Το νέο «μοντέλο» φαρμακείου-φαρμακοποιού-κράτους-ασθενή

Επιδίωξη είναι η συγκέντρωση του λιανεμπορίου, του χοντρεμπορίου και της παραγωγής του φαρμάκου σε πολύ λίγα χέρια

ΑΜΑΛΙΑ ΔΡΑΓΑΝΙΓΟΥ*

Ξαφνικός θάνατος του φαρμακοποιού; Μπορεί ο καθένας ν’ ανοίξει φαρμακείο;

Είναι ερωτήματα που δεν ξάφνιασαν τους φαρμακοποιούς κι έχουν απαντήσεις δρομολογημένες από καιρό.

Στην ελληνική πραγματικότητα η κοινωνία έχει μάθει πως ο καθένας έχει το φαρμακείο-φαρμακοποιό του στον οποίο απευθύνεται για όλα εδώ και δεκαετίες. Του απευθύνεται για συμβουλές, για δανεικά φάρμακα, για να καλύψει ό,τι δεν μπορεί να πληρώσει, ακόμα και για πρώτες βοήθειες κ.λπ. Αναμενόμενες λοιπόν ήταν οι αντιδράσεις στο μήνυμα ότι αυτός

που θα είναι πίσω απ’ τον πάγκο «δεν είναι φαρμακοποιός αλλά ο οποιοσδήποτε». Το ερώτημα όμως δεν θα τεθεί έτσι. Αυτός που θα είναι πίσω απ’ τον πάγκο, πιθανότατα θα είναι ο υπάλληλος φαρμακοποιός ενός επιχειρηματία, ο οποίος θα πρέπει να πετύχει στόχους τζίρου για να κρατήσει τη θέση του. Αυτό όμως αλλάζει εντελώς το τοπίο γιατί αλλάζει τη σχέση φαρμακοποιού – ασθενή. Καθησυχάζει αυτό την αγωνία της κοινωνίας;

Ας βάλουμε όμως σε μια σειρά τα ερωτήματα που αναδύονται και τις απαντήσεις που διαφαίνονται:

Τι επιδιώκει η αστική τάξη της Ελλάδας, οι μεγαλοφαρμακοποιοί, οι επιχειρηματικοί κύκλοι του φαρμάκου εντός -εκτός Ελλάδας; Τι επέβαλαν η τρόικα, ο ΟΟΣΑ, «οι θεσμοί»;

Η επιδίωξη είναι προφανής: η συγκέντρωση του λιανεμπορίου, του χοντρεμπορίου και της παραγωγής του φαρμάκου σε πολύ λίγα χέρια. Στις πρόσφατες αναφορές, ακόμα απ’ το 2014 ψηφίζεται η δυνατότητα να εκδίδονται πολλές άδειες φαρμακείων στ’ όνομα ενός φαρμακοποιού. Προφανώς αυτός θα πρέπει να προσλάβει υπαλλήλους φαρμακοποιούς στην αλυσίδα που θα δημιουργήσει. Εκεί, το ιδιοκτησιακό καθεστώς που ήταν ένας φαρμακοποιός ανά φαρμακείο, τελείωσε και το προφίλ του επιχειρηματία πολυαδειούχου στήθηκε. Ήταν θέμα χρόνου να δοθεί η δυνατότητα πολλών αδειών και σε αυτόν που δεν είναι ο ίδιος φαρμακοποιός. Σ’ αυτήν την πορεία έχουμε μνημονιακές οδηγίες, εντολές σε ΔΝΤ, εργαλειοθήκες του ΟΟΣΑ .Όλα στήνουν το έδαφος να χτιστεί το «νέο μοντέλο» φαρμακείου-φαρμακοποιού-κράτους-ασθενή.

Για να είμαστε πιο ακριβείς, οι πιο κομβικές νομοθετικές ρυθμίσεις ήταν:

 Ν. 3918/2011 (υπ. Υγ. Λοβέρδος) (ανάμεσα σε άλλα):

• Θεσπίζει το «διευρυμένο» ωράριο λειτουργίας χτυπώντας τα μικρά φαρμακεία που δεν αντέχουν 90 (!) ώρες λειτουργίας και πλήττει βάναυσα το θεσμό των εφημεριών.

