Η παρενόχληση και ο εκφοβισμός στον χώρο εργασίας βλάπτουν σοβαρά την υγεία: το φαινόμενο του mobbing σε δομές υγείας

Εισαγωγή, μετάφραση και επίλογος: Χριστοδούλου Πάνος*

Με την εξέλιξη της ψυχολογίας και των μέσων δικτύωσης έχει έρθει στην επιφάνεια πλέον το φαινόμενο της εργασιακής παρενόχλησης (mobbing). Για τους επαγγελματίες υγείας, και κυρίως τους φοιτητές Ιατρικής και τους Ειδικευόμενους, η ειρωνεία, ο εξευτελισμός και η καταπάτηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων είναι κοινή πρακτική στην Ελλάδα. Ο κάθε κομπλεξικός μεγαλύτερος γιατρός θεωρεί σωστό να βγάζει τα απωθημένα του στους νεότερους συναδέλφους του, βαφτίζοντας το εκπαίδευση. Όχι μόνο όμως δεν είναι

εκπαίδευση, όχι μόνο δημιουργεί προβλήματα στους νέους συναδέλφους αλλά όπως δείχνει το ακόλουθο άρθρο ‘TAUGHT BY HUMILIATION’: WHEN SENIOR DOCTORS BULLY JUNIOR DOCTORS PEOPLE Die, των Johanna Westbrook και  Neroli Sunderland, το οποίο μεταφράζεται, οδηγεί σε επιπτώσεις στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας.

Διδασκαλία μέσω εξευτελισμού: όταν οι παλαιότεροι γιατροί τραμπουκίζουν τους νεώτερους, οι ασθενείς πεθαίνουν

Ο εκφοβισμός και η παρενόχληση των γιατρών και των νοσοκόμων από τους συναδέλφους τους είναι συνήθης πρακτική στο αυστραλιανό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης – και πρόσφατη  έρευνα από τις ΗΠΑ δείχνει ότι οι συνέπειες για τους ασθενείς θα μπορούσαν να είναι θανατηφόρες.

Το προηγούμενο διάστημα, το επιστημονικό περιοδικό Medical Journey of Australia  υπογράμμισε ότι περίπου το 25.5% από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές στην Αυστραλία έχουν εκφοβισθεί, υφίστανται διακρίσεις ή παρενοχλούνται στην εργασία.

Κατάθλιψη των ιατρών και θάνατοι των ασθενών  

Ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας στα νοσοκομεία έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί κατάθλιψη, άγχος και κόπωση μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Μπορεί επίσης να μειώσει την απόδοση και τα επίπεδα αυτοεκτίμηση. Αυτά τα συμπτώματα, μαζί με το άγχος και το χαμηλό ποσοστό ικανοποίησης του προσωπικού στην εργασία, οδηγούν σε υψηλότερα ποσοστά απόσυρσης, επηρεάζοντας τη συνέχεια της φροντίδας των ασθενών και αυξάνοντας το φόρτο εργασίας σε ήδη υπερβολικά τεταμένες κλινικές και τμημάτων.

Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία από την Αυστραλία, μια έρευνα από προσωπικό από περισσότερα από 100 νοσοκομεία των Ηνωμένων Πολιτειών  προσφέρει ενδείξεις σχετικά με τον αντίκτυπο του mobying  σε δομές υγείας. Περισσότερο από τα δύο τρίτα (71%) των ερωτηθέντων – κυρίως νοσηλευτές και γιατροί – συμφώνησαν ότι η μη επαγγελματική συμπεριφορά και η κακή επικοινωνία συνέβαλε στην πρόκληση ιατρικών λαθών. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι πάνω από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων (27%) πίστευαν ότι η αντιεπαγγελματική συμπεριφορά είχε συμβάλει στον πρόωρο θάνατο ασθενούς.

Διδασκαλία μέσω εξευτελισμού

Η καλή επικοινωνία μεταξύ των κλινικών ομάδων έχει κεντρική σημασία για την ασφαλή ιατρική κάλυψη των ασθενών. Όταν τα μέλη της ομάδας αισθάνονται ότι δεν μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα λόγω  πιθανών  αρνητικών συνεπειών, η φροντίδα θα διακυβευτεί. Μία μελέτη έδειξε ότι οι ιατρικές ομάδες, οι οποίες υποβλήθηκαν σε αγενή αντιμετώπιση από έναν «παρατηρητή ειδικό», παρουσίασαν σημαντικά χειρότερα αποτελέσματα σε μια προσομοιωμένη κατάσταση όπου έπρεπε να διαχειριστούν ένα άρρωστο βρέφος σε σύγκριση με ομάδες που αντιμετωπίστηκαν με σεβασμό. Οι ομάδες που αντιμετώπισαν αγενή συμπεριφορά, μοιράστηκαν λιγότερες πληροφορίες μεταξύ τους και δεν ζήτησαν βοήθεια τόσο συχνά. Αυτό οδήγησε σε χειρότερα κλινικά αποτελέσματα για τους ασθενείς στην προσομοίωση.

