Μάλλιος: «σιγά μη σε αφήσουμε να κάνεις παιδί». Η μαρτυρία της Νατάσας Μερτίκα, που βασανίστηκε από τη Χούντα και απέβαλε. Η κινηματογραφική της περιπέτεια ως το Συμβούλιο της Ευρώπης...

Κατά την περίοδο δικτακτορίας, ένας μεγάλος αριθμός κατά κανόνα αριστερών, φυλακίστηκε, εξορίστηκε και βασανίστηκε. Σε ηλικία 24 ετών, η Νατάσα Μερτίκα, που ήταν στον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης της, συνελήφθη και οδηγήθηκε στο κολαστήριο της Μπουμπουλίνας. Εξαιτίας των βασανιστηρίων έχασε το παιδί της και τη δυνατότητα να γίνει μητέρα. Μετά από 47 μέρες στην απομόνωση, μεταφέρθηκε στις φυλακές Αβέρωφ, απ’ όπου κατάφερε να δραπετεύσει και να καταθέσει στο Συμβούλιο της Ευρώπης κατά της Χούντας. Η Νατάσα Μερτίκα, στα 77 της ζει στην Κορινθία, όπου μίλησε στη «Μηχανή του Χρόνου», για την τρομερή περιπέτεια που έζησε την περίοδο που η χώρα είχε μπει στο γύψο και η ίδια στο στόχαστρο αδίστακτων βασανιστών. Νατάσα Μερτίκα ξεφυλλίζει τοο λεύκωμα της ζωής της που σημαδεύτηκε από τα βασανιστήρια στην ταράτσα της χουντικής ασφάλειας. «Η στιγμή της σύλληψης» Χρίστος Βασιλόπουλος: Πότε έγινε η σύλληψή σας και πώς; Νατάσα Μερτίκα: Ήρθανε τρεις η ώρα την νύχτα στις 24 Σεπτεμβρίου του ’67. Φαίνεται πως δεν λειτούργησαν οι σύγχρονοι κατάλογοι στην ασφάλεια, αλλά παλιοί φάκελοι, γιατί εμάς μας πιάσανε εκ των υστέρων. Εγώ τότε ζούσα με τον άντρα μου στην οδό Μυτιλήνης και φιλοξενούσα μία λεχώνα ξαδέρφη μου. Η αγωνία μου, τότε ήταν να μην της κοπεί το γάλα. Δεν έβλεπα το δικό μου το χάλι. Πίστευα πως αφού ήμουνα έγκυος, δεν θα με βασανίσουν. Χρίστος Βασιλόπουλος: Φαινόταν ότι ήσασταν έγκυος; Όχι, ήμουν μόλις τριών μηνών, είχα όμως τα χαρτιά του γυναικολόγου που το αποδείκνυαν. Όταν τα έδειξα αυτά στον Μάλλιο, μου είπε «σιγά μη σε αφήσουμε να κάνεις ένα σαν και σένα». Αυτή ήταν η απάντηση του. Φυσικά και δεν σεβάστηκε την κατάσταση μου. Χρίστος Βασιλόπουλος: Τα έκαναν γυαλιά καρφιά, όταν μπήκαν στο σπίτι σας; Νατάσα Μερτίκα: Μόλις μπήκαν μέσα είπα στον άντρα μου, «μέχρι να με δεις και να σε δω, δεν αλλάζει τίποτε». Έπειτα βρήκαν κάποιες προκηρύξεις του ΠΑΜΕ μέσα στο βιβλίο του Νίτσε «Αυγή». Εγώ ισχυρίστηκα ότι τις είχα βρει στον δρόμο, στην Ιωάννου Δροσοπούλου, συγκεκριμένα, στην Κυψέλη. Χρίστος Βασιλόπουλος: Οι προκηρύξεις αυτές ήταν λοιπόν, το βασικό ενοχοποιητικό στοιχείο. Νατάσα Μερτίκα: Ναι, αλλά εγώ τα είχα βρει στο δρόμο, όπως τους ισχυρίστηκα. Αυτή ήταν αλήθεια. Μέχρι τώρα μπορώ να το ισχυρίζομαι αυτό, γιατί ποτέ κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί. Χρίστος Βασιλόπουλος: Πιστεύετε ότι ήταν καρφωτή; Νατάσα Μερτίκα: