Από όλες τις μεγάλες αλλαγές που παρατηρούμε στη γενιά μας, καμμιά δεν μπορεί να αποδειχτεί πιο έντονη από αυτή που μεταμορφώνει την οργάνωση της διεθνούς ζωής. Πέρα από τη συνήθεια της πολιτικής δύναμης είτε να υπηρετεί είτε, κυρίως, να υπηρετείται από ιδεολογίες, μπορούμε να συλλάβουμε μια αναλαμπή των απομακρυσμένων και σημαντικών πολιτικών που μπορούν, αν και τυχαία, να εκπληρώσουν τις βαθιά ριζωμένες φιλοδοξίες των κοινών ανθρώπων. Είναι πιθανό ότι οι αλλαγές του δημοκρατικού σοσιαλισμού (που οι περισσότεροι άνθρωποι, ακόμη και πολύ πρόσφατα, θα αποφαίνονταν ότι είναι μηδαμινές) βελτιώνονται σημαντικά, αν και μέσα από απροσδόκητα μονοπάτια. Αλλά όποια κι αν είναι η μοίρα των εσωτερικών ζητημάτων, το πολιτικό σύστημα του κόσμου συνολικά έχει φτάσει αναμφίβολα σε ένα σημείο καμπής και αυτό έχει συνέπεια η Μεγάλη Βρετανία να στέκεται τώρα σε ένα μεγάλο σταυροδρόμι. Το γεγονός είναι ακόμη τόσο κοντά και τόσο αχανές, ώστε να γίνει ξεκάθαρα ευδιάκριτο, αλλά όσο το συντομότερο πάρουμε μια θέση, τόσο το καλύτερο.
Κάποιος φτάνει να το συνειδητοποιήσει αυτό, όταν προσπαθεί να περιγράψει ακριβέστερα τις τάσεις που υπογραμμίζουν τις ξένες πολιτικές της Μεγάλης Βρετανίας, της Ρωσίας και της Αμερικής. Γι’ αυτό, είναι αρκετά βέβαιο ότι το παραδοσιακό σχήμα δεν είναι αρκετό. Το επίμαχο μεταξύ των δυνάμεων δεν είναι τόσο η θέση τους σε ένα συγκεκριμένο σχήμα εξουσίας, όσο το ίδιο το σχήμα. Μιλώντας γενικότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ταιριάζουν σε ένα σχήμα, αυτό της κοινωνίας του 19ου αι., ενώ οι άλλες δυνάμεις, περιλαμβανομένης της ίδιας της Βρετανίας, ανήκουν σε ένα άλλο, που βρίσκεται στον κύκλο της μετάβασης σε μια νέα μορφή. Κάθε πλευρά, θα ευνοούσε –ή τουλάχιστον θα έπρεπε, λογικά– το σχήμα που έχει την τάση να διατηρεί κάθε πλευρά της ισορροπίας ασφαλή.
Το εξαιρετικό γεγονός της εποχής μας είναι η ταυτόχρονη πτώση του φιλελεύθερου καπιταλισμού, του παγκοσμίως επαναστατικού σοσιαλισμού και της φυλετικής επικράτησης –οι τρεις ανταγωνιστικές μορφές των παγκόσμιων κοινωνιών. Η ξαφνική έξοδός τους ακολουθήθηκε από δραστικές, ανήκουστες αλλαγές στα ανθρώπινα ζητήματα και την αρχή μιας νέας εποχής παγκόσμιας πολιτικής. Ο παγκόσμιος επαναστατικός σοσιαλισμός ξεπεράστηκε από τον «τοπικό» σοσιαλισμό στα δεινά και στις δόξες των Πενταετών Σχεδίων, των δοκιμασιών των Δικών και το θρίαμβο του Στάλινγκραντ. Ο φιλελεύθερος καπιταλισμός έφτασε σε ένα τέλος με την κατάρρευση του χρυσού κανόνα, που άφησε εκατομμύρια ανέργων και άνευ προηγουμένου κοινωνικές ελλείψεις στο πέρασμά του. Η αρχή του Χίτλερ για επικράτηση συνετρίβη σε ένα πεδίο μάχης, όπου συνυπήρχε με τον πλανήτη που επιχείρησε να κατακτήσει. Και έξω από τη μεγάλη μετάλλαξη ανέκυψαν πολλές μορφές περιορισμένης ύπαρξης εκ φύσεως –νέες μορφές σοσιαλισμού, καπιταλισμού, οικονομικού προγραμματισμού ή ημί-προγραμματισμού– καθένας από αυτούς, τοπικός, από την ίδια τη φύση του.
