Του Γεράσιμου Λιβιτσάνου
Ξαφνικά όλοι έγιναν … «πάμε Χάγη»! Η προοπτική – όσο μακρινή κι αν είναι – της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χαγης μοιάζει για το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού φάσματος η απάντηση στα προβλήματα Ελλάδας και Τουρκίας. Ιδίως μετά τις τελευταίες εξελίξεις με την συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης.
Η όλη συζήτηση ξεκίνησε από το άρθρο του Κώστα Σημίτη στην εφημερίδα «Τα Νέα» και συνεχίζεται με τις δηλώσεις υπέρ της παραπομπής στο συγκεκριμένο διεθνές δικαστήριο της Ντόρας Μπακογιάννη, του Δημήτρη Παπαδημούλη και του Ευάγγελου Βενιζέλου. Η θέση αυτή, φυσικά, περί προσφυγής, είναι γνωστή από καιρό και έχει υποστηριχθεί από πολύ
περισσότερους. Επικαιροποιείται όμως σήμερα, ως απάντηση στο «στρατηγικού χαρακτήρα» ερώτημα του «πού θα πάει αυτή η κατάσταση με την Τουρκία». Σχεδόν εν χορώ. Το μεγάλο ερώτημα είναι το …γιατί!
Ας δούμε όμως λίγο τα τελευταία δεδομένα:
‘Εκτός από το άρθρο του Κώστα Σημίτη, που μιλούσε για χαμένες ευκαιρίες επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών είχαμε επίσης:
Την δήλωση της πρώην υπουργού Εξωτερικών, Ντόρας Μπακογιάννη που είπε ότι τάσσεται υπέρ της σύναψης ενός συνυποσχετικού με την Τουρκία για να συμφωνηθεί μια πορεία προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Επιχειρηματολόγησε μάλιστα ως εξής:
«Σε περίπτωση υπογραφής συνυποσχετικού και προσφυγής στη Χάγη, δημιουργείται ένα σημαντικό προηγούμενο, δεδομένου ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την δικαιοδοσία του δικαστηρίου. Θα είναι σημαντική νίκη και εργαλείο για τη διευθέτηση πιθανών μελλοντικών διαφορών, η – έστω και συγκυριακή – αναγνώριση της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου από την Τουρκία». Πρόσθεσε πως αν υπογραφεί το συνυποσχετικό «θα σήμαινε de facto και de jure ότι η Τουρκία, αποδεχόμενη την δικαιοδοσία της Χάγης, αποδέχεται και έμμεσα την Σύμβαση του Montego Bay του 1982. Το δικαστήριο της Χάγης, στην λήψη αποφάσεων, εφαρμόζει τόσο το γραπτό συμβατικό διεθνές δίκαιο όσο και το εθιμικό δίκαιο. Τόσο η διεθνής νομολογία, όσο και νομολογία του συγκεκριμένου δικαστηρίου αναγνωρίζουν ότι η Σύμβαση του Montego Bay αποκρυσταλλώνει διεθνές εθιμικό δίκαιο, που δεσμεύει όλα τα κράτη, ανεξαρτήτως εάν έχουν προσχωρήσει σε αυτή ή όχι. Το περιεχόμενο αυτού του κειμένου αναφοράς εφαρμόζεται από όλα τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα. Έτσι, λοιπόν, η μέχρι τώρα αδυναμία της Ελλάδας να δεσμεύσει την Τουρκία σε πολιτικό διμερές επίπεδο σε μια διαπραγμάτευση βάσει των αρχών του διεθνούς δικαίου, θα επιτευχθεί μέσω της Χάγης»
Την ίδια μέρα ο επικεφαλής της ευρω-ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης σημείωσε ότι είναι και αυτός υπέρ της εθνικής συνεννόησης για να υπογραφεί συνυποσχετικό. Σημείωσε μάλιστα πως
«δεν είναι καθόλου εύκολο και θεωρώ αρκετά πιθανό να μη δεχθεί η τουρκική ηγεσία την υπογραφή ενός συνυποσχετικού, με δεδομένο ότι το διεθνές δίκαιο και του δίκαιο της θάλασσας, αλλά και όλοι οι μεγάλοι «παίκτες» στη διεθνή σκηνή λένε ότι και τα νησιά -και σωστά- έχουν υφαλοκρηπίδα. Στο παρελθόν, επί Κων/νου Καραμανλή, η Τουρκία είχε αρχικά πει «ναι» στην πρόταση ενός συνυποσχετικού και έκανε πίσω. Επομένως στο θέμα αυτό χρειάζεται σοβαρή προετοιμασία και εθνική στρατηγική. Είναι ένα θέμα που απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς, τη μεγαλύτερη δυνατή συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης κι αντιπολίτευσης, ιδίως της αξιωματικής, ώστε να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ακόμη κι αν, πράγμα πολύ πιθανό, δεν δεχθεί μια τέτοια προοπτική και πρόταση η τουρκική ηγεσία, αυτό θα προσθέσει και πόντους και συμμαχίες στην ελληνική πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω ότι η αναβλητικότητα διευκολύνει τα σχέδια του Ερντογάν».