 Ν. 4254/2014 ΦΕΚ Α’ 85/7-4-14 (υπ. Υγ. Α. Γεωργιάδης). Ο χορός των μνημονιακών υποχρεώσεων για το «άνοιγμα» του επαγγέλματος συνεχίζεται. Ανάμεσα σε άλλα:

• Καταργεί τον περιορισμό των αποστάσεων μεταξύ των φαρμακείων πλήττοντας τη χωροταξική τους κατανομή σ’ όλη την επικράτεια.
• Δίνει τη δυνατότητα σ’ έναν φαρμακοποιό να ‘χει περισσότερες από μια άδειες. Μέχρι τότε επιτρεπόταν μόνο μια άδεια ανά φαρμακοποιό.
• Επιτρέπει τη συστέγαση φαρμακείου με άλλο κατάστημα, π.χ. Super Market.

Ν. 4336/2015 4-8-15 (υπ. Υγ. Κουρουπλής). Καταργεί όλες τις διατάξεις που αφορούν την άδεια ίδρυσης φαρμακείου αναμένοντας τις ΚVA που θα καθορίζουν την αδειοδότηση.

Έτσι έρχονται με τη σειρά:

α) KΥA αρ. Γ5 (β) Γ.Π. οικ. 82829/29-10-15 (υπ. Υγ. Ξανθός)

β) KΥA αρ. Γ5 (β) Γ.Π. οικ. 6915/28-1-16 (υπ. Υγ. Ξανθός)

Είναι τροποποίηση της (α) και διαδικασία αδειοδότησης.

γ) KΥA αρ. Γ5 (β) Γ.Π. οικ. 36277/20-5-16 (υπ. Υγ. Ξανθός).

Με τίτλο: «Χορήγηση άδειας φαρμακείου σε φαρμακοποιούς. Χορήγηση άδειας φαρμακείου σε ΜΗ φαρμακοποιούς. Χορήγηση άδειας σε μέλη της ΟΣΦΕ (Συνεταιρισμοί Φαρμακοποιών).

Αυτή η τελευταία πέφτει για τυπικούς λόγους στο ΣτΕ το καλοκαίρι του 2017. Και ως διόρθωση του τελευταίου γεγονότος έρχεται η τροπολογία του υπ. Υγείας στο σχέδιο νόμου του υπ. Δικαιοσύνης που κατατέθηκε στη βουλή στις 20/12/17. Εκεί εξουσιοδοτείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να υπογράψει προεδρικό διάταγμα που να καθορίζει τη διαδικασία αδειοδότησης κατόπιν υποδείξεως του υπουργού Υγείας .

Τεράστια σημασία έχει να τονίσουμε πως για να μπορέσουν να εδραιωθούν αυτού του είδους οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ξεριζωθούν χιλιάδες μικρότερα φαρμακεία. Γι’ αυτό και κρίσιμα μέτρα παίρνονται απ’ όλες τις κυβερνήσεις της τελευταίας επταετίας. Αυτά είναι η διάλυση των κανόνων του ωραρίου, νομιμοποίησης των e-pharmacies, η απελευθέρωση των τιμών των ΜΥΣΥΦΑ (Μη Υποχρεωτικώς Συνταγογραφούμενα Φάρμακα), η είσοδος των ΓΕΔΙΦΑ (Γενικής Διάθεσης Φάρμακα) και σε άλλα κανάλια διανομής, η νομιμοποίηση διαφημίσεων των φαρμάκων, οι μεγάλες καθυστερήσεις πληρωμών, προσφάτως τα ανεξέλεγκτα πρόσημα στην εκτέλεση συνταγών κ.ά. Όλα αυτά έχουν ήδη ένα αποτέλεσμα: το κλείσιμο περίπου 1.000 φαρμακείων πανελλαδικά (σε σύνολο περίπου 12.000 όπου ήταν πριν 7 χρόνια), ενώ πολλά είναι σε κατάσταση οικονομικής ασφυξίας ή και προσπαθούν να συνταξιοδοτηθούν μια ώρα νωρίτερα.

Τι καταλαβαίνουν οι ασθενείς κι όσοι επισκέπτονται τα φαρμακεία;

Η κοινωνία στο μεγαλύτερο βαθμό ακόμα κρατιέται απ’ τη σχέση φαρμακοποιού -ασθενή που περιγράψαμε πιο πάνω. Ας δούμε όμως με παραδείγματα πως διαμορφώνεται η καθημερινότητα:

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν πάνε στα εφημερεύοντα φαρμακεία αλλά σε όποιο βρουν ανοιχτό. Θα ‘λεγε κανείς ότι είναι λογικό αφού έτσι εξυπηρετούνται ευκολότερα. Όμως μπορεί ένα τετράγωνο πιο δίπλα να είναι ανοιχτό αυτό που υποχρεωτικά εφημερεύει (και πρέπει να εφημερεύει) χωρίς να ‘χει κανέναν ασθενή!!!

