Πότε θα τελειώσει η πανδημία;

Η πανδημία μας κούρασε. Οι νέες παραλλαγές μας κάνουν να απογοητευόμαστε ακόμη περισσότερο. Ωστόσο η παραλλαγή Όμικρον κατά κάποιους επιδημιολόγους αποπνέει έναν αέρα αισιοδοξίας.

Στις 11 Ιανουαρίου, μόλις επτά εβδομάδες μετά την πρώτη αναφορά της παραλλαγής Όμικρον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποίησε για ένα «παλιρροιακό κύμα» μόλυνσης το οποίο ξεκίνησε από τη Δύση και μεταφέρθηκε σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον διευθυντή της ΠΟΥ, Χανς Ανρί Κλούγκε, πενήντα από τις 53 χώρες της Ευρώπης και της κεντρικής Ασίας είχαν ήδη αναφέρει κρούσματα της παραλλαγής Όμικρον. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα μόνο για την 4η του Ιανουαρίου η χώρα κατέγραψε τον ακραίο αριθμό των 50.126

κρουσμάτων. Αν σε κάτι συμφωνούν οι επιδημιολόγοι είναι ότι όλα τα έθνη αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα: την ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται η μετάλλαξη.

COVID-19: «ενδημικό» δεν σημαίνει αβλαβές

Ακούμε πολλές φορές τους επιδημιολόγους να λένε ότι ο ιός από πανδημικός θα γίνει ενδημικός. Και παρόλο που ο ΠΟΥ και άλλοι έχουν προτείνει ότι οι τεράστιοι αριθμοί λοιμώξεων Όμικρον θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν το τέλος της πανδημίας, λόγω της βραχυπρόθεσμης αύξησης της ανοσίας που θα ακολουθήσει, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η κατάσταση παραμένει ασταθής και δύσκολο να μοντελοποιηθεί.

«(σ.σ. Ο ιός) Κινείται τόσο γρήγορα που καθιστά πολύ δύσκολη μία έγκαιρη και αποτελεσματική “αντεπίθεση”. Επομένως, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται υπό τεράστια αβεβαιότητα», λέει ο Graham Medley, δημιουργός μοντέλων μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene & Tropical Medicine, ο οποίος συμβουλεύει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ταχεία εξάπλωση

Ο αριθμός των λοιμώξεων Όμικρον μπορεί να διπλασιαστεί σε λιγότερο από δύο ημέρες, χρονική διάρκεια σημαντικά ταχύτερη από τις προηγούμενες παραλλαγές SARS-CoV-2. «Δεν έχουμε δει αυτή την ταχύτητα στο παρελθόν, και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε απλά να εμβολιαστούμε όλοι και να τελειώσει η πανδημία», προσθέτει η Christina Pagel, αναλύτρια δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης στο University College του Λονδίνου. 

Αυτό τοποθετεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους ερευνητές που τους συμβουλεύουν σε δυσάρεστη θέση. «Πρόκειται για κατάσταση όπου είτε βάζεις περιορισμούς πολύ, πολύ νωρίς, είτε δεν κάνεις τίποτα», λέει η Pagel. «Ωστόσο αν περιμένεις να δεις τι θα συμβεί, τότε θα είναι πολύ αργά».

Μαζί με άλλες χώρες, η Βρετανία έθεσε αυστηρότερους κανονισμούς τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, σαν κίνηση θεωρήθηκε αμφιλεγόμενη, ιδίως επειδή τα δεδομένα από τη Νότια Αφρική, η οποία χτυπήθηκε από την Όμικρον τον προηγούμενο μήνα, έδειχναν ότι η παραλλαγή φαινόταν να είναι αρκετά πιο ελαφριά.

Δύσκολη η δημιουργία μοντέλου

Οι βρετανοί δημιουργοί μοντέλων αρχικά ήταν διχασμένοι σχετικά με τον τρόπο που θα χρησιμοποιούσαν τα στοιχεία από τη Νότια Αφρική. Γενικά, είναι σχετικά απλό να προσαρμοστεί ένα μαθηματικό μοντέλο (ή μοντέλο μηχανικής μάθησης) στις διαφορετικές βιολογικές ιδιότητες μιας νέας παραλλαγής. Ωστόσο, επειδή η πανδημία έχει προχωρήσει, έχει γίνει πολύ πιο δύσκολο να προσομοιωθεί η βασική ανοσολογική απόκριση του πληθυσμού μιας χώρας και έτσι να κριθεί το πώς θα περιοριστεί η εξάπλωση.