Όχι, δεν το πιστεύω γιατί δεν βρήκανε κανέναν άλλον, εκτός από μένα και τον άντρα μου. Κανέναν που να είχαμε επαφές. Χρίστος Βασιλόπουλος: Εσείς τότε ήσασταν 24 ετών. Είχατε πολιτική δράση, ώστε να θεωρήστε ύποπτη; Νατάσα Μερτίκα: Εγώ ήμουνα στους Λαμπράκηδες. Γι’ αυτό μάλλον μετά άρχισαν να μας ψάχνουν. Και δεν συνέλαβαν και κανέναν από όσους κρύβαμε, τον Μπάμπη τον Θεοδωρίδη, τον Μπενά, τον Μίσσιο, τον Γιώργο τον Φελέκη. Όλοι αυτοί έμεναν πολύ κοντά στο σπίτι μας. Κι, όμως, δεν πιάσανε κανέναν. Κι όχι μόνο αυτό, ακόμα κι όταν ο μικρός μου αδερφός έτρεξε να τους ειδοποιήσει ότι μας πιάσανε, ακόμα κι τότε, δεν έφυγε κανένας από τους συναγωνιστές. Κακώς, βέβαια, γιατί θα μπορούσαμε να είχαμε μιλήσει. Ο Φελέκης ο Γιώργος, που ζει ακόμα, ήρθε μετά από κάποια χρόνια και μου είπε: Πόσο χαίρομαι που δε μίλησες και έκανα οικογένεια, Νατάσα. Ήταν συγκλονιστικό. Μου το είπε τώρα στα γεράματα. Χρίστος Βασιλόπουλος: Σας πήγαν κατευθείαν στης Μπουμπουλίνας; Νατάσα Μερτίκα: Όχι, πρώτα μας πήγαν στο τμήμα της Κυψέλης, στην Υακίνθου και εκεί ο διοικητής μας είπε, «Πείτε τα όλα, γιατί άμα πάτε κάτω θα είναι διαφορετικά τα πράγματα». Εμείς δεν είχαμε να πούμε τίποτε και όταν μας πήγανε κάτω δικαιώθηκε ο διοικητής. Ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα. «The Sunday Times» 30 Νοεμβρίου 1969 Χρίστος Βασιλόπουλος: Τον βασανιστή Λάμπρου τον είδατε; Νατάσα Μερτίκα: Βέβαια. Στο τμήμα της Κυψέλης, εγώ έδωσα το όνομα του ανδρός μου, Τσίρκα. Έρχονται, λοιπόν, με έκπληξη και μου λένε δεν υπάρχει τέτοιος φάκελος. Γυρνάει, τότε και ο Λάμπρου και μου λέει «το πατρικό σου, Μερτίκα…» και γυρίζουνε με τον φάκελο. Διάβαζε, λοιπόν, ο Λάμπρου τον φάκελο και μου έλεγε, «Α, εσύ τα ξέρεις καλά, τα ξέρεις καλά». Ο φάκελός μου έγραφε μέσα, ότι εγώ είχα πει, ότι έχουνε πάει στο φεγγάρι οι Ρώσοι με το Γκαγκάριν και ότι μάζευα με ένα πράσινο στυλό υπογραφές για να βγουν οι παλιοί κρατούμενοι από τον εμφύλιο. Όντως, μάζευα με ένα πράσινο στυλό, γιατί ήταν πολύ σπάνιο χρώμα εκείνη την εποχή. Και τι μου είπε; Τώρα να δω ποιος θα μαζέψει υπογραφές για σένα. Χρίστος Βασιλόπουλος: Ποιος σας παρέλαβε στης Μπουμπουλίνας; Νατάσα Μερτίκα: Ο Μάλλιος και ο Μπάμπαλης. Αφού μας χώρισαν με τον άντρα μου, τον μετέφεραν, μετά από λίγες μέρες, στην Ρεθύμνης. Εγώ έμεινα στη Μπουμπουλίνας όλο αυτό τον καιρό. Χρίστος Βασιλόπουλος: Σας χτύπησαν από το πρώτο βράδυ; Νατάσα Μερτίκα: Ναι, με χτύπησαν από το πρώτο βράδυ και μάλιστα άγρια. Πριν ξημερώσει είδα αίματα και κατάλαβα ότι είχε γίνει το κακό. Φώναξα και με πήγανε στο Αλεξάνδρας, με ψεύτικο όνομα. Εγώ, φυσικά, έδωσα το δικό μου όταν