Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στη Βουλή για το Ινστιτούτο της Βενετίας

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην Βουλή κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εξωτερικών «Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών και άλλες διατάξεις»

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, το ζήτημα του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών της Βενετίας πρέπει να μας επιτρέψει να συμφωνήσουμε, να συναινέσουμε και να συμβάλλουμε στην άσκηση μίας εθνικής πολιτικής. Δεν επιτρέπεται να αναπτύσσονται μικροαντιδικίες ή μικροκομματισμοί σε ένα τέτοιο ζήτημα που αφορά τη διεθνή επιστημονική παρουσία της χώρας στη Βενετία, σε μία πόλη με την οποία το Βυζάντιο είχε ιδιαίτερους δεσμούς. Και το Ινστιτούτο από τότε που ιδρύθηκε, συνιστά ένα προκεχωρημένο φυλάκιο της ελληνικής επιστήμης αλλά και του ελληνικού πολιτισμού, γιατί η παρουσία του Ινστιτούτου στη Βενετία είναι μία έμπρακτη απόδειξη της υποχρέωσης που έχουμε να γεφυρώσουμε τον ανατολικό με τον δυτικό μεσαίωνα.

Το αντικείμενο του Ινστιτούτου – το επιστημονικό, το ερευνητικό – δεν είναι απλά ο βυζαντινός και μεταβυζαντινός κόσμος, αλλά είναι η σχέση ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη Δύση, είναι η διερεύνηση του ιδιαίτερου ρόλου της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, είναι η διερεύνηση των ζητημάτων, μέσα από τα οποία προκύπτει, στην ιστορική συνέχεια, η ταυτότητα του νέου ελληνισμού. Οι επιστημονικές ηγεσίες του Ινστιτούτου από την εποχή που ιδρύθηκε, από τη δεκαετία του ‘50 μέχρι σήμερα, δεν προέκυψαν μέσα από καμιά πολιτική ή διοικητική διεργασία, οι επιλογές των διευθυντών ήταν διαχρονικά αυτονόητες. Το Ινστιτούτο της Βενετίας το διοίκησαν μεγάλες προσωπικότητες, καταξιωμένες στο αντικείμενό τους. Ήταν προφανές, αυτονόητο, ποιος θα αναλάβει την επιστημονική διεύθυνση του Ινστιτούτου.

Είχα την τύχη να συνεργαστώ με κάποιους από αυτούς τους σημαντικούς επιστήμονες, άνδρες και γυναίκες, και κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Πολιτισμού και κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Εξωτερικών, έχω πολλές φορές επισκεφτεί το Ινστιτούτο, έχω μετάσχει σε εκδηλώσεις, σε δραστηριότητες στους κόλπους του Ινστιτούτου, γνωρίζω πάρα πολύ καλά τη σχέση με την ελληνική κοινότητα της Βενετίας, τη σχέση με τη Μητρόπολη Ιταλίας, τη σχέση με τον ιερό ναό του Αγ. Γεωργίου, τη σχέση με το Προξενείο μας, όσο υπήρχε και λειτουργούσε το προξενείο στη Βενετία και με την Πρεσβεία της Ρώμης.

Εφόσον διευθετούνται τα διοικητικά ζητήματα και εφόσον διασφαλίζονται εγγυήσεις διαφάνειας, διοίκησης και διαχείρισης του Ινστιτούτου, το μεγάλο ζήτημα είναι πώς θα διαφυλάξουμε το επιστημονικό και ερευνητικό κύρος του Ινστιτούτου. Το κύρος του Ινστιτούτου κρίνεται μέσα σε μία διεθνή επιστημονική κοινότητα, μέσα σε μία διεθνή επιστημονική αγορά με την έννοια του forum. Για να δούμε εάν το Ινστιτούτο έχει υπόσταση, καταξίωση και αποδοχή, πρέπει να συγκρίνουμε το Ινστιτούτο της Βενετίας με άλλους αντίστοιχους θεσμούς, με το Ντάμπαρντον Οκς, ας πούμε, στην Ουάσιγκτον, για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τη σημασία που έχει η επιστημονική και ερευνητική αξιοπιστία των επιλογών που κάνουμε.