Αυτή η διαδικασία ήταν σχεδόν ένα ακριβές αντίγραφο της εδραίωσης του συστήματος των Ευρωπαϊκών κρατών, στο τέλος του 15ου αι. Και στις δύο περιπτώσεις η αλλαγή αναδύθηκε από την κατάρρευση της παγκόσμιας κοινωνίας της εποχής. Στο Μεσαίωνα αυτή η κοινωνία ήταν κυρίως θρησκευτική, ενώ στην εποχή μας ήταν κυρίως οικονομική. Είναι σαφές ότι η κατάρρευση του συστήματος της παγκόσμιας οικονομίας του 19ου αι. αναπόφευκτα προέκυψε ως αποτέλεσμα της άμεσης εμφάνισης οικονομικών μονάδων περιορισμένης έκτασης. Με όρους χρυσού κανόνα, αυτό το πραγματικό σύμβολο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αυτό είναι αυτονόητο, καθώς στο πέρασμά του αναγκάζει κάθε χώρα να προσέξει τη δική της «ξένη οικονομία», που προηγουμένως «τη φρόντιζε η ίδια».[1] Έπρεπε να αναπτυχθούν νέα όργανα, να εγκαθιδρυθούν νέοι θεσμοί, ώστε να ανταπεξέλθουν στην κατάσταση. Οι λαοί του κόσμου ζουν τώρα υπό αυτές τις συνθήκες, που τους υποχρεώνουν να αναπτύξουν ένα νέο τρόπο ζωής. Η «ξένη οικονομία» τους είναι η φροντίδα της κυβέρνησής τους· το νόμισμά τους είναι υπό διαχείριση, το εξωτερικό τους εμπόριο και τα δάνεια του εξωτερικού ελέγχονται. Οι εσωτερικοί τους θεσμοί μπορεί να διαφέρουν πολύ, αλλά οι θεσμοί με τη βοήθεια των οποίων κάνουν τις συμφωνίες τους για την «ξένη οικονομία» τους είναι ιδιαίτερα πανομοιότυποι. Το νέο μόνιμο σχήμα των παγκόσμιων ζητημάτων είναι αυτό των τοπικών συστημάτων, που συνυπάρχουν πλάι πλάι.
