Παγκόσμιος καπιταλισμός ή τοπικός σχεδιασμός; (Μέρος Γ΄)

Έτσι, γίνεται προφανές ότι ο φιλελεύθερος καπιταλισμός δεν είναι σήμερα κατά κύριο λόγο ένα εσωτερικό θέμα. Πρώτα απ’ όλα είναι ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής, δεδομένου ότι έγκειται σε διεθνές επίπεδο το ότι οι μέθοδοι των ιδιωτικών επιχειρήσεων έχουν παραβιαστεί – όπως φαίνεται από την αποτυχία του κανόνα του χρυσού. Κι είναι σε αυτό τον τομέα που η τήρηση των μεθόδων αποτελεί άμεσο εμπόδιο σε επί μέρους λύσεις. Ο φιλελεύθερος καπιταλισμός βασίζεται σε ένα απλό δόγμα: στην εξωτερική αγορά και πώληση, στη χορήγηση και λήψη δανείων και στο συνάλλαγμα ξένων νομισμάτων, που πραγματοποιούνται μεταξύ ατόμων, σα να ήταν μέλη της ίδιας χώρας. Η «ξένη οικονομία» είναι έτσι ένα ζήτημα μεμονωμένων ατόμων κι ο μηχανισμός της αγοράς πιστώνεται με την πιο θαυμαστή δύναμη «εξισορρόπησης» των ξένων οικονομιών όλων των χωρών αυτομάτως –δηλαδή χωρίς την παρέμβαση των κυβερνήσεών τους. Αυτή

η Ουτοπική αντίληψη απέτυχε στην πράξη, όπως όφειλε να κάνει. Και ο κανόνας του χρυσού καταστράφηκε από την ανεργία που προκάλεσε. Στην πραγματικότητα, οι νέες μέθοδοι, της «εξωτερικής οικονομίας», που αντικατέστησε τον κανόνα του χρυσού, είναι συγκριτικά πιο αποτελεσματικές από τους σκοπούς της διεθνούς συνεργασίας. Με τη βοήθειά τους είμαστε σε θέση να λύσουμε προβλήματα, που πριν ήταν δυσεπίλυτα. Μεταξύ αυτών ήταν η κατανομή των πρώτων υλών, η σταθεροποίηση των τιμών κι ακόμη η διασφάλιση της πλήρους εργασίας σε όλες τις χώρες. Καθένα από αυτά τα προβλήματα ήταν μόνιμη πηγή ακυβερνησίας υπό το σύστημα της αγοράς. Ακόμη κι αν ένα πιο παγκόσμιο σύστημα αγοράς μπορεί να μην είναι τελικά επιτυχές, δεν θα τεθεί υπό έλεγχο, καθώς θα προϋποθέτει το αδύνατο έργο να αποκαταστήσει πρώτα το σύστημα της αγοράς παγκοσμίως. Ακόμη και σε αυτό το έργο, οι Ηνωμένες Πολιτείες αυτοδεσμεύονται και μπορεί να μην το αντιλαμβάνονται για καιρό ότι οι προσπάθειές τους είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Η εναλλακτική στην αντιδραστική Ουτοπία της Wall Street είναι η σκόπιμη ανάπτυξη νέων μέσων και οργάνων εξωτερικού εμπορίου, δανεισμού και πληρωμής, που αποτελεί την ουσία του τοπικού σχεδιασμού.