Άρα, παρά τις διευθετήσεις τις νομοτεχνικές και τους εξωραϊσμούς, πρέπει να γίνει το μεγάλο βήμα, μετά από μία γρήγορη συνεννόηση, που θα παρακαλούσα πολύ να γίνει ανάμεσα στα συναρμόδια Υπουργεία Εξωτερικών και Παιδείας, προκειμένου με το νομοσχέδιο, όπως θα ψηφισθεί τελικά, να διασφαλίζεται ο αμιγής, ο καθαρός ερευνητικός χαρακτήρας του Ινστιτούτου. Πρέπει για το Ινστιτούτο της Βενετίας να ισχύει ό,τι ισχύει για τα ερευνητικά ιδρύματα, ό,τι ισχύει στη νομοθεσία μας για όλα τα σημαντικά ερευνητικά κέντρα που έχουμε, που δυστυχώς στον τομέα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών είναι λίγα. Δεν έχουμε την ποικιλία, το εύρος των οντοτήτων των ερευνητικών που έχουμε σε άλλους κλάδους.

Άρα, δεν αρκεί να προβλέπεται μία συμβουλευτική Επιτροπή για την επιλογή του Διευθυντή, του Προέδρου, όπως ονομάζεται τώρα, η οποία αποτελείται από μέλη ΔΕΠ, διότι τα μέλη ΔΕΠ μπορεί να είναι νέα, μπορεί να είναι αδοκίμαστα. Στην πρώτη βαθμίδα την καθηγητική, συνωθούνται πρόσωπα τα οποία έχουν μία στοιχειώδη, ας το πούμε έτσι, ταυτότητα επιστημονική κι άλλοι οι οποίοι έχουν μία seniority, έχουν μία καταξίωση, έχουν να παρουσιάσουν ένα πολύ μεγάλο ερευνητικό corpus. Πρέπει να νομιμοποιείται η διαδικασία επιλογής. Η διαδικασία επιλογής, εάν δεν θέλουμε να γίνεται από την Ακαδημία και θέλουμε να γίνεται με έναν ακαδημαϊκό τρόπο ευρύτερο -γιατί και η Ακαδημία είναι θεσμός του κράτους και πρέπει να σεβόμαστε την ύπαρξή της -πρέπει, αν μη τι άλλο, να ακολουθεί τη διαδικασία που ακολουθείται για την επιλογή των Προέδρων των ερευνητικών Κέντρων και των Διευθυντών των Ινστιτούτων του ελληνικού κράτους. Πέραν του ότι το Ινστιτούτο της Βενετίας είναι και νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει άλλη διαδικασία. Ούτως ή άλλως, οι κινήσεις στην επιλογή είναι αναγκαστικές, δεν υπάρχει μεγάλο εύρος επιλογών, πρέπει οι άνθρωποι αυτοί να κινούνται στο επίπεδο στο οποίο κινήθηκαν οι προηγούμενες επιστημονικές διευθύνσεις του Ινστιτούτου, για να μπορεί ο Διευθυντής, ο Πρόεδρος τώρα, να προσκαλεί ερευνητές, να μπορεί να διευθύνει τις έρευνες, να μπορεί να εκδίδει τα περιοδικά, να μπορεί να έχει φιλοξενούμενους ερευνητές, να μπορεί να προσελκύει νέους ερευνητές οι οποίοι να διαμορφώνουν τη συνέχεια και την προοπτική της έρευνας σε ένα τόσο κρίσιμο πεδίο.

