Σύντροφε Τσίπρα, πες κάτι αριστερό…

Στις 29/6/2013, σε μια γνωστή πολιτική εκπομπή της ιταλικής τηλεόρασης, ο αριστερός σκηνοθέτης Νάνι Μορέτι απευθύνθηκε στον τότε γραμματέα του PD Μάσιμο ντ Αλέμα με μια φράση που έμεινε χαραγμένη στο ματαιωμένο κόσμο της ιταλικής Αριστεράς: “Σύντροφε ντ Αλέμα, πες κάτι αριστερό ή τουλάχιστον πες κάτι”. Μετά από δεκαοκτώ μήνες διακυβέρνησης πρώτη φορά Αριστεράς και προερχόμενος από τις τάξεις της ανανεωτικής αριστεράς θέλω να διατυπώσω τρεις βασικές απορίες γι αυτή την σύντομη αλλά ιστορική εμπειρία στη χώρα

μας. Είναι απορίες που δεν αποτιμούν το σύνολο της διακυβέρνησης αλλά θέτουν σχηματικά ορισμένα θέματα που συνδέονται με την ιστορική κουλτούρα της Αριστεράς.

1. Η Αριστερά έχει, άραγε, ηθικό πλεονέκτημα απέναντι στους ιστορικούς της αντιπάλους; Μια θεμελιώδης διάκριση ανάμεσα στην ανομία, διαφθορά και πελατειασμό του παλαιού πολιτικού συστήματος εξουσίας και του νέου θα έπρεπε να είναι η αξιακή υπεροχή, αυτό που ο Ε. Μπερλινγκουέρ ονόμαστε το 1981 ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς, σχετικά με την άλωση του κράτους. Ακούω συχνά από φίλους και στελέχη της κυβερνώσας Αριστεράς το βασικό επιχείρημα ότι, αν δεν αντικαταστήσουμε τα παλαιά στελέχη και μηχανισμούς που αντιστέκονται σε κάθε προοδευτική μεταρρύθμιση με δικούς μας ανθρώπους, τότε το πρόταγμα αλλαγής που επαγγέλλεται η Αριστερά παραμένει έωλο. Οσο, όμως, χρησιμοποιούνται τα ίδια μέσα αναπαραγωγής του πελατειασμού για έναν άλλο σκοπό, τελικά ακυρώνεται ο ίδιος ο σκοπός. Ενδεικτικά παραδείγματα:

-Ο “πόλεμος κατά της ολιγαρχίας” γίνεται επιλεκτικά και αποσπασματικά μέσα από την αντικατάσταση του παλαιού κατεστημένου διαπλοκής με μια νέα γενιά παραγόντων της αγοράς που δεν διακρίνονται ούτε για τη διαφάνεια της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας ούτε για την απόστασή τους από την κυβέρνηση.

-Η αντικατάσταση πολλών ανώτερων στελεχών της διοίκησης με τεκμηριωμένη τεχνοκρατική εμπειρία και αποτελεσματικό έργο με στελέχη των οποίων τα βιογραφικά περιορίζονται στις κομματικές περγαμηνές είναι ένας ισχυρός δείκτης αλλοτρίωσης συνειδήσεων μέσα από τον βολονταρισμό άλωσης του κράτους. Η κουλτούρα της Αριστεράς για την αριστεία, την αξιοκρατία και την πρόοδο αντικαθίσταται από ένα χυδαίο παιχνίδι κομματικών κύκλων επιρροής.

-Το πρόταγμα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αναδιανομής του πλούτου και της προστασίας των φτωχοποιημένων στρωμάτων-θυμάτων της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας δεν υπηρείται με την άκριτη υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης (μισθωτών και συνταξιούχων, ελεύθερων επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων), αφήνοντας ανέγγιχτη την μαύρη οικονομία, τα λαθρεμπόρια και τον παρασιτισμό που συνδέεται ακόμη και τώρα με το κράτος.

2. Γιατί η Αριστερά φοβάται την γνώση και την καινοτομία;