Εδώ βρίσκεται η ευκαιρία της Βρετανίας. Η «εξωτερική οικονομία» πρέπει ανα­γκαστικά να είναι ο άξονας της πολιτικής μιας νησιωτικής αυτοκρατορίας, που εξαρτάται από τις εισαγωγές για τη διατήρηση ενός πολιτισμένου επιπέδου ζωής και για ελεύθερη συνεργασία σε υπερπόντια επικράτεια για τη διατήρηση της Κοινοπολιτείας. Ούτε η πλήρης απασχόληση ούτε το ευέλικτο συνάλλαγμα ούτε οι διαρκείς εισαγωγές είναι πιθανά για μια τέτοια χώρα δίχως το σχεδιασμό μιας εξωτερικής οικονομίας. Με τη βοήθειά τους, ωστόσο, η Βρετανία, θα ήταν ικανή να δρέψει τα τεράστια οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα τής νέας τοπικής οργάνωσης του κόσμου. Έκανε ένα αποφασιστικό βήμα το 1931, όταν ρευστοποίησε τον χρυσό και εισήγαγε ένα καπιταλιστικό εμπάργκο και στράφηκε στην έκδοση χρήματος. Άλλο βήμα έκανε και στην Οττάβα. Ένα ακόμη βήμα στην καθιέρωση των εθνικών κυβερνήσεων ως ημι-μόνιμη κατάσταση. Και μια χιονοστιβάδα ακόμη πιο καθοριστικών αλλαγών ακολούθησε στη διάρκεια του πολέμου. Η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι πλέον μια χώρα ελεύθερου εμπορίου. Δεν έχει πλέον τον κανόνα του χρυσού, έχει συγκρουστεί στο εσωτερικό της με την προσωπική επιχείρηση με κάθε κατανοητό τρόπο. Είναι εντελώς ικανή να οργανώσει το σύνολο της εξωτερικής της πολιτικής σε μια βάση ελέγχου – οποιοσδήποτε, τελικά, κι αν είναι αυτός που ελέγχει. Και όλα αυτά έχουν συμβεί χωρίς καμιά παραβίαση ζωτικών ελευθεριών ή της ελευθερίας στη διαμόρφωση της δημόσιας γνώμης. Πράγματι, η κοινή γνώμη ποτέ δεν έγινε πιο κυρίαρχη πάνω στην κυβέρνηση.

Μακράν του να γαντζωθεί από την εθνική της ζωή ή να ματαιώσει την αποικιακή της ύπαρξη, σπάζοντας το ταμπού της μη εμπλοκής της στην βιομηχανία, η Μεγάλη Βρετανία γίνεται πιο υγιώς ενωμένη κάθε χρόνο που περνάει, καθώς άφησε την ατμόσφαιρα του φιλελεύθερου καπιταλισμού, του ελεύθερου ανταγωνισμού, του κανόνα του χρυσού και όλων των άλλων ονομάτων υπό τα οποία καθαγιάζεται η κοινωνία της αγοράς. Δεν υπάρχει τίποτε να την εμποδίσει να χρησιμοποιήσει τις νέες μεθόδους της τοπικής οικονομίας, για να καταπολεμήσει την ανεργία, να ρυθμίσει περιοδικά την κυκλοφορία χαρτονομίσματος, να οργανώσει χονδρικές εισαγωγές, να κατευθύνει τις εξωτερικές της επενδύσεις, να ρυθμίσει τις μεγάλης κλίμακας ανταλλαγές, να χρηματοδοτήσει εξαγωγές βαριάς βιομηχανίας, να συνάψει μακροχρόνια δάνεια βιομηχανικής συνεργασίας με άλλες κυβερνήσεις και έτσι να συντονίσει την εσωτερική απασχόληση και τα πρότυπα ζωής με τις πολιτικές της για το εμπόριο, τη ναυσιπλοΐα, την οικονομία και την τρέχουσα πολιτική της με τέτοιο τρόπο που να διασφαλίζει για τον εαυτό της τα πλεονεκτήματα, με όσα γίνονται στον σύγχρονο κόσμο, βάσει ενός σκόπιμα εδραιωμένου και κατορθωμένου εθνικού συστήματος. Ακριβώς επειδή η εξωτερική οικονομία βασίζεται περισσότερο στον έλεγχο –και τον χρειάζεται περισσότερο– από το εσωτερικό εμπόριο, τα Βρετανικά Νησιά, παρά την δομή που βασίζεται σε άκαμπτες τάξεις, έχουν την καλή τύχη να προπορεύονται της Αμερικανικής ηπείρου, προσαρμοζόμενα στις απαιτήσεις της νέας οικονομίας.