Πρέπει να μπορεί να μιλήσει ιταλικά, πρέπει να μπορεί να επικοινωνήσει με τη διεθνή βιβλιογραφία. Άρα μη φοβάστε, δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι μίζερη ή επιφυλακτική η ρύθμιση σε σχέση με τη διαδικασία επιλογής του Προέδρου, δηλαδή του ανθρώπου που υποστασιοποιεί, που εκπροσωπεί το Ινστιτούτο, που το διευθύνει και που σε ένα χώρο όπως είναι η Ιταλία, η Βενετία, σε ένα χώρο όπως είναι οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές σπουδές, όπως είναι οι μεσαιωνικές σπουδές, πρέπει να είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει, με το όνομά του, την ικανότητα να πείθει και να προσδίδει κύρος. Επίσης, είναι προφανές και χαίρομαι που έγινε μία σχετική τροποποίηση, μία νομοτεχνική βελτίωση, ότι οι σκοποί πρέπει να είναι οι σκοποί που απορρέουν από τη διακρατική συμφωνία Ελλάδος-Ιταλίας. Πρέπει, επίσης, να τηρούνται οι όροι της δωρεάς της ελληνικής κοινότητας. Τα έχουμε πει αυτά φαντάζομαι και άλλες φορές δι’ άλλων συναδέλφων μου και από ό,τι κατάλαβα και στην ακρόαση των φορέων, αυτά ειπώθηκαν.

Υπάρχει συνταγματική προστασία του άρθρου 107 του Συντάγματος, μην ανοίγουμε αντιδικίες εκεί που δεν υπάρχει λόγος να ανοίξουν και υπάρχει μία μακρά δυστυχώς παράδοση αντιδικιών γύρω από τα θέματα της διαχείρισης της περιουσίας της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας. Παντού οι κοινοτικές περιουσίες δημιουργούν νομικά προβλήματα, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στα ζητήματα αυτά και κυρίως πρέπει να σεβαστούμε τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χαρακτήρα και το κύρος και το έργο του Ινστιτούτου αυτού, το οποίο βεβαίως είχε τη δυσκολία της συμβίωσης με τη Μητρόπολη, της συμβίωσης με την κοινότητα, της συμβίωσης με τις διπλωματικές μας υπηρεσίες οι οποίες εξ αγαθού συνειδότος πολλές φορές ή εξ υπερβάλλοντος ζήλου άλλες φορές, είχαν και έχουν ίσως μία διάθεση σύγκρουσης. Αλλά εδώ τώρα βλέπω ότι διαχωρίζονται τα πεδία και έχουμε αφ’ ενός μεν υπεύθυνο διαχείρισης, αφ’ ετέρου δε υπεύθυνο του επιστημονικού έργου του Ινστιτούτου.

Άρα θα παρακαλούσα πάρα πολύ, δεν υπάρχει λόγος σε ο,τιδήποτε έρχεται προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή να αντιδικούμε ή να κινούμαστε με διάθεση στρεψοδικίας πολιτικής. Να κάνετε μία συνεννόηση και να παραπέμψετε σε μία αμερόληπτη, δοκιμασμένη, αξιόπιστη ακαδημαϊκή διαδικασία επιλογής του Προέδρου ως επικεφαλής επιστημονικού του Ινστιτούτου για να προστατευτεί το κύρος και η προοπτική του Ινστιτούτου και να στραφεί ο φακός της επικαιρότητας και του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης στο έργο που παράγει το Ινστιτούτο και όχι σε διάφορα ζητήματα διοίκησης, διαχείρισης, αντιδικίες προσώπων και ούτω καθεξής.