Επίσης ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε πως
«εφόσον πυλώνας της πολιτικής μας είναι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και πάγια θέση μας η οριοθέτηση εντέλει με προσφυγή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με υπογραφή συνυποσχετικού, πρέπει να επικαιροποιήσουμε και να ενεργοποιήσουμε τις προτάσεις μας δηλώνοντας εκ προοιμίου τη βούληση μας να σεβαστούμε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης οι τάσεις της νομολογίας του οποίου είναι γνωστές αλλά κάθε υπόθεση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά».
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος πάντως όταν ρωτήθηκε για το τι πιθανολογεί πως θα αποφασίσει ένα τέτοιο διεθνές δικαστήριο είπε πως η νομολογία που υπάρχει διαμορφώνεται εκτός από τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και από τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου του Βερολίνου και από τα ad hoc Διεθνή Δικαστήρια. Εκτίμησε ότι σε πρώτη φράση το θέμα επιλύεται … «γεωμετρικά», δηλαδή το δικαστήριο βγάζει μια προσωρινή (πόσο προσωρινή άραγε;) λύση ίσων αποστάσεων σε σχέση με τις διεκδικήσεις και στην συνέχεια προσαρμόζει την απόφασή του στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής και κάθε διένεξης.
Σε αυτά αξίζει να συνυπολογίσει κανείς ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών που το ίδρυσαν μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και αποτελείται από 15 μέλη. Προϋπόθεση για να φτάσει εκεί μία υπόθεση είναι τα μέρη που εμπλέκονται να αναγνωρίζουν την δικαιοδοσία του δικαστηρίου, πράγμα που ισχύει για την Ελλάδα και όχι για την Τουρκία. Εξ ου και απαιτείται σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω η ύπαρξη συνυποσχετικού.
Η κυβέρνηση μέχρι στιγμής επισήμως δεν αναφέρεται στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Όταν πρόσφατα ρωτήθηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας απάντησε γενικόλογα μιλώντας για την άρνηση της Τουρκίας να κάνει ουσιαστικό διάλογο με βάση το διεθνές δίκαιο. Όμως είναι βέβαιο ότι μια τόσο μεγάλου πολιτικού εύρους συζήτηση σημαίνει ότι υπάρχουν σχετικές ζυμώσεις και συζητήσεις στο εσωτερικό των κομμάτων. Δεν αποκλείεται μάλιστα αυτή να ενταθεί και να κυριαρχήσει στον πολιτικό διάλογο.
Αν αυτό συμβεί θα υπάρξουν σειρά επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων. Τακτικές εξωτερικής πολιτικής θα απλωθούν από ειδήμονες και μη με γνώμονα το να υπάρξει πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Έχει,όμως, διαφανεί ποια θέματα θα μείνουν έξω από αυτό τον διάλογο:
- Τα πραγματικά κίνητρα της όποιας διπλωματικής κινητικότητας από την πλευρά της Ελλάδας αλλά και της Τουρκίας, αυτά δηλαδή που σχετίζονται με την όξυνση των ανταγωνισμών για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής, από τις οποίες θα επωφεληθούν – με τον έναν ή τον άλλο τρόπο – τα πολυεθνικά εταιρικά σχήματα που εμπλέκονται στις συμφωνίες για την εκμετάλλευσή τους. Ενδεικτικό είναι πως μένει απροσδιόριστο ποια ζητήματα πρέπει – σύμφωνα με αυτούς που υποστηρίζουν τη λύση αυτή – να φθάσουν στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης.
- Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δύο θεσμών που έχουν περίτρανα αποδείξει πως, με εξαίρεση ορισμένες δηλώσεις κατά καιρούς, ουδόλως νοιάζονται για τα ζητήματα των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας. Το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος γίνονται αντιληπτά ως ένας στρατιωτικός και επιχειρηματικός χώρος που τον πρώτο λόγο έχουν τα ανάλογα συμφέροντα (στρατιωτικά – επιχειρηματικά) που συνήθως διαπλέκονται σε ενιαία και αδιαίρετα σχήματα.
- Οι σχέσεις των λαών των δύο χωρών που δεν φαίνεται να έχουν κάποιο … ειδικό βάρος σε αυτή την υπόθεση. Αντιθέτως οφείλουν να ακούν τους «ειδικούς» και τις πολιτικές ηγεσίες. Πρέπει μάλιστα να είναι ευχαριστημένοι εάν και εφόσον δεν εμπλακούν σε «περιπέτειες», κάτι όμως που ποτέ δεν πρέπει να αποκλειστεί και ως εκ τούτου οφείλουν να βρίσκονται σε μόνιμη διαθεσιμότητα…
Είναι άγνωστο που θα καταλήξει τελικά αυτή η ιστορία. Κανείς οιωνός όμως δεν υπάρχει για μία θετική εξέλιξη των πραγμάτων με γνώμονα το συμφέρον των λαών της περιοχής. Περισσότερο επιτάχυνση εξελίξεων θυμίζει το πράγμα…
.webp)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου