Τάσος Μπάνος ( 1957-2020)

Στις 11 Δεκεμβρίου 2011, στην πιο δύσκολη και περίπλοκη φάση της οικονομικής κρίσης, όταν όλα κρεμόντουσαν από μια κλωστή, οι συνεργάτες μου στο υπουργείο Οικονομικών, με ακούν να εκφράζω την αγωνία και την απογοήτευσή μου. Ο Τάσος Μπάνος μου στέλνει ένα ηλεκτρονικό μήνυμα με μια συμβουλή του Σπινόζα από το Tractatus Theologico- Politicus : «..Sedulo curavi, humanas actiones non ridere, non lugare, neque detestari, sed intelligere...» Σε μετάφραση:  «...επιμελώς φρόντιζε, σχετικώς με τις ανθρώπινες πράξεις, ούτε να γελάς, μήτε να κλαις, ούτε να μισείς. Μόνο να καταλαβαίνεις...»

Λίγες εβδομάδες αργότερα, στην αλλαγή του χρόνου, ξημερώματα της πρωτοχρονιάς του 2012,  στέλνω στους συνεργάτες μου ένα μήνυμα που λέει :

«Στην πέτρα της υπομονής προσμένουμε το θάμα

που ανοίγει τα επουράνια κι είναι όλα.

Σας στέλνω αυτούς τους στίχους του Γ. Σεφέρη, μαζί με  τις ευχές μου ως απάντηση στα

απαισιόδοξα σχόλια σας. Αυτά που σας γράφω, τα γράφω για να δοκιμάσω τις αντοχές σας και για να σας πω πως ό,τι κάνουμε το κάνουμε με επίγνωση. Η επίγνωση είναι αυτό που έλειπε και δυστυχώς λείπει ακόμη από τούτο το αλωνάκι».

 
Ο Τάσος Μπάνος μου απαντά : « Τώρα, το πρόβλημα δεν είμαστε εμείς...ποιοι είμαστε εμείς άραγε για να μετράει το θάρρος, ο ηρωισμός ή η πίστη μας στη νίκη...Έτσι κι αλλιώς είμαστε εδώ: αυτό που μας περιμένει στον χρόνο, θα μας βρει στον χώρο...Το πρόβλημα είναι η κοινωνία. Αυτή είναι που πρέπει να πιστέψει. Αυτή να ελπίσει...» Και μου θυμίζει την ποιητική φράση του Μπόρχες :

«Χτίζεις στην άμμο και χτίζοντας και ξαναχτίζοντας, κάνεις την άμμο πέτρα», σε συνάφεια με την πέτρα της υπομονής του Σεφέρη.

 
Καθόλου συνηθισμένες αντιδράσεις ενός Νομικού Συμβούλου του Κράτους στις παρατηρήσεις ή έστω τις αγωνίες του υπουργού του. Χαρακτηριστικές όμως της προσωπικότητας του Τάσου Μπάνου, της συνείδησης καθήκοντος, της αφοσίωσης  στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, της πολύπλευρης καλλιέργειας, της ευαισθησίας, της αίσθησης της Ιστορίας.

 
Συνεργάστηκα για πρώτη φορά μαζί του το 2001 με αφορμή την προετοιμασία της αναθεώρησης του Συντάγματος. Σχημάτισα από τότε την εντύπωση ότι είναι ένας νομικός με ευρηματικότητα και αυτοπεποίθηση που γνωρίζει να ανάγεται σε γενικές αρχές και να αξιοποιεί τα μεθοδολογικά εργαλεία της ερμηνείας. Ένας νομικός που κινείται με μεγάλη άνεση στις ατραπούς της δικαιοπαραγωγικής διαδικασίας γιατί κατέχει τα θεμελιώδη: την ιεραρχική δομή της εθνικής έννομης τάξης και τη σχέση μεταξύ πολλαπλών εννόμων τάξεων, όταν κινούμαστε παράλληλα στα πεδία του εθνικού, του ευρωπαϊκού και του διεθνούς δικαίου.

 
Στο υπουργείο Οικονομικών την περίοδο 2009 - 2015 ήταν η ζωντανή μνήμη της αλληλουχίας των προκλήσεων και των προσπαθειών. Η σχέση του Τάσου με την ομάδα των προσώπων που βρέθηκαν να σηκώνουν το βάρος της συγκυρίας διαμορφώθηκε  στα χαρακώματα. Δεν είναι μια  σχέση  «υπηρεσιακή» ή «πολιτική», ούτε απλώς μια σχέση προσωπική. Είναι μια σχέση που βασίζεται στην ανάμνηση μιας κοινής «πολεμικής» εμπειρίας υπό συνθήκες που δοκιμάζουν την αντοχή των βασικών υλικών.