Με την άδεια σας, κυρία Πρόεδρε, για λίγα δευτερόλεπτα και επειδή μετά από αρκετές μέρες κάνω χρήση του δικαιώματος μου να απευθυνθώ στο σώμα, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα άλλο ζήτημα το οποίο δεν σχετίζεται με το νομοσχέδιο και θέλω την ανοχή σας. Έχει εκκινήσει και ολοκληρώνεται από ό,τι βλέπω με επιτυχία η διαδικασία ανταλλαγής των ομολόγων που εκδόθηκαν το 2012, όταν συνετελέσθη η μεγάλη παρέμβαση στο χρέος, όταν κουρεύτηκε ονομαστικά το ελληνικό δημόσιο χρέος κατά 129.000.000.000 Ευρώ, τελικώς, με την ανταλλαγή ομολόγων, και στη συνέχεια μειώθηκε και περαιτέρω σε όρους παρούσης αξίας μέσα από τις συνθήκες του δανεισμού, τις εξαιρετικά ευνοϊκές, του δευτέρου προγράμματος του 2012.

Χαίρομαι πάρα πολύ που η κυβέρνηση απεφάσισε να συνεχίσει αυτήν την πολιτική του 2012, αξιοποιεί αυτά τα ομόλογα του 2012, τα λεγόμενα post PSI ομόλογα τα οποία κράτησαν, ως γέφυρα επικοινωνίας, την Ελλάδα μέσα στις αγορές και τη δυνατότητα να επανέλθει στις αγορές μετά το τέλος του προγράμματος στήριξης, τον Αύγουστο του 2018. Χαίρομαι γιατί έτσι έχουμε μία πανηγυρική πράξη απόλυτης, εκ των υστέρων, υιοθέτησης και συνέχισης της πολιτικής του 2012. Εάν αυτό είχε γίνει από τον Ιανουάριο του 2015, εάν δεν είχαμε τη ρήξη και τη δευτερογενή κρίση, προ πολλού θα είχαμε βγει από την πίεση των μνημονίων και θα είχαμε περάσει στη μεταμνημονιακή εποχή με την προληπτική πιστωτική γραμμή που είχε συμφωνηθεί και αποφασισθεί από το Eurogroup το Νοέμβριο του 2014.

Εδώ θέλω να αντλήσω τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή από τις κυρίες και τους κυρίους βουλευτές. Δεν πρέπει στο βωμό μίας επικοινωνιακού χαρακτήρα αφήγησης περί καθαρής εξόδου από το μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018, να θυσιάσουμε τη μακροοικονομική, δηλαδή την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, να συνεχίσουμε την πολιτική της υπεράντλησης πόρων από την πραγματική οικονομία, την πολιτική του υπερπλεονάσματος, με στόχο να δημιουργηθεί ένα cash buffer, ένα διαθέσιμο ταμειακό απόθεμα προστασίας της προσπάθειάς μας να κάνουμε εκδόσεις ομολόγων μετά το 2018, προκειμένου να καλύπτουμε τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, επειδή δεν θα υπάρχει δήθεν μία προληπτική πιστωτική γραμμή στον ESM στη διάθεση της Ελλάδος, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αγορές και να έχουμε επιτόκια τα οποία δεν αυξάνουν το μέσο επιτόκιο και δεν μεταβάλλουν επί τα χείρω την καμπύλη του χρέους μέχρι το 2060.

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο χειρισμός δικαιώνεται όταν διατηρείται αλώβητη αυτή η προοπτική, δηλαδή όταν διατηρείται το μέσο επιτόκιο στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο, όπως το είχαμε καταφέρει με τις συμφωνίες του 2012, και όταν διατηρείται όσο γίνεται μεγαλύτερη η μέση διάρκεια του χρέους, η οποία παρελήφθη στα τέσσερα χρόνια και τώρα είναι 19 χρόνια. Άρα, αντιλαμβάνεστε πόσο μεγάλη σημασία έχουν αυτοί οι χειρισμοί.