έφτασα στους γιατρούς. Οι γιατροί με περιποιήθηκαν όσο μπόρεσαν και μου έβαλαν κομπρέσες στα πόδια, γιατί ήταν πρησμένα από τη φάλαγγα. Πολύ πρησμένα. Δυστυχώς, το έμβρυο δεν μπορούσε να κρατηθεί και μου έκαναν απόξεση, σχεδόν χωρίς νάρκωση. Εγώ δεν ήθελα να με κοιμίσουν, γιατί φοβόμουνα μήπως μιλήσω στον ύπνο μου. Δεν είχα εμπιστοσύνη σε τίποτα και κανέναν. Ακόμη θυμάμαι τον ήχο. Ακόμα νιώθω τον πόνο. Είχα έναν αστυφύλακα στην πόρτα και οι γυναίκες στο θάλαμο λέγανε «είναι του αστυφύλακα η γυναίκα». Δεν είχαν καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Χρίστος Βασιλόπουλος: Σας έβαλαν, δηλαδή, με ψεύτικο όνομα για αν μη γίνει αντιληπτό ότι βασανιστήκατε; Νατάσα Μερτίκα: Εγώ, όμως τα είπα όλα στους γιατρούς κι έδωσα το πραγματικό μου όνομα. Κι αυτοί τα δώσανε στο BBC, γιατί το δίκτυο αναφέρθηκε στη σύλληψη μου. Κι αυτός ακριβώς ήταν ένας τρόπος προστασίας μας. Άμα βγαίναμε στη δημοσιότητα δεν τολμούσαν να συνεχίσουν. Βέβαια, όλα αυτά τα λέω τώρα, εκ των υστέρων. Τότε ήμασταν μέσα στη θύελλά. Ούτε που ξέραμε τι μας συμβαίνει. Χρίστος Βασιλόπουλος: Και σας ξαναγύρισαν στην Μπουμπουλίνας; Νατάσα Μερτίκα: Και με ξαναφέρνουνε στην Μπουμπουλίνας. Πάλι στην απομόνωση. Γνωστά, όμως, πλέον, τα μονοπάτια. Τη δεύτερη φορά είναι όλα πιο εύκολα, να ξέρετε, γιατί το έχεις δει το έργο. Εγώ έμεινα στην απομόνωση για 47 ημέρες. Τραγούδαγα, έλεγα ανέκδοτα, μίλαγα κι έτσι δεν τους περίμενα, δεν είχα την αγωνία αν θα έρθουνε. Μερικές φορές κοιμόμουνα κιόλας, για να μην τους περιμένω. «Ο κόσμος πρέπει να μάθει» Απόκωμα νορβηγικής εφημερίδας. Χρίστος Βασιλόπουλος: Κρεβάτι είχε; Νατάσα Μερτίκα: Όχι βέβαια. Τίποτα δεν είχε. Τίποτα, τσιμέντο. Ένα κουτί από τσιμέντο. Πολύ στενό. Χρίστος Βασιλόπουλος: Ποιο ήταν το δικό σας κελί; Νατάσα Μερτίκα: Το δικό μου ήταν το 11, το ιστορικό 11. Χρίστος Βασιλόπουλος: Η απομόνωση είχε ένα κελί ή ήταν πολλά; Νατάσα Μερτίκα: Όχι, είχε πάρα πολλά. Γύρω στα 15 νομίζω. Χρίστος Βασιλόπουλος: Η πόρτα; Νατάσα Μερτίκα: Στην πόρτα ήταν ένας αστυνομικός που λεγότανε Τσιγκούνης. Ο Τσιγκούνης είχε μία περιπέτεια την περίοδο της κατοχής και μισούσε τους κομμουνιστές. Με εμάς όμως, που ήμασταν νέοι, είχε μία εντελώς περίεργη σχέση. Εμένα μου άνοιξε το παραθυράκι του κελιού και μου είπε κάτι που δεν πρόκειται να το ξεχάσω ποτέ. 11 μη στεναχωριέσαι. Την κλείσανε την υπόθεση σου. Θα φύγεις από δω. Θα σε πάνε στο Αβέρωφ. Κάτι που έγινε. Κι όταν έφτασα στο Αβέρωφ, είπα «εδώ, μπορώ να μείνω εκατό χρόνια». Αυτή ήταν η διαφορά μεταξύ Αβέρωφ και Ασφάλειας. Όσον ήμουν στην απομόνωση, ήμουν εντελώς ξεχασμένη, γιατί είχα κριθεί