Με το τρίτο μνημόνιο συνεχίζεται η απουσία εθνικού σχεδίου για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, την ανάδειξη νησίδων καινοτομίας, τη διαμόρφωση φιλικού περιβάλλοντος για νέες επενδύσεις, τη δημιουργία ερευνητικών πανεπιστημιακών κέντρων που να συνδέονται με τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας. Τι είναι αυτό που εμποδίζει τους υπεύθυνους υπουργούς και τα επιτελεία τους να διευρύνουν έναν κύκλο συνεργασιών-συμμαχιών προσφοράς τεχνογνωσίας προκειμένου να θέσουν στόχους, συνεκτική μεθοδολογία και αξιολόγηση στην πραγμάτωση ενός άλλου αναπτυξιακού σχεδίου για τη χώρα; Πώς μπορεί να ερμηνευθεί η δομική καχυποψία απέναντι σε πολλαπλές προτάσεις καινοτομίας που υποβάλλονται (πχ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ) σε κάθε αρμόδιο υπουργείο και που θα μπορούσαν να αλλάξουν τόσο την υφεσιακή κατάσταση όσο και την αξιοπιστία της χώρας απέναντι στους ξένους εταίρους;  Μέσα από ποια υπόθεση εργασίας αναβάθμισης της παιδείας αντλείται το επιχείρημα-κλείσιμο του ματιού κατάργησης των πανελλαδικών εξετάσεων για την είσοδο σε χαμηλής ζήτησης σχολές; Η διστακτικότητα απέναντι σε κάθε μορφής συνέργεια ιδιωτικού-δημόσιου προς όφελος του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων και προς ενίσχυση της καταρρέουσας υλικοτεχνικής υποδομής τους στηρίζεται, άραγε, στην ιδεοληψία διχοτόμησης δημόσιου (καλού) - ιδιωτικού (κακού); Η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης (κεντρικό προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ) μπορεί να περιορίζεται στην ενίσχυση των κοινωνικών παντοπωλείων και ιατρείων με την τοπική αυτοδιοίκηση χωρίς την ύπαρξη συγκροτημένου εθνικού σχεδίου για την αναβάθμιση της υγείας, της ψυχικής υγείας και της πρόνοιας; Η προσφερόμενη ξένη τεχνογνωσία αλλά και η συσωρευμένη εμπειρία στα ΑΕΙ από δίκυτα ξένων συνεργασιών δεν θα έπρεπε να μας οδηγεί να ανακαλύπτουμε τον τροχό το 2016. Οι νησίδες καινοτομίας και οι καλές πρακτικές, ακόμη και στη χώρα μας, υπάρχουν και τυγχάνουν αναγνώρισης από διεθνείς εταίρους, αλλά συσκοτίζονται παντελώς από τους τοποτηρητές της κομματικής ορθότητας.

3. Ο αριστερός λαϊκισμός αποτελεί ορθολογικό τρόπο ανάλυσης της πραγματικότητας και των παθογενειών της; 

Οι διακηρύξεις για την επιστροφή στην προ του μνημονίου κατάσταση, η διέγερση του συλλογικού θυμικού, η πριμοδότηση της απλουστευτικής και πρωτόγονης σκέψης, οι πολλαπλοί διχασμοί, η ρηχή σαγήνη του πλήθους από την ηγέτη, αποτελούν, άραγε, αριστερά προτάγματα; Δεχόμενοι ότι ο διεθνής συσχετισμός δυνάμεων ήταν αρνητικός για την Αριστερά, σε αντίθεση με τις αρχικές αυταπάτες, αφήνουν να εννοηθεί ότι η ωριμότητα και η σοφία του λαού μέσα από μια στιβαρή αριστερή καθοδήγηση θα θριαμβεύσουν. Αυτή η αφήγηση της Αριστεράς συσκοτίζει τη βασική διαπίστωση πολλών μελετητών ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει μόνο τεράστια συσωρευμένα προβλήματα αλλά αποτελεί η ίδια τη μήτρα του προβλήματος. Μια κατακερματισμένη κοινωνία, βυθισμένη σε αυταπάτες, διαψεύσεις, άγνοια, ατομικισμό, κατάθλιψη, απελπισία, παθητικότητα πρέπει να διαπαιδαγωγείται για μια ακόμη φορά μέσα από νέου τύπου λαϊκιστικές ψευδαισθήσεις; Είναι δυνατόν να προστατεύουμε συντεχνίες, κομματοκρατία, πελατειασμό και να υποσχόμαστε ανάπτυξη χωρίς ριζικές αλλαγές, χωρίς βαθύτερη αυτογνωσία για τη συλλογική μας αποτυχία, χωρίς ανάδειξη και της ατομικής ευθύνης;

Είμαι βαθιά πεισμένος ότι μπορεί να υπάρξει μια ατζέντα προοδευτικών, αριστερών μεταρρυθμίσεων, ακόμη και μέσα στην οικονομική δυσπραγία, που θα σηματοδοτούσε ένα νέο παράδειγμα διακυβέρνησης που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος.

Ο Μάσιμο ντ Αλέμα ποτέ δεν ανταποκρίθηκε στην έκκληση του Νάνι Μορέτι. Δυστυχώς.

* O Στ. Στυλιανίδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής.

http://tvxs.gr/