Θέλω, λοιπόν, να εκφράσω την ικανοποίησή μου για αυτήν την εκ των υστέρων καθυστερημένη υιοθέτηση και προσχώρηση και να ζητήσω να εγκαταλειφθεί η μονοκομματική και στείρα αυτή επικοινωνιακή προσέγγιση σε σχέση με τη δήθεν προοπτική καθαρής εξόδου που θυσιάζει τελικά την αναπτυξιακή προοπτική στο βωμό ενός προπαγανδιστικού μηχανισμού και να αντιληφθούμε ότι υπάρχει μία γραμμή, μία εθνική στρατηγική, αυτή που έχει μαλλιάσει η γλώσσα μας να λέμε από το 2010 και στην οποία αφιερώσαμε την προσπάθειά μας και την αγωνία μας μέχρι το 2015.

Σας ευχαριστώ πολύ.

---

Δευτερολογία Ευ. Βενιζέλου

Γνωρίζω την μετριοπάθεια σας και την καλή σας πρόθεση να αντιμετωπίσετε διάφορα θέματα. Και στα ερευνητικά κέντρα της ημεδαπής, στο ΙΤΕ, στο ΕΚΕΤΑ , στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, ο πρόεδρος έχει και την διοικητική ευθύνη αλλά επιλέγεται με μια αμιγώς ακαδημαϊκή διαδικασία. Και, θα μου επιτρέψετε να πω, ότι έχει πάρα πολύ μεγάλη ευθύνη γιατί έχει και πολύ προσωπικό. Έχει να αντιμετωπίσει πιο μεγάλες δυσκολίες διοικητικές απ΄ ό,τι ένα ίδρυμα, ένα ινστιτούτο το οποίο έχει πολύ μικρό προσωπικό. Άρα δεν ισχύει το επιχείρημα ως προς τη διαδικασία επιλογής. Θα έπρεπε να ακολουθηθεί η διαδικασία επιλογής των ελληνικών ερευνητικών κέντρων. Αν όχι η παλαιά, της Ακαδημίας, η ισχύουσα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας.

Τώρα, ως προς την κοινότητα δεν χρειάζεται να διεξαχθεί μια πρόσθετη συζήτηση εδώ, απλώς θα ήθελα να λάβετε υπόψη σας αυτό το παρελθόν το οποίο υπάρχει και νομίζω ότι καταλάβατε και από την ακρόαση των φορέων ποιο είναι το θέμα το οποίο εκκρεμεί σε σχέση με την κοινότητα.

Άρα, κάνετε αυτή την κίνηση να προστατεύσουμε το κύρος του Ινστιτούτου. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και μπορεί να μας προσφέρει πάρα πολύ μεγάλη υπερηφάνεια με την παρουσία που έχει εκεί. Την αμιγώς ερευνητική. Τα άλλα όλα γίνονται. Πράγματι. Διότι ο χώρος του ινστιτούτου είναι ένας χώρος ο οποίος αξιοποιείται πολλαπλώς. Όχι μόνον για να γίνει μια έκθεση βυζαντινών εικόνων αλλά για να γίνουν δραστηριότητες οι οποίες πολλές φορές αναφέρονται στη σύγχρονη τέχνη. Δηλαδή, δεν υπάρχει Μπιενάλε η οποία να μην αξιοποιεί τους χώρους του Ινστιτούτου βεβαίως και του Ναού του Αγίου Γεωργίου .

Άρα, θα σας παρακαλούσα με την καλή διάθεση που σας διακρίνει να παρέμβετε τώρα στους αρμοδίους υπουργούς για να δώσετε μια λύση η οποία θα επιτρέψει να υπάρξει μια λύση μακράς πνοής για το Ινστιτούτο της Βενετίας.

29.11.2017, Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στη Βουλή για το Ινστιτούτο της Βενετίας from Evangelos Venizelos on Vimeo.

29.11.2017 Ευ. Βενιζέλος: Να υπάρξει μια λύση μακράς πνοής για το Ινστιτούτο της Βενετίας. from Evangelos Venizelos on Vimeo.

https://www.evenizelos.gr/414-parliament/speechesintervention/speeches2017/5696-omilia-ev-venizelou-sti-vouli-gia-to-institoyto-tis-venetias.html