Στις πρώτες μέρες της πανδημίας, οι ερευνητές μπορούσαν να υποθέσουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ήταν εξίσου ευάλωτοι στη μόλυνση, επειδή η COVID-19 ήταν μια νέα ασθένεια και δεν υπήρχαν διαθέσιμα εμβόλια. Όμως, αυτοί οι 12 μήνες διαφορετικών στρατηγικών εμβολιασμού, τύπων εμβολίου και ποσοστών λήψης από χώρα σε χώρα, καθώς και ποσοστών μόλυνσης και ανάρρωσης, έχουν αφήσει ένα αρκετά μπερδεμένο ανοσολογικό τοπίο.

Διαφορές εμβολιασμού

Οι δημιουργοί μοντέλων μπερδεύτηκαν από την έλλειψη συγκεκριμένων στοιχείων στα δεδομένα της Νότιας Αφρικής ώστε να κάνουν μία αξιόπιστη σύνδεση με τη μειωμένη σοβαρότητα. «Δεν έγινε ποσοτική ανάλυση», λέει ο Mark Woolhouse, επιδημιολόγος του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Ωστόσο, ο Woolhouse λέει ότι ορισμένοι δημιουργοί μοντέλων στο Ηνωμένο Βασίλειο έκαναν λάθος που δεν επέτρεψαν τη μείωση της σοβαρότητας, αντίθετα, μοντελοποιούσαν με υποτιθέμενα ποσοστά νοσηλείας για την Όμικρον τα οποία ήταν πανομοιότυπα με αυτά των προηγούμενων παραλλαγών. «Αυτή είναι ξεκάθαρα μια απαισιόδοξη προσέγγιση», λέει. 

Ποια θα είναι η συμπεριφορά της παραλλαγής σε χώρες με χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού;

«Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί αυτή η ερώτηση», λέει ο Julian Tang, ιολόγος στο Βασιλικό Ιατρείο του Λέστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Και δεν είναι πολύ χρήσιμο, γιατί αν πείτε ότι εξαπλώνεται με το XYZ μοτίβο στη δυτική Ευρώπη και μετά με το ABC μοτίβο στη Βόρεια Αμερική και το MNO στην Αφρική, αυτό στην πραγματικότητα δεν βοηθά κανέναν».

Προστασία που φθίνει

Η φθίνουσα προστασία έναντι της μόλυνσης που προσφέρουν τα εμβόλια κατά της Όμικρον περιπλέκει επίσης την γενική εικόνα. Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι τα εμβόλια αδρανοποιημένου ιού, τα οποία αποτελούν σχεδόν τις μισές από τις δέκα δισεκατομμύρια δόσεις που διανέμονται παγκοσμίως, δημιουργούν λίγα αντισώματα κατά της επικρατούσας παραλλαγής. 

Αυτό σημαίνει ότι η Όμικρον θα εξαπλωθεί ακόμα πιο γρήγορα στις περιοχές που έχουν λάβει αυτού του τύπου το εμβόλιο;

Όχι απαραίτητα, λέει ο Woolhouse. «Τα εμβόλια αδρανοποιημένου ιού μπορεί να προκαλέσουν μια ευρύτερη ανοσία που θα αντιδρούσε σε ένα ευρύτερο φάσμα στελεχών, επειδή θα προκαλέσει ανοσοαποκρίσεις έναντι των ιικών πρωτεϊνών εκτός όμως της ακίδας, η οποία μεταβάλλεται εύκολα», λέει. «Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, αλλά δεν έχω δει κάποια επίσημη ανάλυσή της ακόμα».

Μεταξύ των χωρών που βασίζονται σε εμβόλια αδρανοποιημένου ιού, η Όμικρον φαίνεται να σημειώνει τη μεγαλύτερη εξάπλωση. Στις Φιλιππίνες για παράδειγμα, όπου σημειώθηκε εκθετική αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 τον μήνα Ιανουάριο και ιδιαίτερα στη Μανίλα. Ο αριθμός των νέων κρουσμάτων στην πρωτεύουσα φαίνεται να μειώνεται, αλλά ο ιός εξαπλώνεται εκτός της πόλης. «Σίγουρα τα κρούσματα επιβραδύνονται στην [Περιφέρεια της Εθνικής Πρωτεύουσας], αλλά σε άλλες περιοχές αυξάνονται», δήλωσε η Maria Rosario Vergeire, εκπρόσωπος τύπου για την υγεία στις Φιλιππίνες.

