν (που διαπραγματεύεται για λογαριασμό των '28') το πάγωμα των συνομιλιών. Στο πλαίσιο αυτό, ορισμένοι κάνουν λόγο για απαρχή ενός ακήρυχτου διατλαντικού οικονομικού Ψυχρού Πολέμου, με 'βολές' κατά των εθνικών πρωταθλητών κάθε στρατοπέδου, υπενθυμίζοντας τα πρόστιμα-μαμούθ που επιβλήθηκαν από τις αρχές των ΗΠΑ στην Deutsche Bank, την BNP Paribas και πιο πρόσφατα στην Volkswagen για το σκάνδαλο με τις 'πειραγμένες' μετρήσεις εκπομπών ρύπων. 'ΗΠΑ και ΕΕ φαίνεται να έχουν παγιδευθεί σε έναν φαύλο κύκλο αλληλοεπιβολής βαριών προστίμων', υποστηρίζει ο Γκάρι Χουφμπάνερ, ερευνητής του Peterson Institute for International Economics.

Η 'σκιά' της Apple ίσως πέσει πάνω σε άλλες ευρωπαϊκές εταιρίες που έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς στις ΗΠΑ, από την Deutsche Bank (πάλι...) έως την Royal Bank of Scotland, ενώ οι Αμερικανοί φοβούνται ότι δημιουργείται ένα επικίνδυνο προηγούμενο για όλες τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη: Ερευνα του Reuters το 2013 έδειξε ότι η μερίδα του λέοντος των 50 μεγαλύτερων ομίλων υψηλής τεχνολογίας των ΗΠΑ (συμπεριλαμβανομένων των Google και Facebook) χρησιμοποιούν ανάλογες πρακτικές με αυτές της Apple για να μειώσουν το φορολογικό τους βάρος, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται έρευνα της Κομισιόν για το φορολογικό καθεστώς των Amazon και McDonald's στο Λουξεμβούργο.

Ευρωπαϊκό 'ρήγμα'

Η υπόθεση, όμως, δεν έχει προκαλέσει μόνο διατλαντικό 'ρήγμα', αλλά και ενδο-ευρωπαϊκό. Και τούτο διότι χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία (που δεν αποτελούν φορολογικούς παραδείσους για τις επιχειρήσεις) τάχθηκαν με το μέρος της Κομισιόν στην υπόθεση Apple.

Στον αντίποδα, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία που έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με την Υπηρεσία Ανταγωνισμού της ΕΕ και μεγάλη εμπειρία σε πρακτικές 'επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού' όπως είναι η πολιτικά ορθή ονομασία της φοροαποφυγής των πολυεθνικών, τήρησαν αιδήμονα σιωπή. Η Βρετανία επισήμως τηρεί στάση ουδετερότητας, ανεπισήμως όμως βλέπει στην απόφαση της Κομισιόν (εάν δεν καταπέσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) μια χρυσή ευκαιρία να επανεφεύρει τον εαυτό της ως...τη νέα Ιρλανδία, δηλαδή έναν φορολογικό παράδεισο στον μετα-Brexit κόσμο που δεν θα υπόκειται στις 'ντιρεκτίβες' του διευθυντηρίου των Βρυξελλών.

Το μεγάλο δίλημμα της Ιρλανδίας

'Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας θα έπρεπε κανονικά να ανοίγει σαμπάνιες μετά την διαπίστωση ότι κάποιος της οφείλει 13 δις. ευρώ. Αντ' αυτού, βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και πανικού'. Τα λόγια του βουλευτή της αντιπολίτευσης, Πολ Μέρφι, αποτυπώνουν σε μεγάλο βαθμό το κλίμα στο Δουβλίνο, στον απόηχο της απόφασης-σοκ της Κομισιόν για την Apple. H πρώτη αντίδραση του πρωθυπουργού Εντα Κένι (που ηγείται του κεντροδεξιού συνασπισμού που έχει σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας που στηρίζεται στην ανοχή της αντιπολιτευσης και σε ανεξάρτητους βουλευτές) και του υπουργού Οικονομικών Μάικλ Νούναν ήταν να ζητήσουν εξουσιοδότηση για να εφεσιβάλουν την απόφαση, ισχυριζόμενοι ότι απειλεί το οικονομικό μοντέλο χαμηλής εταιρικής φορολογίας του κελτικού 'τίγρη' που αποτελεί μαγνήτη για τους πολυεθνικούς κολοσσούς.

Στην Ιρλανδία δραστηριοποιούνται πάνω από 1.000 ξένες εταιρείες (κυρίως αμερικανικές) που απασχολούν 100.000 εργαζόμενους,παράγουν το 25% του ΑΕΠ της χώρας και καταβάλλουν ετησίως φόρους ύψους 2 δις. ευρώ και μισθούς 6 δις. ευρώ. Πώς να εξηγήσουν στην κοινή γνώμη της χώρας ότι 'απαρνούνται' ένα ποσό που αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ της χώρας (ή σε μια επιταγή 2.800 ευρώ για κάθε Ιρλανδό) που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την ανέγερση 20 νοσοκομείων ή το 'πάγωμα' του ιρλανδικού 'ΕΝΦΙΑ' για τα επόμενα 25 χρόνια ; Και μάλιστα λίγο πριν την κατάθεση ενός δύσκολου προϋπολογισμού λόγω των παρενεργειών που αναμένεται να έχει το Brexit στην ιρλανδική οικονομία ; '13 δις. ευρώ αλλάζουν τα πάντα', δήλωσε βουλευτής του κόμματος Fine Gael του κ. Κένι, ενώ άλλοι τονίζουν ότι το Δουβλίνο θα πρέπει να κινηθεί κατά τρόπο που να μην φουντώσει το ρεύμα του αντιευρωπαϊσμού εντός και εκτός συνόρων, ούτε να προκαλέσει ακόμα ένα ρήγμα στην ΕΕ, με δεδομένο ότι Γαλλία και Γερμανία τάχθηκαν υπέρ της Κομισιόν... Τελικά χθες το απόγευμα η κυβέρνηση αποφάσισε να κινηθεί κατά της Κομισιόν και ό,τι ήθελε προκύψει...

http://www.imerisia.gr/