Η ήσυχη επανάσταση

Ποιος είναι τόσο γενναίος ώστε να τα βάζει με την πολιτική ορθότητα εκεί όπου η τελευταία λύνει και δένει; Σε μια εποχή που η τέχνη στρατεύεται εμμονικά με τη μία ή την άλλη κοινωνικοπολιτική ιδέα και μοιάζει να ασχολείται με οτιδήποτε πέραν του περιεχομένου της, ποιος έχει ακόμα κουράγιο (ή κίνητρο) να λέει ωραίες ιστορίες; Το κίνημα των «woke», η ακαταπόνητη δράση των μαχητών της κοινωνικής δικαιοσύνης (social justice warriors) και οι εκτροπές του #MeToo δημιούργησαν τα τελευταία χρόνια ένα κλίμα καλλιτεχνικής ατολμίας και στειρότητας· τηλεόραση και κινηματογράφος έμειναν μακριά από θεματικές και προσεγγίσεις που ίσως θίγουν όσους θίγονται εύκολα, και το εύλογο αποτέλεσμα αυτού του ενδοτισμού ήταν ένας ομοιογενής, συμβιβασμένος και συμβιβαστικός

κανόνας, με ελάχιστες συγκινήσεις. Ανάμεσα στα προτεταμένα δάχτυλα και στην ακατάσχετη ηθικολογία, το «The White Lotus» προέκυψε ως μία ήσυχη επανάσταση στον «ενάρετο» κομφορμισμό, για να θυμίσει ότι το ωραίο θέαμα έχει απ’ όλα: ψυχραιμία, εξάρσεις, αμφισημία, βάθος, επιείκεια, αυστηρότητα και, κυρίως, χιούμορ.

Υπαρξισμός του τουρισμού

Η ιδέα είναι απλή, αλλά η εκτέλεση, μεγαλειώδης: ένα πολυτελές θέρετρο ανοίγει τις πόρτες του και υποδέχεται μία ετερόκλητη ομάδα επισκεπτών. Προνομιούχοι «πολίτες του κόσμου», κληρονόμοι, CEOs, επενδυτές, επιχειρηματίες και κακομαθημένα παιδιά αναζητούν στη Χαβάη (στον πρώτο κύκλο) και στη Σικελία (στον δεύτερο) ερεθίσματα αποσυμπίεσης· έναν τρόπο να γλιτώσουν από τα χρυσοποίκιλτα προβλήματα του πρώτου κόσμου ή από το μητροπολιτικό τους ennui. Μέσα από τη σπαρταριστή τουριστική τους εμπειρία, μας δίνουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε το μεγαλείο της μικρότητάς τους: την ηθική σήψη, την ανοησία, την κενοδοξία, τη νοοτροπία του αποικιοκράτη που έχει αντικαταστήσει το βίωμα με την κατανάλωση και τον επεκτατισμό, φιλτράροντας τα πάντα μέσα από την αγοραστική δύναμη και το κοινωνικό του στάτους. Με κάποιον ευφάνταστο τρόπο, στις πλούσιες παρέες παρεισφρέουν πάντα και φτωχότεροι, λιγότερο διαβρωμένοι από τις καπιταλιστικές ανέσεις ήρωες, και όλοι μαζί συμμετέχουν σε μία πολυσχιδή, μαύρη κωμωδία που προδίδει και δικαιώνει τον καθένα, στον βαθμό που του αξίζει.

Εκδημοκρατισμός της σάτιρας

Το «The White Lotus», ένα δημιούργημα του σατανικά έξυπνου Μάικ Γουάιτ, σατιρίζει μερικούς από τους πιο αναγνωρίσιμους ανθρωπότυπους της νέας εποχής, χωρίς να διακρίνει πατερναλιστικά ανάμεσα σε ευάλωτους και μη, τουλάχιστον όχι τόσο ώστε να χάνει τον βιτριολικό πλουραλισμό του. Είναι όλοι εκεί: η ευκατάστατη κυρία που νομίζει ότι η ζωή τής χρωστάει και πως όλα περιστρέφονται γύρω από το δράμα της· ο λευκός άντρας με εξουσία και ανεβάσταγες ορέξεις που αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως την προσωπική του παιδική χαρά· οι εκπρόσωποι της generation z με το κατά φαντασίαν ηθικό τους πλεονέκτημα, έτοιμοι να κρίνουν βάναυσα όλους τους άλλους· οι «μειονοτικοί» που δεν παύουν να αποστρέφονται τους καταπιεστές τους, ενώ κατά βάθος ξέρουν ότι είναι πλασμένοι από το ίδιο υλικό. Κανείς δεν γλιτώνει από το αμείλικτο φως της παρατήρησης γιατί κανείς δεν είναι εντελώς αθώος.

Το σοφό μέινστριμ

Και οι δύο κύκλοι του «The White Lotus» (πρόσφατα ανακοινώθηκε και τρίτος) πραγματεύονται ένα έγκλημα· ξέρουμε από την αρχή ότι έγινε, αλλά δεν ξέρουμε ποιος το έκανε και ποιος είναι το θύμα. Θα έλεγε κανείς, όμως, πως η αποκάλυψη δεν είναι το υπέρτατο ζητούμενο· δεν μιλάμε για ένα συμβατικό «whodunnit». Η ουσία βρίσκεται στην αναμονή, δηλαδή στο παιχνίδι των προκαταλήψεων, στις ηθικές, ταξικές και μορφωτικές συμπλοκές και συμπλέξεις των χαρακτήρων, στις ανθρώπινες σχέσεις που είναι εξ ορισμού τόσο απρόβλεπτες, τυχαίες και εξωφρενικές, ώστε μπορούν να οδηγήσουν τους πάντες σε κάθε δυνατή κατεύθυνση. Ακόμη κι αν η σειρά δεν κορυφωνόταν με έναν φόνο, θα «στεκόταν» άψογα ως μία σοφή μελέτη για την ανθρώπινη κατάσταση: για το πώς είμαστε περαστικοί από παντού, για το πόσο μοιάζουν οι μάχες που δίνουμε· για το ότι, στο τέλος της ημέρας, κανείς δεν δικαιολογείται να παίρνει τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά.

https://www.kathimerini.gr/opinion/562156510/i-isychi-epanastasi/