 
Ο Τάσος Μπάνος ήταν ο ιδεώδης δημόσιος λειτουργός. Κλασικός και μεταμοντέρνος ταυτόχρονα. Ταγμένος στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος,  αλλά απολύτως καχύποπτος σε σχέση με τις πολιτικές σκοπιμότητες και τον κοινωνικό αταβισμό που είναι το υπόστρωμα του ακαταμάχητου λαϊκισμού. Τεχνοκρατικά άψογος, ένα νομοτεχνικό υπερόπλο, αλλά με όλες τις αμφιβολίες και τις αμφιθυμίες του διανοουμένου να καίνε συνεχώς μέσα στο μυαλό του. Νομικός που λαχταρούσε τη Φιλοσοφία και την Ποίηση. Διακριτικός όπως επιβάλλει ο ρόλος του συμβούλου, αλλά έτοιμος να προτείνει την πιο ριζοσπαστική λύση. Συναισθηματικά εμπλεκόμενος στο εγχείρημα, αλλά έτοιμος να διασκεδάσει με τα ανθρωπολογικά του πειράματα σε σχέση με την ετοιμότητα ανάληψης του πολιτικού και προσωπικού κόστους από το πολιτικό προσωπικό.

 
Ο Τάσος είχε απόλυτη αίσθηση της σοβαρότητας των καταστάσεων και των στιγμών, αλλά και καταλυτικό χιούμορ. Συχνά μαύρο. Αυτοσαρκαστικό. Ήταν αιχμάλωτος της μελαγχολίας της σκέψης. Νομίζω ότι ετοιμαζόταν όλη του τη ζωή να αντιμετωπίσει με αξιοπρέπεια, σχεδόν στωικά, την πρόκληση του θανάτου, ως κοινό χρέος. Με εξαίρεση την ανυπέρβλητη αγωνία για τον μονάκριβο γιο του, ίσως η προεικόνιση του πένθους των άλλων, των δικών του ανθρώπων, των φίλων του, να τον απασχολούσε πιο πολύ από το δικό του «επέκεινα».

 
Είναι κρίμα που δεν θα είναι εδώ να σχολιάσει την εξέλιξη της πολλαπλής κρίσης  λόγω πανδημίας και την έξοδο από αυτήν. Την οικονομική κρίση και τα νέα διλήμματα μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας. Είναι κρίμα που δεν θα είναι εδώ να σχολιάσει τη δοκιμασία της εθνικής αυτοσυνειδησίας με τον εορτασμό των διακοσίων ετών από την Εθνική Παλιγγενεσία να διασταυρώνεται με κρίσιμες φάσεις της εξωτερικής μας πολιτικής. Του άρεσε να λέει ότι το νέο ελληνικό κράτος είναι προϊόν κακής μετάφρασης. Ξεκινούσε από τις ξένες πηγές των φιλελεύθερων συνταγμάτων του Αγώνα, πήγαινε στα νομοθετικά  κείμενα, διατυπωμένα στη γαλλική  ή στη γερμανική γλώσσα,  που δημοσιεύονταν στην επίσημη εφημερίδα του Βασιλείου την περίοδο της αντιβασιλείας και έφτανε στην περίοδο των προγραμμάτων στήριξης και των κειμένων των μνημονίων. Υποθέτω παρέπεμπε στη γνωστή ταινία «Χαμένοι στη μετάφραση».

 
Έφυγε νωρίς, με σκληρή δοκιμασία. Ελπίζω ότι αν έφευγε πολύ αργότερα, πλήρης ημερών, θα είχαν δοθεί οι ευκαιρίες να αναδειχθεί ενώπιον του Δήμου, ο ρόλος του. Μπορεί όμως και όχι. Με παρηγορεί κάπως το γεγονός  ότι τώρα  τουλάχιστον οι φίλοι του νιώθουμε την ενοχή της δικής μας προσωρινής επιβίωσης και το χρέος να πούμε δημόσια ποιος ήταν και πόσο σημαντικός ήταν ο Τάσος Μπάνος.-

ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο . Ευάγγελος Βενιζέλος