Η "αόρατη" mega-αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους

Του Γ. Αγγέλη 

Το σχέδιο της τρίτης αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους στο πλαίσιο των μέτρων μεσοπρόθεσμης παρέμβασης στοχεύει στην απομείωσή του κατά 25% - 30% του ΑΕΠ επιπλέον. Γεγονός που θα αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους παγκοσμίως μεταπολεμικά. 

Έχει προηγηθεί η σχεδόν "αόρατη” αναδιάρθρωση που έγινε στη διάρκεια του 2017, με αποτέλεσμα την απομείωση του χρέους κατά 25% του ΑΕΠ.  Το εντυπωσιακό αυτής της αναδιάρθρωσης είναι, όπως παρατηρούν τραπεζικοί παράγοντες, ότι οι αγορές την αποδέχθηκαν

χωρίς καμία αναταραχή ή συνέπειες με αποτέλεσμα ο ESM να πιστώνεται πλέον την ικανότητα που μέχρι πρόσφατα μόνο το ΔΝΤ είχε με τις γνωστές (καταστροφικές στη Λατινική Αμερική) παρεμβάσεις αναδιάρθρωσης χρέους. 

Το επίσης εντυπωσιακό όπως παρατηρούσαν τραπεζικοί παράγοντες σε χθεσινή εκδήλωση στην οποία μίλησε για τον ρόλο του ESM o κ. Ρέγκλιγκ, είναι ότι τα μεγέθη που είχαν οι αναδιαρθρώσεις χρέους του ευρωπαϊκού οργανισμού είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερα από τις ανάλογες παρεμβάσεις του ΔΝΤ. 

Το ίδιο συμβαίνει όμως και με τα διαθέσιμα κεφάλαια του ESM τα οποία είναι πολλαπλάσια του ΔΝΤ. 

Η επιχείρηση "βραχυπρόθεσμης παρέμβασης” στο ελληνικό χρέος πάντως χαρακτηρίζεται ως το "διαβατήριο” του ESM στον νέο του ρόλο, αυτόν του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, καθώς σταδιακά θα περιορίζεται ο ρόλος του ΔΝΤ στην Ε.Ε. 

Στο πλαίσιο της απόφασης του Eurogroup του Ιουνίου του 2016 ο Οργανισμός αυτός προχώρησε σε μία πρωτοφανούς κλίμακας – μετά το PSI του 2012 – αναδιάρθρωση χρέους για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του τρίτου δανείου, διασφαλίζοντας χαμηλά επιτόκια για την επιπλέον περίοδο επιμήκυνσης μέσα σε 12 μήνες. 

Η επιχείριση αυτή εξασφάλισε ένα σταδιακά αποδιδόμενο "όφελος” μέχρι την εξάντληση των μέτρων αυτών (στη διάρκεια της επιμήκυνσης) της τάξης του 25% του ΑΕΠ. 

Το θετικό στοιχείο είναι ότι η επιμήκυνση αυτή δεν έγινε εις βάρος του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους αυτού, αλλά αντίθετα προς όφελος της απομείωσης του κόστους εξυπηρέτησης, με τον ESM να αντικαθιστά δάνεια μικρότερης διάρκειας με δάνεια μεγαλύτερης διάρκειας και με χαμηλό επιτόκιο αφού ο δανεισμός γίνεται με τη μεσολάβησή του. 

Το ενδιαφέρον είναι ότι και ο ESM έχει όφελος από την αναδιάρθρωση αυτή περίπου μισή μονάδα στο κόστος εξυπηρέτησης. 

Η ομαλή ολοκλήρωση της επιχείρισης αυτής αποτελεί πλέον το μοντέλο με το οποίο σχεδιάζεται μεγάλο μέρος των μέτρων μεσοπρόθεσμης παρέμβασης. 

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μέσα από τις "πράξεις” που έγιναν στην αγορά το 2017 για ένα τόσο μεγάλο ποσό, αναγνωρίσθηκε από τις αγορές η "αρμοδιότητα” και αξιοπιστία της πιστοληπτικής ικανότητας του ESM, παρά την ανάληψη της ευθύνης για ένα τόσο μεγάλο κομμάτι αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους. 

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο ESM έχει λύσει όλα τα προβλήματα μετατροπής του σε ευρωπαϊκό "ΔΝΤ”.

Δύο είναι οι "δυσκολίες” που παραμένουν. 

Η μία έχει να κάνει με το πως θα ελέγχει τις χώρες που έχουν δανειστεί μέσω αυτού έτσι ώστε να αποφύγει μελλοντικές ζημίες. Στο σημείο αυτό η ευθύνη της εποπτείας σκοντάφτει στις αντίστοιχες αρμοδιότητες της Κομισιόν. 

Μέχρι στιγμής η συνεργασία λειτουργεί σε ένα μοντέλο "άσπονδων φίλων” καθώς η Κομισιόν έχει τα δικά της παρεμβατικά ελεγκτικά εργαλεία στο πλαίσιο του αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας. 

Ο ESM έχει αναπτύξει το δικό του σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τυχόν παρεκκλίσεις.

Όμως – και αυτή είναι η δεύτερη δυσκολία – ο ESM μέχρι στιγμής δεν είναι ένας "ευρωπαϊκός” Θεσμός με την έννοια ότι δεν εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο. Αντίθετα είναι ένας διακρατικός θεσμός μετάλλαξη του ad hoc δημιουργήματος του EFSF όταν χρειάσθηκε να αντιμετωπισθούν οι ανάγκες χρηματοδότησης των προγραμμάτων στήριξης σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία. 

Ο ESM δεν υπακούει στο ευρωπαϊκό νομικό σύστημα, είναι αποτέλεσμα διακρατικής συμφωνίας. 

Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι ο ESM μπορεί να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό νομικό σύστημα χωρίς να χρειάζεται να μεσολαβήσουν χρονοβόρες και δύσκολες να επιτευχθούν αλλαγές στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο. 

Φαίνεται όμως ότι τόσο το Βερολίνο όσο και άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες θέλουν να κρατήσουν τον "έλεγχο” του πλούσιου και ισχυρού αυτού Ταμείου εκτός της επιρροής των "πολιτικών” οργάνων της Ε.Ε. 

Αυτή την θέση επανέλαβε χθες ο κ. Ρέγκλιγκ και κατά πως φαίνεται προς τα εκεί κινούνται οι εξελίξεις. 

Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές στο ελληνικό χρέος που έρχονται με την περαιτέρω ελάφρυνσή του θα συνεχίσουν να εποπτεύονται μέχρις εξοφλήσεώς του και από τους δύο ευρωπαϊκούς θεσμούς. 

Τόσο δηλαδή με τις διαδικασίες που προβλέπονται στο αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας μέσω της Κομισιόν, όσο και από τις ad hoc αποφάσεις εποπτείας που θα απαιτήσει ο ESM και ο διάδοχός του το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, αυτό δηλαδή στο οποίο η Ελλάδα θα χρωστάει... για μια ζωή το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της.

http://www.capital.gr/