Επίσης εδραιώνεται η τάση αγορών απ’ τα e-pharmacies. Θα ‘λεγε κανείς ότι είναι λογικό κι αυτό αφού εξυπηρετούνται ευκολότερα. Όμως, το ηλ/κό εμπόριο φαρμάκου (που πάει μαζί με το κανάλι των Super Market  και με τα φάρμακα που δεν αποζημιώνουν τα ταμεία) δεν έχει οδηγία, δεν έχει συμβουλή, έχει προκλητή ζήτηση και μετρά μόνο τζίρους όπως και κάθε άλλο εμπόρευμα.

Μ’ αυτά τα παραδείγματα θέλουμε να πούμε πως προχωράνε τα βήματα που ξεδοντιάζουν τα μικρά φαρμακεία για να ‘ρθουν οι μεγαλοεπιχειρηματίες. Η κοινωνία λοιπόν θα ‘πρεπε να δει το μοντέλο που σηκώνεται στο σύνολό του.

Επικράτηση του επιδιωκόμενου μοντέλου σημαίνει 3.000 φαρμακεία αντί 12.000 που ήταν. Άρα τεράστιες αποστάσεις μεταξύ τους (τι θα υπάρχει στις ακριτικές περιοχές;)

• Ανύπαρκτη προσωπική επαφή
• Πιεστική πώληση φαρμάκου γιατί έτσι είναι η «αγορά» και η «ανάπτυξη»
• Μονοπώληση και τελικά αύξηση των τιμών (πράγμα που συμβαίνει και τώρα με την απελευθέρωση τιμών ΜΥΣΥΦΑ-ΓΕΔΙΦΑ).

Τέλος, αυτό που καταλαβαίνουν  καλύτερα απ’ όλα είναι ότι ενώ οι τιμές των φαρμάκων ευρείας χρήσης πέφτουν, ο πολίτης πληρώνει παραπάνω συμμετοχή (!) γιατί παράλληλα πέφτουν και οι ασφαλιστικές τιμές των φαρμάκων (οπότε αυξάνεται η διαφορά ασφαλιστικής – λιανικής τιμής, ειδικά στα πρωτότυπα φάρμακα, την οποία κατά κύριο λόγο πληρώνει ο ασθενής). Όμως, στο νέο μοντέλο φαρμακείου εκτός απ’ αυτά, «πλάθεται» και η πληρωμή των «υπηρεσιών»  ανά πράξη του φαρμακοποιού όπως π.χ. η μέτρηση της πίεσης …γιατί η επιχείρηση θα βγάλει κέρδος από παντού.

Πώς πορεύονται οι φαρμακοποιοί

Στο χώρο αυτό δρα τα τελευταία 6-7 χρόνια η Αγωνιστική Πρωτοβουλία Φαρμακοποιών (ΑΠΦ). Η ΑΠΦ είναι μια αριστερή παράταξη με κινηματικό και συγκρουσιακό χαρακτήρα σαφώς τοποθετημένη κατά της ΕΕ και του ΔΝΤ. Προασπίζεται την ύπαρξη των μικρών φαρμακείων και των αυτοαπασχολούμενων φαρμακοποιών μαζί με το λαϊκό δικαίωμα στη δημόσια-δωρεάν υγεία και περίθαλψη.

Ο κλάδος αυτός είναι ένας βαθιά συντηρητικός χώρος ο οποίος για πρώτη φορά αυτή την επταετία βάλλεται μέχρι θανάτου. Το βασικότερο είναι ότι όπως σε όλους τους χώρους, έτσι κι εδώ, δεν βάλλονται όλοι. Ανέκαθεν υπήρχε ψαλίδα συμφερόντων. Η ύπαρξη όμως ενιαίων κανόνων λειτουργίας (ωράριο, διατίμηση φαρμάκων κ.ά.) έδινε τη δυνατότητα να επιβιώνουν  όλοι. Τα μέτρα που παίρνονται τα τελευταία χρόνια είναι επιδίωξη και μικρού μέρους του κλάδου, το οποίο όμως βρίσκει τεράστια υποστήριξη και μέσα στα διοικητικά όργανα και μέσα στις κυβερνήσεις για ευνόητους λόγους.

