Προσφυγικές ροές: Όταν η διαχείριση πια δεν αρκεί

Η επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία επανέφερε στο προσκήνιο την προσοχή προς την Τουρκία. Η πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε, παρά τους όποιους δισταγμούς, επιθυμεί πλέον την προσέγγιση με τον Erdoğan ακόμα κι αν βρίσκεται εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας.

Ήδη πριν από την σύνοδο κορυφής της Ε.Ε, η Angela Merkel είχε στείλει σαφές μήνυμα ότι δεν είναι δυνατή η διαχείριση του μεταναστευτικού, χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας. Και πράγματι είναι μια κίνηση πραγματικά αναπόφευκτη. Η Τουρκία είναι η ανατολική πύλη προς την Ευρώπη και φιλοξενεί πλέον των δύο εκατομμυρίων προσφύγων, οι οποίοι διαφορετικά θα είχαν εισέλθει στις ευρωπαϊκές χώρες. Επί τάπητος τέθηκε το σχέδιο κοινής δράσης,
το οποίο συζητήθηκε για πολλές ώρες και ο Πρόεδρος
του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Donald Tusk, εξήλθε για να καλωσορίσει την διμερή συμφωνία με τους Τούρκους. Πρόκειται για ένα πρώτο πολιτικό βάπτισμα, το οποίο ωστόσο θα συζητηθεί περαιτέρω.
Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχοντας μόλις επιστρέψει από την Άγκυρα, παρουσίασε τους όρους που θέτει η Τουρκία προκειμένου να δώσει το πράσινο φως για ένα «σχέδιο κοινής δράσης» που αποσκοπεί στην αναχαίτιση των προσφυγικών ροών από τη Συρία. Η τουρκική πλευρά ζητά τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης, ήτοι 3 δις ευρώ, για την κατασκευή κέντρων φιλοξενίας και υποδοχής. Πρόκειται για ένα ποσό, που οι Ευρωπαίοι είναι πρόθυμοι να παράσχουν και θα εξασφαλισθεί εν μέρει από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε και εν μέρει από την άμεση χρηματοδότηση των κρατών μελών. Επιπροσθέτως, οι όροι των Τούρκων αφορούν στις σχέσεις με την Ε.Ε: η Άγκυρα επιθυμεί την επιτάχυνση της κατάργησης της υποχρεωτικής βίζας για τους τούρκους πολίτες που επιθυμούν να εισέλθουν στην ΕΕ. Ζητάει επίσης να επιταχυνθούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με το άνοιγμα πέντε κεφαλαίων της ενταξιακής συμφωνίας της Τουρκίας. Πρόκειται για τα κεφάλαια 15, 23, 24 που αφορούν στην Ενέργεια, τα Θεμελιώδη Δικαιώματα και τη Δικαιοσύνη. Αξιοσημείωτο είναι ότι η μόνη χώρα που μπορεί να ασκήσει βέτο σε αυτά είναι η Κύπρος, οπότε τυχόν συναίνεσή της θα σημάνει άσκηση ασφυκτικών πιέσεων από την πλευρά της Ένωσης.
Ακόμα υπάρχει η απαίτηση να προσκαλείται, θεσμικά πλέον, ο Τούρκος Πρόεδρος και ο Πρωθυπουργός στις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής, αλλά και να αναγνωρίζεται ως «ασφαλής χώρα», γεγονός που θα καθιστούσε πιο δύσκολη τη χορήγηση πολιτικού ασύλου σε Τούρκους πολίτες, και κατά συνέπεια σε Κούρδους τουρκικής υπηκοότητας που διώκονται από τη σημερινή κυβέρνηση.
Οι ανησυχίες των Ευρωπαίων έναντι αυτών των απαιτήσεων είναι προφανείς: η Γερμανία εκφράζει φόβους για το ζήτημα της απελευθέρωσης της βίζας καθώς η εισροή των Σύρων προσφύγων ενδέχεται να αντικατασταθεί από αντίστοιχη τούρκων οικονομικών μεταναστών, η οποία θα είναι ακόμα πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Εξάλλου, η αναγνώριση της ιδιότητας της «ασφαλούς χώρας» συνάντησε αντιδράσεις, ιδιαίτερα από τις σκανδιναβικές χώρες που φιλοξενούν ήδη πολλούς πολιτικούς Κούρδους πρόσφυγες.
Χωρίς να κλείσουν την πόρτα στην Άγκυρα, οι 28 της Ε.Ε αναζητούν μια λύση σε αυτό το μέτωπο που θα τους επιτρέψει να κερδίσουν χρόνο. Στα συμπεράσματα της Συνόδου γίνεται λόγος για την προώθηση των σχέσεων με την Τουρκία και την παροχή υποστήριξης για το σχέδιο δράσης που συμφωνήθηκε από την Κομισιόν, παρά το γεγονός ότι πολλές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean Claude Juncker δήλωσε ότι «Ε.Ε και Τουρκία έχουν βρει τη συμφωνία για ένα σχέδιο κοινής δράσης για το μεταναστευτικό», δικαιώνοντας τον Τουρκικό Τύπο που μιλά για λευκό καπνό από τις διαπραγματεύσεις, την ώρα που η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά μάλλον χαμηλούς τόνους, αναμένοντας και τις επίσημες αντιδράσεις της Κυπριακής πλευράς.
Το προσφυγικό/μεταναστευτικό συζητήθηκε και στο περιθώριο της Έκτακτης Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 5 του Οκτώβρη. Η ενημέρωση για το τι ειπώθηκε ήταν εξαιρετικά φειδωλή. Έχει όμως ενδιαφέρον ότι αξιωματούχοι του Συμφώνου εντάσσουν την προβληματική που αναπτύσσεται στη νέα δομή του Οργανισμού και το πλαίσιο των νέων προκλήσεων που εμφανίζονται στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
Μην ξεχνάμε ότι την προηγούμενη εβδομάδα, οι υπήρξε δυσαρέσκεια στις σχέσεις Ε.Ε με Ιταλία και Ελλάδα λόγω δηλώσεων Tusk και Juncker αντίστοιχα για τη διαχείριση του προσφυγικού και την πρόταση κοινής φύλαξης με την Τουρκία. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν επιθυμούν δημιουργία περαιτέρω προβλημάτων, ειδικά τώρα που οι συνομιλίες για το Κυπριακό είναι σε καλή φάση και η Κύπρος, χώρα εκτός Σέγκεν, δεν αντιμετωπίζει ούτως ή άλλως μεγάλες ροές.

Το κεντρικό πρόβλημα παραμένει και αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο μετά την τελευταία Σύνοδο: έλλειψη πολιτικής, περίσσευμα διαχείρισης. Δεν αρκεί να αντιλαμβάνεσαι ότι το Δουβλίνο είναι «απαρχαιωμένο» οφείλεις να προτείνεις αντικατάσταση ή ολική κατάργησή του. Φαντάζει υποκριτικό να μιλάς για αυτούς που χάνουν τη ζωή τους στο Αιγαίο όταν δεν θέλεις να ακούσεις για κατάργηση της Οδηγίας 2001/51/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ουσιαστικά επιβάλλει τους πρόσφυγες σε ένα τεστ επιβίωσης. Με το θέμα της Συρίας να χρονίζει, την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε συνεχή περιδίνηση και το Χαλιφάτο παρόν, οι προσφυγικές ροές στο μέλλον θα αυξάνονται και η διαχείριση τους θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Αν δεν χαραχθούν τώρα πολιτικές μακρόπνοες πολύ φοβάμαι ότι στο μέλλον θα επιλέγουν λύσεις υπό το κράτος του πανικού που δεν θα αντίκεινται μόνο στις Διεθνείς Συμβάσεις, αλλά και θα βάλλουν τον σκληρό πυρήνα των Θεμελιωδών δικαιωμάτων.
http://tvxs.gr/