Πώς μπορεί να σωθεί η Αρκτική

Του Δημήτρη Φαναριώτη

Στις αρχές του τρέχοντος έτους το φορτηγό πλοίο Eduard Toll κατέγραψε ένα άκρως ανησυχητικό ρεκόρ: φορτωμένο με υγροποιημένο φυσικό αέριο, το δεξαμενόπλοιο ήταν το πρώτο εμπορικό σκάφος που διέσχισε την Αρκτική τον χειμώνα χωρίς τη βοήθεια παγοθραύστη, ανοίγοντας έτσι μια επικίνδυνη νέα θαλάσσια οδό για το περιβάλλον!

Αυτό το ορόσημο στη ναυτιλία σηματοδοτεί τις καταστάσεις που θα έρθουν καθώς η θαλάσσια κυκλοφορία στην ευρύτερη περιοχή αναμένεται να αυξηθεί εφόσον η υπερθέρμανση του πλανήτη λιώνει τους θαλάσσιους πάγους της περιοχής με ρυθμούς καταιγιστικούς, αφού μειώνονται κατά περίπου 13% ανά

δεκαετία, σύμφωνα με τη NASA. Ετσι, υπάρχουν φόβοι μεταξύ περιβαλλοντικών ομάδων και επιστημόνων ότι αυτό θα μπορούσε να βλάψει περαιτέρω ένα ήδη εύθραυστο περιβάλλον μέσω παραγόντων όπως η θαλάσσια ρύπανση και ο θόρυβος από τα πλοία.

Οπως τονίζει σε επιστημονικό άρθρο του το περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης «Horizon», η αυξημένη θαλάσσια κυκλοφορία αυξάνει τους κινδύνους των πετρελαιοκηλίδων, ένα ζήτημα το οποίο εξετάζει ένα έργο που ονομάζεται Grace το οποίο βοηθά στην καλύτερη μέτρηση, παρακολούθηση και καθαρισμό του πετρελαίου στην Αρκτική.

Οι μέθοδοι περιλαμβάνουν τη χρήση αισθητήρων, τη διερεύνηση των επιπτώσεων της καύσης και της χημικής διασποράς και τη μελέτη του τρόπου χρήσης των ζωντανών οργανισμών ως δεικτών ρύπανσης – με το σύνολο των πληροφοριών αυτών να συγκεντρώνεται σ’ ένα εργαλείο λήψης αποφάσεων μέσω διαδικτύου.

Η συντονίστρια του έργου Grace δρ Κίρστεν Γιόργκενσεν, ερευνήτρια στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Περιβάλλοντος, επισημαίνει ότι στόχος είναι να υπάρξει μια σειρά από στρατηγικές, προσαρμοσμένες στις διαφορετικές αντιδράσεις απειλών και στις καταστάσεις καταστροφών.

«Ευτυχώς, δεν είχαμε πολλά μεγάλα ατυχήματα στις περιοχές της Αρκτικής, αλλά σε περίπτωση που υπάρξει διαρροή, θα πρέπει να διαθέτουμε τη μεγαλύτερη και καλύτερη δυνατή ετοιμότητα καθαρισμού», είπε, προσθέτοντας ότι η μη ανάπτυξη μια συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης των πετρελαιοκηλίδων θα ήταν τουλάχιστον ανεύθυνη.

Οπως υπογράμμισε η επιστήμονας, η συλλογή όλο και περισσότερων δεδομένων ενισχύθηκε χάρη στις βελτιώσεις που έγιναν στους αισθητήρες. Ειδικότερα πριν από δύο μήνες ένας έξυπνος πλωτήρας πλοίων που δημιουργήθηκε από την Grace άρχισε για πρώτη φορά να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την εκροή πετρελαίου και την ποιότητα των υδάτων στη Βαλτική Θάλασσα μέσω δορυφόρου.

Επιπλέον, η ομάδα αναπτύσσει έναν βιοαισθητήρα χρησιμοποιώντας εκκολαφθέντα έμβρυα ψαριών, προκειμένου να ανιχνευθεί η ρύπανση μέσω των επιδράσεων στους οργανισμούς.

Δοκιμές

Οι ερευνητές συλλέγουν επίσης βιολογικά δεδομένα για τους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των ασπόνδυλων, των μυδιών και των ψαριών, προκειμένου να έχουν πληροφορίες για τη σύγκριση σε περίπτωση διαρροής και να διεξαγάγουν δοκιμές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ορισμένοι οργανισμοί αντιδρούν στο πετρέλαιο.

«Νομίζω ακόμα ότι το πιο σημαντικό είναι να αποφύγουμε τυχόν ατυχήματα χρησιμοποιώντας πλοία που έχουν διπλό κύτος, καλά βοηθήματα πλοήγησης και ανάλογα τεχνολογικά βοηθήματα», πρόσθεσε.

Υπάρχουν, ωστόσο, προκλήσεις και ενώ η σχετική έλλειψη ατυχημάτων στην Αρκτική συνιστά σαφώς καλό νέο, παραδόξως, οι επιπτώσεις μιας μεγάλης πετρελαιοκηλίδας είναι δύσκολο να εκτιμηθούν χωρίς πρώτα αυτή να συμβεί.

Η δρ Γιόργκενσεν επισημαίνει επίσης ότι είναι δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα από περιστατικά που έχουν συμβεί σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Για παράδειγμα, τονίζει ότι οι χημικές ουσίες διασποράς χρησιμοποιήθηκαν για το πετρέλαιο που κατέστρεψε περιβαλλοντικά τον Κόλπο του Μεξικού το 2010 λόγω της διαρροής στην πλατφόρμα Deepwater Horizon, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα εξαπλωνόταν στο κρύο νερό της Αρκτικής και ο αντίκτυπός του στα διαφορετικά οικοσυστήματα θα ήταν πολύ διαφορετικοί. Συμπληρωματικά το θέμα είναι ότι μεγάλο μέρος της εργασίας πρέπει επίσης να πραγματοποιηθεί σε εργαστήρια προκειμένου να αποφευχθεί η θαλάσσια ρύπανση.

Προσθέτει δε ότι αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να υποστηρίξει η SEDNA, ένα έργο υπό την αιγίδα της Διεθνούς Συμβουλευτικής Μηχανικής και Επιστημών, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη τρόπων βελτίωσης της ασφάλειας της θαλάσσιας κυκλοφορίας στην Αρκτική. Παρά το γεγονός ότι η έμφαση δίνεται στον καλύτερο σχεδιασμό πλοίων για την πρόληψη των ανθρώπινων ατυχημάτων και όχι των οικολογικών στόχων, λιγότερα ατυχήματα θα σημαίνουν δραστική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δήλωσε ο επιστήμονας δρ Φίλιπ Λόρμαν ο οποίος συνεργάζεται στο SEDNA.

Συμπερασματικά πάντως ο Λόρμαν πιστεύει ότι είναι αναπόφευκτο να αυξηθεί η ναυτιλία στην περιοχή, προσθέτει ωστόσο ότι οι ακριβείς προοπτικές είναι δύσκολο να προβλεφθούν εξαιτίας των ανταγωνιστικών οικονομικών και περιβαλλοντικών συμφερόντων και των επακόλουθων αβεβαιοτήτων για τις μελλοντικές ρυθμίσεις.

Το βασικότερο ωστόσο, όπως τονίζει, είναι να είμαστε προετοιμασμένοι όσο καλύτερα μπορούμε γιατί η κατάσταση στην Αρκτική έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει προς το χειρότερο!

https://eleutheriellada.wordpress.com/2019/01/15/%CF%80%CF%8E%CF%82-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF-%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%89%CE%B8%CE%B5%CE%AF-%CE%B7-%CE%B1%CF%81%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/#more-101037