Όμως η συντριπτική πλειοψηφία των φαρμακοποιών δεν ανήκει σ’ αυτό το κομμάτι. Η σημερινή κατάσταση οδηγεί αυτούς που κλείνουν σε υπαλληλική σχέση με δωδεκάωρα απασχόλησης και άθλιους μισθούς. Αυτή είναι η καλή εκδοχή της ιστορίας. Ο κανόνας είναι η απόλυτη ανεργία. Παρ’ όλα αυτά έχουν αποδεχθεί ότι δεν μπορούν να πολεμήσουν με το τσουνάμι των μέτρων που επιβάλλουν οι επιχειρηματικοί κύκλοι, οι «θεσμοί» ,οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις.

Σαν ΑΠΦ δώσαμε και δίνουμε μάχες αδιάκοπες σ’ αυτό το χώρο.

Όταν πρωτοεμφανίστηκε το θέμα της πολυιδιοκτησίας που συζητάμε σήμερα κι ο κλάδος ήταν σε απεργίες ήμασταν οι μόνοι που υποστηρίξαμε ότι αν σταματήσουμε τους αγώνες αυτός ο δρόμος θ’ ανοίξει οριστικά.

Η κοινωνία όπως και οι φαρμακοποιοί που πλήττονται πρέπει να κατανοήσουν ότι το «νέο μοντέλο πολυφαρμακείων» δεν χωράει τους χιλιάδες μικρομεσαίους φαρμακοποιούς όπως δεν χωράει και τα διατιμημένα-αποζημιούμενα από  τ’ ασφαλιστικά ταμεία φάρμακα. Ανήκει σ’ ένα σύστημα υγείας όπου ο ασφαλισμένος παίρνει διαρκώς μεγαλύτερο βάρος καθώς συνεχώς αυξάνει ο αριθμός των μη αποζημιούμενων φαρμάκων,  το κράτος αποχωρεί απ’ τις ασφαλιστικές του υποχρεώσεις, ο επιχειρηματίας πάει καλά γιατί αυξάνεται το «ρευστό στο ταμείο» και καθώς δεν υπάρχουν οι πολλοί «μικροί» να τον ανταγωνιστούν ο ασθενής αποτελεί «βορά» του μονοπωλίου του.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι παρά οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού. Είναι η «ανάπτυξη» που προχωρά απρόσκοπτα.

Μ’ αυτό λοιπόν έχουμε να τα βάλουμε. Παλεύουμε ν’ αποδείξουμε ότι είναι σε συμφέρον του ελληνικού λαού αυτή τη στιγμή να μην κλείσουν τα μικρά φαρμακεία. Παλεύουμε ν’ αποδείξουμε ότι το συμφέρον των μικρών φαρμακείων είναι να παραμείνει το φάρμακο διατιμημένο – μη διαφημιζόμενο αγαθό που θα διατίθεται ΔΩΡΕΑΝ απ’ το φαρμακείο και θα καλύπτεται η κάθε τέτοια δαπάνη απ’ τα ασφαλιστικά ταμεία. Και γι’ αυτό πρέπει να συμμαχήσουν με το λαό.

Έχουμε συνείδηση και πιστεύουμε ότι στην υγεία δεν πρέπει να υπάρχει τίποτα που να καθορίζεται απ’ το κέρδος σε όλη την αλυσίδα της παραγωγής, φαρμακαποθήκης και τελικής διακίνησης. Παλεύουμε με την αριστερά για την κοινωνία που θα παρέχει αυτό το δικαίωμα. Είναι μια καθημερινή μάχη που ασχολείται με το ωράριο, τις τιμές, τις διαφημίσεις, τη φορολογία, τα ασφαλιστικά δικαιώματα, τις ποινές …κάθε μικρό και μεγάλο ζήτημα και δεν τελειώνει πουθενά.

Είναι μια μάχη που είναι μαζί και στοίχημα για το τι μπορεί να κάνει κάθε φορά μια ανατρεπτική αριστερή φωνή σ’ ένα τόσο συντηρητικό χώρο.

* Φαρμακοποιός,

Εκπρόσωπος Αγωνιστικής Πρωτοβουλίας Φαρμακοποιών (www.agprot.wordpress.com) στο ΔΣ του ΦΣ Αττικής

και στο εκλεκτορικό σώμα του Πανελλήνιου ΦΣ

http://prin.gr/?p=18358