Αυτό το πλεονέκτημα είναι σε κίνδυνο. Η ελευθερία που η Μεγάλη Βρετανία αγοράζει σε τόσο μεγάλο κόστος στις κρίσιμες εβδομάδες του 1931, όταν οι τράπεζές της απειλήθηκαν με χρεωκοπία και σώθηκαν μόνο με την τιμή του κανόνα του χρυσού, θα κινδύνευε από μια πολιτική περικοπών στην αγγλο-αμερικάνικη συνεργασία. Αντί να διασφαλιστεί στη Βρετανία το μοναδικό πλεονέκτημα του τοπικισμού, που θα της επέτρεπε να συνεργαστεί ισότιμα με την ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ –μια συνεργασία ιδιαίτερα ουσιώδη που έχει να κάνει με τις υπό-ηπείρους της– θα τη στερούσε από αυτά τα όργανα εξωτερικού εμπορίου που χρειάζεται για την επιβίωσή της. Θα γινόταν απλώς ένας αβοήθητος συνεταίρος στο παλιομοδίτικο σύστημα που ταιριάζει στην ηπειρωτική οικονομία των ΗΠΑ, στο οποίο το εξωτερικό εμπόριο παίζει μόνο έναν πολύ μικρό ρόλο. Για το καλό αυτού του αναμφίβολου προνομίου καλείται να προηγηθεί της προοπτικής μιας κλειστής βιομηχανικής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ηπείρου με την ΕΣΣΔ, που θα διασφάλιζε την ελευθερία δράσης της, ένα αναδυόμενο πρότυπο ζωής και τις περιπέτειες ενός εποικοδομητικού κομματιού για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το μεγάλο σύμβολο της παγκοσμιοποίησης είναι ο κανόνας του χρυσού. Μπορεί να αντιταχθεί ότι ο κανόνας του χρυσού πριν το 1914 δεν θα εισαχθεί εκ νέου, ούτε μπορεί, και ότι το να εξαπλωθεί ανησυχία για την πρόθεση της Αμερικής να τον αποκαταστήσει είναι σα στροφή του ανεμόμυλου. Αλλά αυτό είναι μια απλή υπεκφυγή. Ο παλιός κανόνας είναι, φυσικά, τόσο νεκρός, όσο ένα καρφί στην πόρτα και κανείς δε θα ονειρευτεί την αναβίωσή του, έστω κι αν, μέχρι πρόσφατα οι εμπειρογνώμονες της Κοινωνίας των Εθνών δήλωσαν ότι ήταν η προϋπόθεση για τη μελλοντική ευημερία. Αλλά δυστυχώς, αυτό για το οποίο προσπαθεί η Αμερική δεν είναι μια απλή σκιά ή ένα κενό όνομα, αλλά η ουσία του κανόνα του χρυσού· κι αυτό –όπως οι καλά ενημερωμένοι άνθρωποι θα έπρεπε να ξέρουν– δεν είναι άλλη από την εξισορρόπηση της «εξωτερικής οικονομίας» μέσα από τις αυτόματες κινήσεις του εμπορίου, π.χ. μέσα από το μη κατευθυνόμενο εμπόριο των μεμονωμένων ατόμων και των εταιρειών. Η μάχη επί του κανόνα του χρυσού που επιφανειακά φαίνεται να είναι μια απλή φιλονικία για οικονομικούς τεχνικούς όρους, είναι στην πραγματικότητα μια μάχη υπέρ και κι εναντίον του τοπικού σχεδιασμού. Υπάρχει μια ζοφερή ειρωνεία σε κάποιες δηλώσεις της Ρωσίας σχετικά με τα αμερικανικά σχέδια αποκατάστασης του κανόνα του χρυσού. Για όσο η Ρωσία δεν έχει ιδιωτικό εμπόριο, το ζήτημα δεν την αφορά. Είναι ένας απλός θεατής που μπορεί να διασκεδάζει με τους θεατρινισμούς των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, που εμπλέκονται στις προσπάθειες για τον κανόνα του χρυσού.