Τα ποσοστά εμβολιασμού εξακολουθούν να είναι σχετικά χαμηλά στις Φιλιππίνες, με μόλις το 53% του πληθυσμού να είναι πλήρως εμβολιασμένο. Οι αξιωματούχοι εκεί λένε ότι θέλουν να εμβολιάσουν και τα 77 εκατομμύρια ενήλικες της χώρας μέχρι τον Μάιο.

Αν και τα εμβόλια είναι πιθανό να συνεχίσουν να προστατεύουν από σοβαρά συμπτώματα, λέει η Pagel, η Όμικρον θα συνεχίσει να εξαπλώνεται. «Νομίζω ότι κανένα από τα εμβόλια δεν πρόκειται να μας προσφέρει μακροχρόνια προστασία έναντι της παραλλαγής», συμπληρώνει.

Ο Tang συμφωνεί: «Δεν νομίζω ότι τα εμβόλια είναι ο τρόπος με τον οποίο θα τελειώσει αυτή η πανδημία».

Πότε θα τελειώσει;

Λοιπόν, πώς θα τελειώσει; Όχι με την Όμικρον, προβλέπουν οι ερευνητές. «Αυτή δεν θα είναι η τελευταία παραλλαγή – η επόμενη παραλλαγή θα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά», λέει ο Medley.

Δεδομένου ότι ο ιός είναι απίθανο να εξαφανιστεί εντελώς, ο COVID-19 θα γίνει αναπόφευκτα μια ενδημική ασθένεια, λένε οι επιστήμονες. Η μετάβαση στην ενδημικότητα ή « στη ζωή με τον ιό» χωρίς περιορισμούς και διασφαλίσεις, είναι δύσκολο να μοντελοποιηθεί με οποιαδήποτε ακρίβεια, προσθέτει ο Sebastian Funk, επιδημιολόγος στο Λονδίνο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι ακόμη και τα καλύτερα μοντέλα ασθενειών δύσκολα κάνουν λογικές προβλέψεις νωρίτερα από μερικές εβδομάδες πριν. Και δεν είναι μόνο αυτός ο παράγοντας. Η μοντελοποίηση της μετάβασης είναι δύσκολη καθώς η ενδημικότητα αντανακλά και την ανοχή της κοινωνίας ως προς τον αριθμό θανάτων, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αναπτύσσει σταθερά ανοσία.

Για τον Woolhouse, η COVID-19 θα γίνει πραγματικά ενδημική μόνο όταν οι περισσότεροι ενήλικες έχουν εκτεθεί πολλές φορές στον ιό ως παιδιά και έτσι έχουν αναπτύξει φυσική ανοσία. Αυτό θα πάρει δεκαετίες, και σημαίνει ότι πολλοί ενήλικες σήμερα (οι οποίοι δεν εκτέθηκαν ως παιδιά) θα παραμείνουν ευάλωτοι και μπορεί να χρειαστούν συνεχείς εμβολιασμούς.

Αυτή η στρατηγική έχει τα μειονεκτήματά της. Μερικοί από αυτούς που εκτίθενται ως παιδιά θα αναπτύξουν long COVID. Και βασίζεται στο ότι τα παιδιά συνεχίζουν να εμφανίζουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά σοβαρών ασθενειών καθώς εξελίσσονται οι παραλλαγές.

Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η επόμενη παραλλαγή θα είναι πιο ήπια, αλλά ο Tang λέει ότι το μοτίβο μέχρι στιγμής δείχνει ότι «αυτός ο ιός γίνεται όλο και πιο ήπιος σε κάθε μετάλλαξη».

https://www.msn.com/el-gr/health/medical/%cf%80%cf%8c%cf%84%ce%b5-%ce%b8%ce%b1-%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b5%ce%b9%cf%8e%cf%83%ce%b5%ce%b9-%ce%b7-%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%af%ce%b1/ar-AATCXjr?ocid=mailsignout&li=BBqxHCu