προφυλακιστέα. Θυμάμαι την μέρα που γνώρισα τον δικηγόρο μου, τον Ροκόφυλλο. Του έδωσα μία κουβέρτα και μου είπε «εμένα δεν με κατηγορούν για τίποτα. Θα φύγω». «Καλά», του απάντησα «πάρε μία κουβέρτα προς το παρόν, να έχεις για απόψε και όταν είναι να φύγεις την αφήνεις». Μέσα στην Ασφάλεια του έδωσα και την υπόθεση μου για το στρατοδικείο κι έτσι την ανέλαβε. Χρίστος Βασιλόπουλος: Στην ταράτσα σας ανέβασαν; Νατάσα Μερτίκα: Ναι. Στη γωνία της ταράτσα υπήρχε ένα κράσπεδο σπασμένο. Εκεί ακριβώς με κράταγε ο Μπαμπαλής και μου λέγε πως αν δεν μιλήσω, θα με πετάξει από κάτω. Εγώ πίστευα, πραγματικά πως θα με πετάξει. Τον είχα πιάσει από τις σάρκες του τόσο σφιχτά που πρέπει να τον είχα ματώσει. Σκεφτόμουν πως το βάρος μου θα τον πάρει μαζί του. Πως έτσι θα διεκδικήσω το θάνατό μου. Αυτά σκεφτόμουνα. Αυτά συνέβησαν σε αυτή την ταράτσα. Φυσικά, δεν με πέταξε. Με πήγε μέσα και συνέχισε να με βασανίζει στο πλυσταριό. Για να μην ακούν οι γυναίκες, που ήταν στη γυναικολογική κλινική, τους σπαραγμούς μας, έβαζαν πάνω στη ταράτσα μηχανές να δουλεύουνε. Έβαζαν μοτοσικλέτες σε λειτουργία για να μην ακούγονται οι φωνές και τα ουρλιαχτά μας. Αφιέρωμα ξένης εφημερίδας στα «Βασανιστήρια στην οδό Μπουμπουλίνας». Χρίστος Βασιλόπουλος: Πώς συνδέονται τα βασανιστήρια της ταράτσας με το τραγούδι του Θεοδωράκη; Νατάσα Μερτίκα: Απόλυτα. Διότι, τα άκουγε ο Μίκης τα βασανιστήρια που γινόντουσαν στην ταράτσα και εννοείται ότι συγκλονιζόταν κι ο ίδιος. Όλα μαθαίνονταν στην απομόνωση. Ποιος είναι δίπλα, ποιον πιάσανε, ποιον φέρανε, ποιος έχει προσωπική φρουρά. Τα μαθαίναμε όλα με την μέθοδο του τικ τακ μεταξύ των κελιών που έπαιρνε, βέβαια, χρόνο. Στην τουαλέτα, που μόνο τουαλέτα δεν ήταν αυτό το πράγμα, είχα βρει ένα άδειο στυλό και το είχα πάρει. Λέω, μπορεί να μου χρειαστεί. Ποτέ δεν ξέρεις. Ήταν ένας φρουρός από την Καρδίτσα, ο οποίος είχε μανία να λύνει σταυρόλεξα, αλλά ήταν άσχετος. Ερχότανε, λοιπόν, μου άνοιγε τον «Ιούδα» και τον βοηθούσα να λύνει τα σταυρόλεξα. Κάποια στιγμή του λέω «αυτό δεν μπορώ να το λύσω, πρέπει να σκεφτώ. Για δώσε μου το στυλό σου, σε παρακαλώ να το δω, εδώ μέσα στον τοίχο του κελιού και να βρω τα γράμματα. Έτσι, λοιπόν, άλλαξα το μέσα και του έβαλα το άδειο που είχα βρει. Κι έτσι απόκτησα στυλό στην απομόνωση. Όταν με βγάζανε, λοιπόν, να καθαρίσω τα κελιά, έγραφα σε χαρτοπετσέτα τα ονόματα που μας είχανε φέρει. Κι αυτά βγαίνανε εκεί που έπρεπε να βγουν. Έτσι, ξέραμε, ακριβώς, τι γίνεται μέσα στην απομόνωση. Χρίστος Βασιλόπουλος: Είχαν...

https://www.mixanitouxronou.gr/i-martyria-tis-natasas-mertikas-poy-vasanistike-apo-ti-choynta-kai-apevale/