Η Βρετανία γι’ αυτό, θα πρέπει να ξεκαθαρίσει την πολιτική της σε σχέση με τον κανόνα του χρυσού, όποια μορφή κι αν πάρει. Οι AMGOT, UNRRA, UFEA και οι άλλοι –τα γράμματα F και Ε σημαίνουν την Εξωτερική Οικονομία- είναι όργανα, κυρίως Αμερικάνικα, για την εκ νέου καθιέρωση των μεθόδων της οικονομίας στις φιλελεύθερες χώρες. Το γεγονός ότι, δεδομένων των συνθηκών ελλείψεων, η χρήση τέτοιων μεθόδων πρέπει να τείνει να παράγει πείνα κι ανεργία δεν φαίνεται να έχει απασχολήσει κάποιους ερμηνευτές του Ατλαντικού Χάρτη. Ακόμη και η υποτιθέμενη προτίμηση αυτών των οργανισμών για την ανακούφιση και την αναμόρφωση των μοναρχών και των κληρικών μπορεί να είναι προβληματική: επειδή το ότι κατά κανόνα συντάσσονται με το παλαιό καθεστώς ενάντια στις λαϊκές δυνάμεις δεν σχετίζεται μόνο με τις αντιδραστικές τους απόψεις, αλλά και με την απόφασή τους να αποκαταστήσουν τις πρακτικές τους για την ελεύθερη αγορά και σε αυτή την απόφαση κάθε λαϊκό αντιπροσωπευτικό σώμα θα ήταν αναγκαστικά αντίθετο. Θα είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε κάποιες αντιδράσεις ενός συνηθισμένου Άγγλου, όταν αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι στην καρδιά των παγκόσμιων πολιτικών υπάρχει μια παγκόσμια συνωμοσία, για να κάνει τον κόσμο ασφαλή για τον κανόνα του χρυσού.

Πράγματι, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ότι η Βρετανία μπορεί να χάσει την ευκαιρία της. Μια βιομηχανικά στάσιμη κυρίαρχη τάξη επηρεάζεται λιγότερο από οικονομικούς παράγοντες σε σχέση με τα πλεονεκτήματα της γέννησης και της εκπαίδευσης. Η ολόψυχη συνεργασία με τη Ρωσία για την Ήπειρο, εξαιρετικά κερδοφόρα ως επαγγελματική πρόταση, μπορεί να ενέχει τον κίνδυνο μιας ισότιμης ώθησης, που ακτινοβολεί αυτή τη φορά από μια Ήπειρο, η οποία στράφηκε σε μια πατρίδα λαϊκής διακυβέρνησης υπό ρωσική επιρροή. Είναι σαν η ΕΣΣΔ να μη φοβάται πια ως μητέρα των Σοβιετικών. Ακόμη μπορεί να αναδείξει τον εαυτό της ως πραγματική κόρη της Γαλλικής Επανάστασης. Το σύννεφο στον ορίζοντα δεν είναι μεγαλύτερο πια από ό,τι το χέρι ενός ανθρώπου. Αλλά τι θα συνέβαινε, αν άρχιζε να αναπτύσσεται και, τελικά, σε μια τρομερή κρίση ή σε μια μεγάλη περιπέτεια της προόδου, ανανεωμένες δυνάμεις θα πρέπει να ξεπηδήσουν και να συγχωνεύσουν τα Δύο Έθνη του Disraeli σε ένα; Μια τέτοια ολοκλήρωση είναι επίφοβη για όσους κοιτάζουν περισσότερο στο παρελθόν από ό,τι στο μέλλον για τον τίτλο τους στην ηγεσία. Θα διατηρήσουν τα κοινωνικά τους προνόμια, ακόμη και με κόστος την οικονομική τους απώλεια. Σε αντίθεση με το εθνικό συμφέρον, μπορεί να επιχειρήσουν να αποκαταστήσουν τον παγκόσμιο καπιταλισμό, αντί να εξαλείψουν με τόλμη τα μονοπάτια του τοπικού σχεδιασμού.

https://eleutheriellada.wordpress.com/2017/08/18/%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%87-3/#more-90611