Υπάρχει μια αξιοσημείωτη εξαίρεση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμειναν πατρίδα του φιλελεύθερου καπιταλισμού και ενδυναμώθηκαν αρκετά, με αποκλειστικό και μόνο σκοπό την Ουτοπική πολιτική γραμμή που εμπλέκεται σε μια τέτοια μοιραία και ισχυρή εξαίρεση. Μια Ουτοπική γραμμή, δεδομένου ότι, σε τελική ανάλυση, η προσπάθεια αποκατάστασης τής προ του 1914 παγκόσμιας τάξης, μαζί με τον χρυσό κανόνα και τις πολλαπλές κυριαρχίες, είναι εγγενώς αδύνατη. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν εναλλακτική. Οι Αμερικανοί σχεδόν ομόφωνα αναγνωρίζουν τον τρόπο ζωής τους με την προσωπική επιχείρηση και τον επιχειρηματικό σχεδιασμό – αν και όχι μαζί με το κλασικό laisser-faire. Αυτό σημαίνει γι’ αυτούς η δημοκρατία, τόσο για τους πλούσιους όσο και για τους φτωχούς, το να συμμετέχει, όπως συμβαίνει, στην κοινωνική ισότητα η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Η Μεγάλη Ύφεση των αρχών του ’30 άφησε αυτή την προδιάθεση ανέπαφη κι απλώς απενεργοποίησε την αύρα της κολακείας, που περιέβαλλε τις οικονομίες του laisser-faire.Πέρα από λίγους σοσιαλιστές, κυρίως του τύπου της παγκόσμιας επανάστασης και ίσως ενός μεγαλύτερου αριθμού συνειδητών φασιστών, τα τεράστια επιτεύγματα του φιλελεύθερου καπιταλισμού φαίνονται στους Αμερικανούς ως το κεντρικό γεγονός στη σφαίρα της οργανωμένης κοινωνίας. Η βιομηχανική νομοθεσία, η κοινωνική ασφάλιση, οι δασμοί, οι εμπορικές ενώσεις και πειράματα στις δημόσιες υπηρεσίες, ακόμη και της κλίμακας του T.V.A. (Διαχείριση της Κοιλάδας του Τεννεσή), έχουν επηρεάσει τη θέση του φιλελεύθερου καπιταλισμού, όσο γινόταν, στην Ευρώπη με παρόμοιες αποκλίσεις προς τον παρεμβατισμό και τον σοσιαλισμό ως το 1914. Το NewDeal μπορεί να αποδείξει εξ ίσου το σημείο εκκίνησης μιας ανεξάρτητης –Αμερικάνικης– λύσης του προβλήματος της βιομηχανικής κοινωνίας και μια πραγματική έξοδο από το κοινωνικό αδιέξοδο, που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Ωστόσο, αυτή η εποχή δεν έχει έρθει ακόμη.
Με λίγη παροχή γης, ανειδίκευτη εργασία και το χάρτινο χρήμα λειτούργησε στις Ηνωμένες Πολιτείες μια φιλελεύθερη οικονομία τουλάχιστον για μια περίοδο μέχρι τις αρχές του 1890, χωρίς να αποφέρει τους θανάσιμους κινδύνους στον ιστό της κοινωνίας, σε ανθρώπους και εδάφη, που σε άλλες περιπτώσεις είναι αδιαχώριστα, από τον «αυτορυθμιζόμενο» καπιταλισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή οι Αμερικανοί ακόμη πιστεύουν σε έναν τρόπο ζωής που δεν υποστηρίζεται πλέον από τους περισσότερους ανθρώπους στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά που παρ’ όλα αυτά υπαινίσσεται μια παγκοσμιότητα, που κάνει όσους την πιστεύουν να ανακαταλαμβάνουν τον κόσμο για λογαριασμό της. Στο κρίσιμο ζήτημα της εξωτερικής οικονομίας, η Αμερική αντιπροσωπεύει τον 19ο αιώνα.
Συνεπάγεται ότι, τουλάχιστον δυνητικά, η Μεγάλη Βρετανία και η Σοβιετική Ένωση, μαζί με άλλες χώρες, συμμορφώνονται σε ένα σχήμα κι οι Ηνωμένες Πολιτείες σε ένα άλλο. Η Βρετανική Κοινοπολιτεία και η Ε.Σ.Σ.Δ. σχηματίζουν ένα μέρος του καινούριου συστήματος τοπικών δυνάμεων, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμένουν σε έναν παγκόσμιο σχεδιασμό των παγκόσμιων ζητημάτων, που συμπίπτει με την απαρχαιωμένη φιλελεύθερη πολιτική της. Αλλά οι αντιδραστικοί ελπίζουν ότι δεν είναι ακόμη πολύ αργά για να επιστρέψει η Βρετανία στο δικό της παλιό σύστημα εξωτερικής οικονομίας, ώστε να ευθυγραμμιστεί με την πάλαι ποτέ Μεγάλη Βρετανία. Αυτό είναι το πραγματικό ζήτημα σήμερα.
https://eleutheriellada.wordpress.com/2017/08/16/%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CF%87/#more-90576
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου