Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο: Αναποτελεσματική η προώθηση των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα

Κριτική σχετικά με την αποτελεσματικότητα σε ορισμένους τομείς των μνημονίων που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με το θέμα της προώθησης των μεταρρυθμίσεων, ασκεί το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο σε έκθεσή του η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα αναφορικά με το σχεδιασμό και την εφαρμογή των δύο πρώτων προγραμμάτων προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, και το σχεδιασμό του τρίτου. Προχωρώντας σε αποτίμηση των μνημονίων, το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «σε όλους τους τομείς πολιτικής, η υλοποίηση ορισμένων βασικών μεταρρυθμίσεων κατέγραψε σημαντική καθυστέρηση ή δεν ήταν αποτελεσματική. Συνολικά, μολονότι ο σχεδιασμός των όρων επέτρεψε όντως στις μεταρρυθμίσεις να προχωρήσουν, διαπιστώσαμε αδυναμίες. Ορισμένα βασικά μέτρα δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένα ή

προσαρμοσμένα στις συγκεκριμένες τομεακές αδυναμίες. Για άλλα, κατά τη διαδικασία σχεδιασμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έλαβε συνολικά υπόψη την ικανότητα της Ελλάδας να τα εφαρμόσει και, έτσι, δεν προσάρμοσε ανάλογα την εμβέλεια και τον χρονισμό τους. Εντοπίσαμε επίσης περιπτώσεις όρων με υπερβολικά περιορισμένη εμβέλεια που απέβλεπαν στην αντιμετώπιση βασικών τομεακών ανισορροπιών, καθώς και καθυστερημένη ενσωμάτωση στα προγράμματα μέτρων για την αντιμετώπιση βασικών ανισορροπιών».

Ζημιά 36,4 δισ. ευρώ από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

Σε ό,τι έχει να κάνει με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, το Ελεγκτικό Συνέδριο υπολογίζει ότι το Ελληνικό Δημόσιο έχει υποστεί ζημιά που μέχρι στιγμής φτάνει τα 36,4 δισ. ευρώ. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, με το δεύτερο Μνημόνιο διατέθηκαν σημαντικά κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χωρίς όμως να διασφαλίζεται αποτελεσματικά ο έλεγχος των ιδιωτικών διοικήσεων. Επίσης, σημειώνεται ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016 το Ελληνικό Δημόσιο είχε διαθέσει για τις τράπεζες κεφάλαια που άγγιζαν τα 45,4 δισ. ευρώ. Από αυτά το Ελεγκτικό Συνέδριο εκτιμά ότι στην καλύτερη περίπτωση θα μπορέσει να ανακτήσει τα 8,9 δισ. ευρώ, επομένως η ζημιά που έχει υποστεί αγγίζει τα 36,4 δισ. ευρώ.

Τα κεφάλαια αυτά, τα οποία προήλθαν από τα τρία Μνημόνια, όπως διαπιστώνει το Ελεγκτικό Συνέδριο διατέθηκαν, στις συστημικές τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίηση τους (συνολικά 31,9 δισ. ευρώ) ενώ άλλα 13,5 δισ. ευρώ διατέθηκαν προκειμένου να προχωρήσει η εκκαθάριση των υπολοίπων τραπεζών που έκλεισαν ή απορροφήθηκαν από τις προηγούμενες. Μέχρι στιγμής το Δημόσιο έχει εισπράξει στο Ταμείο του από το προϊόν της εκκαθάρισης ή από την πώληση μετοχών συστημικών τραπεζών μόνο 3,2 δισ. ευρώ, ενώ το Ελεγκτικό Συνέδριο προσδοκά ότι μπορεί να εισπράξει ακόμη άλλα 5,7 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας έτσι τις συνολικές εισπράξεις στα 8,9 δισ. ευρώ.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπιστώνει, επίσης, ότι στον χρηματοπιστωτικό τομέα οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των τριών Μνημονίων δεν είχαν εστιαστεί επαρκώς σε ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης, αλλά και εποπτείας του τραπεζικού συστήματος από τις εθνικές αρχές κυρίως στις μικρότερες τράπεζες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην συγκεκριμένη Έκθεση από έλεγχο που πραγματοποίησαν από κοινού κλιμάκια της Τραπέζης της Ελλάδος και του SSM σε μία τράπεζα - την οποία όμως δεν κατονομάζει - προέκυψαν σοβαρότατες ελλείψεις τόσο στην εταιρική διακυβέρνηση όσο και στις πρακτικές που εφαρμόζονταν στη χορήγηση δανείων, κυρίως στον έλεγχο του κινδύνου που αυτά συνεπάγονταν (risk management).