Το παραπάνω είναι αντίστοιχο  με την εμπειρία των νέων ιατρών και των τελειόφοιτων ιατρικής στην Αυστραλία, οι οποίοι αναφέρουν ότι συνήθως «διδάσκονται μέσω εξευτελισμού» και υφίστανται κακομεταχείριση  κατά τη διάρκεια της κλινικής τους εκπαίδευσης. Οι νέοι  ιατροί υπόκεινται τακτικά σε αγένεια, εχθρότητα και επιθετικές ερωτήσεις από τους δασκάλους τους. Αυτοί είναι οι «έμπειροι σύμβουλοι» που υποτίθεται ότι οι νέοι γιατροί χρειάζεται  να πλησιάσουν για να τους βοηθήσουν να διαχειριστούν τους ασθενείς που φροντίζουν.

Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο;

Οι συνέπειες της αντιεπαγγελματικής συμπεριφοράς των εργαζομένων στον τομέα της υγείας είναι υπερβολικά μεγάλες για να αγνοηθούν. Ωστόσο, οι δηλώσεις για «μηδενική ανοχή» για τέτοιες συμπεριφορές είναι απίθανο να επιφέρουν αλλαγές. Αντ ‘αυτού, χρειάζονται παρεμβάσεις που βασίζονται σε τεκμήρια για τη μείωση του επιπολασμού της αρνητικής συμπεριφοράς, την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών της στο προσωπικό και τους ασθενείς και την εγκαθίδρυση μιας νοοτροπίας ασφάλειας και σεβασμού. Η αλλαγή αυτή είναι απίστευτα δύσκολη. Δυστυχώς, υπάρχουν πολύ περιορισμένα στοιχεία σχετικά με τους τύπους παρεμβάσεων που λειτουργούν και επιφέρουν αλλαγές. Αυτή τη στιγμή αξιολογείται  μια παρέμβαση ευρείας κλίμακας, που ονομάζεται Ethos, στα νοσοκομεία του St Vincent στην Αυστραλία. Το πρόγραμμα αποσκοπεί στο να επιτρέψει και να ενδυναμώσει το προσωπικό ώστε  να εκφράζεται  όταν βλέπει ένα πρόβλημα, μέσω ενός εμπιστευτικού συστήματος ηλεκτρονικής αναφοράς. Οι εκπαιδευμένοι συνάδελφοι στη συνέχεια μεταδίδουν τις πληροφορίες πίσω στο προσωπικό που εμπλέκεται για να ενθαρρύνουν τον αυτό-προβληματισμό και τη διόρθωση. Η τετραετής αξιολόγηση θα μετρήσει πόσο αποτελεσματικό είναι αυτό το πρόγραμμα στη δημιουργία πραγματικής αλλαγής στις συμπεριφορές.

Χρειάζονται περισσότερες παρεμβάσεις στο σύνολο του συστήματος για την αντιμετώπιση του πολύπλοκου προβλήματος του εκφοβισμού και της παρενόχλησης στο σύστημα υγείας μας. Αλλά είναι σημαντικό αυτές οι παρεμβάσεις να υπόκεινται σε αυστηρές αξιολογήσεις που μετράνε τόσο τις επιδράσεις τους στις αντιεπαγγελματικές συμπεριφορές όσο και στις κλινικές εκβάσεις.

ΥΓ μετάφρασης: Το πρόβλημα λοιπόν είναι παραπάνω από σοβαρό. Και για την επίλυση του χρειάζεται να σταματήσει η ηλίθια δικαιολογία ότι όλα αυτά γίνονται για να μάθουν κάποιοι. Όλα αυτά γίνονται γιατί κάποιο ΔΕΝ είναι καλοί γιατροί και το πληρώνουν νέοι συνάδελφοι. Χρειάζεται τα σωματεία και οι διοίκησης να καταγράφουν και να αντιμετωπίζουν το φαινόμενο, προστατεύοντας τόσο την εργασία όσο και την εκπαίδευση των νέων γιατρών. Και φυσικά χρειάζεται να καταλάβουν και οι νέοι γιατροί ότι η διοίκηση και η διαχείριση της καθημερινότητας τους είναι εξίσου σημαντική με την εκπαίδευση και την εργασία τους.

Αρχικό κείμενο: Johanna Westbrook, Neroli Sunderland, 8 Νοεμβρίου ‘TAUGHT BY HUMILIATION’: WHEN SENIOR DOCTORS BULLY JUNIOR DOCTORS PEOPLE Die στο The Feed

*Ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας

https://eleutheriellada.wordpress.com/2019/01/09/%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%87%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%87%CF%8E/#more-100930