Πατριωτισμός και υποχρεώσεις

Η μέρα Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ σήμερα και ξεχωρίζει το πρόσφατο σχόλιο επιφανούς μέλους της κοινότητας που ασχολείται με τη θέση της χώρας στον κόσμο. Ερωτηθείς «ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για τον κόσμο σήμερα;», ο Ρίτσαρντ Χάας, απερχόμενος πρόεδρος του Council of Foreign Relations, απάντησε κοφτά: «Εμείς».

Στα 20 χρόνια που βρίσκεται στο τιμόνι του έγκυρου (μη κυβερνητικού) Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ο πρώην διπλωμάτης έχει εστιάσει την προσοχή του κόσμου σε απειλές όπως η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, η κλιματική κρίση, η διεθνής τρομοκρατία, η πανδημία, κ.ά. Για να καταλήξει ότι ο μεγαλύτερος παράγοντας αποσταθεροποίησης σήμερα είναι η δική του χώρα, καθώς, όπως εξηγεί, η εκ των έσω απειλή είναι μεγαλύτερη από τις εξωγενείς. Αντί να αποτελούν σταθερό σημείο, οι ΗΠΑ εξελίσσονται σε παράγοντα αστάθειας και παράδειγμα προς αποφυγήν όσον αφορά τη δημοκρατία. «Η εσωτερική πολιτική κατάστασή μας δεν είναι μόνο κάτι που άλλοι δεν θέλουν να μιμηθούν», δήλωσε σε αποχαιρετιστήρια συνέντευξη με τους New York Times. «Αλλά νομίζω, επίσης, ότι προκαλεί έναν πραγματικά τοξικό βαθμό αβεβαιότητας και αναξιοπιστίας. Γίνεται εξαιρετικά δύσκολο για τους φίλους μας να μας εμπιστευτούν, ώστε η Αμερική να μπορεί να λειτουργήσει επιτυχώς στον κόσμο».


Αντί να αποτελούν σταθερό σημείο, οι ΗΠΑ εξελίσσονται σε παράγοντα αστάθειας όσον αφορά τη δημοκρατία.

Εδώ και καιρό ο Χάας διακηρύσσει ότι οι πολίτες οφείλουν να συμμετάσχουν στη βελτίωση της πολιτικής αντιπαράθεσης. Στο βιβλίο «The Bill of Obligations» («Η Διακήρυξη των Υποχρεώσεων», σε αντιδιαστολή με τη «Διακήρυξη Δικαιωμάτων»), υποστηρίζει ότι οι πολίτες πρέπει να αναλάβουν και υποχρεώσεις αντίστοιχες με τα δικαιώματά τους ώστε να υπάρξει μια λειτουργική δημοκρατία που θα υιοθετήσει αναγκαίους νόμους, θα στηρίξει την οικονομία, θα διαφυλάξει τη σταθερότητα εντός και εκτός των συνόρων τους.

Φίλοι των ΗΠΑ θα μπορούσαν να κατηγορήσουν τον Χάας ότι υπερβάλλει, ότι παρά τα προβλήματα η κατάσταση δεν είναι τόσο δραματική. Αλλοι θα έλεγαν ότι ο ρόλος της Αμερικής ήταν πάντα σκοτεινός, όχι αποτέλεσμα μιας πρόσφατης εσωτερικής δυσλειτουργίας. Ο,τι κι αν πιστεύει κανείς, ο Χάας απευθύνεται στους συμπολίτες του, για να τους αφυπνίσει, όχι για να ικανοποιήσει τους αντιπάλους της χώρας του.Αυτή είναι η ουσία του μηνύματός του. Μπορεί στην επέτειο της Ημέρας Ανεξαρτησίας να φαίνεται άκαιρο ένα μέλος της «καθεστηκυίας τάξης» να αποκαλεί τη χώρα του απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα, όμως, η ίδια η δήλωση είναι απόδειξη μιας ζωντανής δημόσιας συζήτησης, μιας εύρωστης δημοκρατίας.

Μπορεί το πρόβλημα σήμερα να είναι ότι ουδείς πείθεται από τα επιχειρήματα της «άλλης πλευράς», ότι ανεύθυνοι δημαγωγοί σπείρουν τον διχασμό και απειλούν τη σταθερότητα πέρα και από τη δική τους χώρα. Λύση, όμως, δεν θα υπάρξει εάν δεν υπάρχουν πολίτες που δεν φοβούνται να ασκήσουν κριτική στη χώρα τους, που σημειώνουν τα προβλήματα. Χωρίς αυτούς, δεν υπάρχει διέξοδος.

https://www.kathimerini.gr/opinion/562502905/patriotismos-kai-ypochreoseis/