Mάλιστα όπως αναφέρεται, με το δεύτερο Μνημόνιο διατέθηκαν σημαντικά κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χωρίς όμως να διασφαλίζεται αποτελεσματικά ο έλεγχος των ιδιωτικών διοικήσεων. Σε αντίθεση με τη διεθνή πρακτική, ενώ οι αλλαγές στην μετοχική σύνθεση των ελληνικών τραπεζών το 2013 οδηγήσαν σχεδόν στην πλήρη κρατικοποίηση τους, η εξέλιξη αυτή δεν αποτυπώθηκε και στη σύνθεση των διοικητικών τους συμβουλίων. Στη πράξη αυτό που συνέβη ήταν ότι ο έλεγχος των τραπεζών αυτών παρέμεινε στα χέρια των παλαιών μετόχων, ενώ το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) - μέσω του οποίου διατέθηκαν τα κεφάλαια - δεν είχε τη δικαιοδοσία να ελέγξει τις διοικήσεις τόσο για την ανεξαρτησία τους όσο και για ζητήματα που συνδέονταν με την εμπειρία και τη φήμη τους. Έτσι ο όρος για την αξιολόγηση των διοικήσεων των τραπεζών ετέθη στο τρίτο πρόγραμμα, με αποτέλεσμα το ΤΧΣ να αξιολογεί πλέον τις επιδόσεις τους. Αναγνωρίζεται ωστόσο ότι τα κριτήρια που τέθηκαν στο τρίτο μνημόνιο για τη συμμετοχή στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών ήταν αρκετά αυστηρά, αποκλείοντας μάλιστα από αυτά στελέχη τα οποία θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μία πιο σφαιρική πρόσληψη της πραγματικότητας.

Δυσλειτουργία και αδιαφάνεια στην λήψη αποφάσεων, όμως, καταλογίζεται και στο ΤΧΣ. Μάλιστα όπως αναφέρεται το 2013 το ΤΧΣ ενέκρινε την πώληση πλειοψηφικού πακέτου θυγατρικής εταιρείας τράπεζας (δεν την κατονομάζει) χωρίς να τηρηθούν οι διαδικασίες ανταγωνιστικών προσφορών. Είναι ενδεικτικό ότι στη διάρκεια της λειτουργίας του Ταμείου έχουν αλλάξει 34 άτομα στην ανώτατη διοικητική του πυραμίδα, μεταξύ των οποίων 4 πρόεδροι και ισάριθμοι διευθύνοντες σύμβουλοι.

Τι σχολίασε η Κομισιόν

Από την πλευρά της Κομισιόν, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μ. Σχοινάς, σχολίασε ότι η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και σημείωσε πως είναι ανοιχτή στην «εποικοδομητική» ανάλυση των δραστηριοτήτων της καθώς και ότι «καλωσορίζει» και «εφαρμόζει» τις συστάσεις. «Πολλές από τις συστάσεις που περιλαμβάνει η έκθεση, εφαρμόστηκαν στο τρίτο πρόγραμμα» υπογράμμισε ο Μ. Σχοινάς.

Τέλος, ερωτηθείς για τη μη συνεργασία της ΕΚΤ, είπε πως η Επιτροπή συνεργάστηκε πλήρως και αρνήθηκε να σχολιάσει τη στάση της ΕΚΤ.

Π. Μοσκοβισί: Καλές προοπτικές για επιστροφή στις αγορές

Από την πλευρά του ο ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Π. Μοσκοβισί, σχολίασε ότι εννέα μήνες πριν από το τέλος του τρέχοντος προγράμματος, «υπάρχουν καλές προοπτικές για τη σταδιακή επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές». Συγκεκριμένα, ο Π. Μοσκοβισί έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Εννέα μήνες πριν από το τέλος του Προγράμματος Σταθερότητας και Στήριξης της Ελλάδας, η χώρα έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για μεταρρυθμίσεις και αρχίζει να αισθάνεται τα οφέλη. Η οικονομία μεγεθύνεται και πάλι, η δε ανεργία μειώνεται σε σχέση με τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα που κατέγραφε παλαιότερα. Οι πρόσφατες θετικές εξελίξεις περιλαμβάνουν την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, το κλείσιμο της ‘διαδικασίας περί υπερβολικού ελλείμματος’ και πιο πρόσφατα μια περαιτέρω ελάφρυνση των ελέγχων κεφαλαίων. Ως εκ τούτου, η σταδιακή επιστροφή στις αγορές έχει γίνει αξιόπιστη προοπτική για την Ελλάδα».

Ο Γάλλος επίτροπος τόνισε, ακόμη, ότι οι προηγούμενες αποφάσεις ελήφθησαν εν μέσω μιας βαθιάς , παρατεταμένης και άνευ προηγουμένου κρίσης. «Είναι καιρός να αφήσουμε πίσω μας αυτό το δύσκολο κεφάλαιο. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει την Ελλάδα στις προσπάθειές της να τονώσει την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και να επιστρέψει στις χρηματοπιστωτικές αγορές σε βιώσιμη βάση -προς όφελος όλων των Ελλήνων πολιτών», κατέληξε ο Π. Μοσκοβισί.

https://www.eklogika.gr/news/Eurwpa%CF%8Ako-Elegktiko-Sunedrio-Anapotelesmatikh-h-prowthhsh-twn-metarruthmisewn-sthn-Ellada-16-11-2017